Wilhelm Conrad Röntgen (1845 - 1923) X-IŞINLARI Wilhelm Conrad Röntgen (1845 - 1923)

1845 ’de Almanya’da doğdu. gazların özgül ısıları, Quartzların elektriksel ve diğer özellikleri farklı sıvıların kırılma indislerinin basınç altında etkilenimleri, elektromanyetik etki altındaki polarize edilmiş ışığın değişimi, su ve diğer sıvıların sıcaklık ve sıkıştırılabilirlik fonksiyonları, yağ damlacıklarının su üzerinde yayılışı hakkında araştırmalar yaptı. 1895'te düşük basınçlı gazların içinden geçen elektrik akımı üzerine çalışıyordu. Katot ışınları üzerine yaptığı araştırma ile x-ışınlarını keşfetti. Bunun üzerine 1901 ’de ilk Nobel Fizik Ödülü ‘nü kazandı.

BİR BULUŞUN ÖYKÜSÜ Aslında bu buluş tamamen tesadüftür. Crookes tüpü ile çalışmalara başladı. Ve ilk röntgen filmini çekti.

X IŞINLARININ ÖZELLİKLERİ X-ışını parçacık ve dalgadan oluşur. X-ışını elektrik ve manyetik alanların birbirlerine ve yayılma doğrultularına dik oldukları elektromanyetik bir dalgadır. X-ışınları binlerce volt elektrik gerilimi ile beslenen cihazlarda üretilir.

Dalga boyları yaklaşık 0,04-1000 angstrom arasında değişmekle beraber tanıda kullanılanların dalga boyu yaklaşık 0,5 angstrom civarındadır. İnsan gözü 3800-7800 angstrom arasındaki dalga boyunda olan ışığı görebildiğinden x-ışınları gözle görülemez.

Elektromanyetik spektrum

x-ışınlarının hızı yaklaşık 300,000 km/sn olup ışık hızına eşittir. x-ışınlarının şiddeti kaynaktan uzaklaşıldıkça mesafenin karesi ile doğru orantılı olarak azalır. x-ışını partikül özelliği taşımadığından ağırlığı yoktur. x-ışınları elektriksel yük taşımadıklarından manyetik alanda saptırılamazlar.

Elde ediliş şeklinden dolayı heterojen yapıdadırlar. İyonize edici özelliğe sahiptirler. Bu nedenle havadaki oksijeni iyonize edip ozona dönüştürürler. Görünür ışıkta olduğu gibi fotografik özellikleri vardır. Floresans özellik taşırlar. Çeşitli maddelerle kimyasal etkileşimlere girebilirler.

Canlı hücrelerde biyolojik etkilere sahip olup kromozom yapısında değişikliklere neden olabilirler. Maddeden geçişleri sırasında enerjileri ile ters, maddenin yoğunluğu ile doğru orantılı olarak absorbe olurlar.

X-ışınları çok giricidirler. Çelik ve kurşun gibi ağır atomları ve molekülleri olan malzemeler gama ve x-ışını radyasyonu için en etkin zırhlamayı sağlar.

X-ışını dalga boyları çok küçüktür. Peki böylesine küçük dalga boyları deneyle nasıl ölçülebilir? Young’ın çift yarık deneyi . Max von Laue bu iş için kristalleri kullanmayı önerdi. Bragg’ler maddenin yapısını incelemede x-ışınları kırınımından yararlanan ilk bilim adamı olma unvanını elde ettiler. Moseley peryodik cetvelin temellerini attı.

KULLANIM ALANLARI Fizikte x-ışını kristalografisi 1) Toz kırınımı 2) Laue yöntemi 3) Döner kristal yöntemi Astronomide x-ışını astronomisi Radyoloji uygulamaları (Röntgen)

X-ışını astronomisi Atmosfer x-ışınlarını büyük ölçüde soğurduğu için bu teleskopların roketler yada balonlar aracılığıyla atmosfer dışına yükseltilmesi yada atmosfer dışı bir yörüngede bulunan bir yapay uyduya yerleştirilmesi gerekmektedir.

RADYOLOJİ Cerrahi müdahalelere gerek kalmadan insan vücudunun içine ulaşılması , doktorlara tanı ve tedavide önemli ölçüde kolaylık sağladı.

Buluşun Osmanlı İmp. üzerindeki etkileri İlk kez 1897’de Osmanlı-Yunan savaşında yaralılar için kullanıldı.

TÜRKİYE’DE RADYOLOJİ 1905’te ilk özel radyoloji laboratuarı kuruldu. X-ışınlarını üretmeyi başaran ilk kişi Esad Fevzi Bey’dir.

Yapısal kimya, Biyolojik makro moleküller, Yerbilimleri, Malzeme araştırması,

X-IŞINI PENCERESİNDEN EVREN .Yüksek enerjili pek çok gökcismi, X-ışını yayar. Ancak, atmosfer X-ışınlarına geçirgen olmadığından, bu tür gökcisimlerinin yerden gözlemlenmesi pek mümkün değildir.

Bu yeni teleskop, çok uzaktaki gökcisimlerini görüntüleyebildiği gibi, bu gökcisimlerinden gelen ışınım tayfını çok ayrıntılı olarak belirleyebiliyor

Tanısal Radyoloji X-ışınlarının insan vücudunun yapısını incelemek üzere kullanılmasıdır. Amaç hastaya olabildiğince az radyasyon uygulayarak en iyi görüntüyü elde etmektir. Çok sayıda yöntem uygulanır. 1)Röntgen(Radyografi) 2)Mamografi 3)Floroskopi 4)Bilgisayarlı tomografi

Radyasyonun Zararları Ultraviyole ve X ışınları çok yüksek frekanslarda olduğundan, elektromanyetik parçalar kimyasal bağları kırabilecek enerjiye sahiptir. Bu bağların kırılması iyonlaşma diye tanımlanır. İyonlaşabilen elektromanyetik radyasyonları, hücrenin genetik materyali olan DNA'yı parçalayabilecek kadar enerji taşımaktadır.

Özellikle ekrandan yayılan X ışınlarına yakından maruz kalan bilgisayar operatörlerinde , Kanserler , Düşükle sonuçlanan gebelikler, Ölü yada sakat doğan bebeklerin dünyaya gelmesi,

Radyasyon Tedavisi Yüksek enerjili X-ışınlarını, elektron demetlerini ve radyoaktif izotopları normal dokular için güvenli olan dozları aşmadan kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır. Bu tedavide bazı yöntemler kullanılır: Eksternal radyasyon,

Giysilerin arkasını gören X Ray Sistemler X Ray Video ile özellikle sentetik kumaşların arkasını görebileceğiniz gibi, karartılmış ve film kaplanmış cam arkalarını, renkli koyu gözlük arkalarını, göze görünmeyen nesneleri görebilirsiniz. X Ray Video "Banka", "Mücevherat Dükkanı", gibi yerlerde ve güvenlikle ilgili birimlerde sayısız faydalar sağlar

Neden sadece kurşun radyoaktif ışınları geçirmez? Bir maddenin x veya gama ışınlarını durdurabilme yeteneği; atomlarının sahip olduğu elektron sayısıyla ilişkili; Bu da çekirdeklerdeki proton sayısına eşittir. Dolayısıyla; kurşun gibi yüksek atom numarasına sahip çekirdekler, x ve gama ışınlarını durdurmakta daha etkilidirler.

X-ray cihazının ve duyarlı kapıların zararları nelerdir ve korunma yolları nedir? X-ışını aygıtı yüksek elektromanyetik dalgalardan oluşan fotonlar yayar. Bu fotonlar herhangi bir malzeme içerisinde seyahat ederken, o malzemeyi oluşturan atom ya da moleküllerle etkileşerek, iyonlaşmalara yol açar. İçinde seyahat edilen ortam bir hücre ise eğer, hücre metabolizması olumsuz etkilenir. . Duyarlı kapıların kullandığı ışınların yol açacağı radyasyon dozu ise, gözün kornea tabakası gibi duyarlı bölgelere düşmedikçe, ciddi bir tehdit oluşturamayacak kadar düşüktür.

X-ray cihazı yiyeceklere zarar verir mi? x-ışını aygıtı, civarındaki gıda maddeleri üzerinde; bu maddelerin kimyasal içeriğinin, yayılan frekanstaki ışınları soğurma yeteneğine bağlı büyüklükte ısınmaya yol açar.

X-Ray cihazları fotoğraf filmlerini bozuyor. Kalp pili olan hastalar, X-Ray cihazından geçme zorunluluğunun olduğu emniyet, havaalanı, cezaevi gibi yerlerde, X-Ray cihazından geçmiyorlar.