İKTİSADİ İDARİ BİLİMLER ALANINDA ÇALIŞAN AKADEMİSYENLERİN BİLİM ETİĞİNE BAKIŞ AÇILARI

Teorik kavramlarımızla gerçek dünyayı anlamanın olanaklı olduğu inancı olmaksızın, dünyamızın iç uyumuna inanmaksızın, bilim denen şeyin ortaya çıkması beklenemezdi. Bu inanç her türlü bilimsel buluşun temel itici gücüdür ve daima öyle kalacaktır Einstein

BİLİM VE BİLİM ETİĞİ Bilim; “Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi”dir. Bilim Etiği; “Bilimsel araştırma sürecinde ortaya çıkan değer sorunlarının çözümünde bilim toplumunun vicdanının temsilcisi olan ilkeler bütünü”dür.

Amaç İktisadi ve idari bilimler alanında çalışan akademisyenlerin bilim etiğine bakış açılarını betimlemektir.

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 1) AŞIRMA (İntihal-Plagiarism) 2) SAHTECİLİK (UYDURMA) (Fabrication)‏ 3) ÇARPITMA(Falsification)‏ 4) DUPLİKASYON (Duplication)‏ 5) DİLİMLEME (Slicing) 6)SANAL YAZARLIK (Ghost Authorship)‏ 7)HAKKI OLDUĞU HALDE KİŞİNİN ADININ ÇALIŞMAYA KONMAMASI

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 1) AŞIRMA (İntihal-Plagiarism)‏ Başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, uygulamalarını, yazılarını, yapıtlarını ve şekillerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendisininmiş gibi sunmak. Yabancı dilden kitap makale vb. tercüme ederek kendi yazmış gibi basmak.

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 2) SAHTECİLİK (UYDURMA) (Fabrication)‏ Sunulan veya yayınlanan belgeyi gerçeğe aykırı olarak düzenlemek veya bir belgeyi değiştirmek veya gerçeğe aykırı belgeyi bilerek kullanmak. Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak; yapılmamış bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek.

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 3) ÇARPITMA(Falsification)‏ Araştırma kayıtları ve elde edilen verileri tahrif etmek, Araştırmada kullanılmayan yöntem, cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek, Araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak, İlgili teori veya varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak.

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 4) DUPLİKASYON (Duplication)‏ Bir araştırmanın aynı sonuçlarını birden fazla dergiye yayın için göndermek veya yayınlamak.

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 5) DİLİMLEME (Slicing) Bir araştırmanın sonuçlarını araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak çok sayıda yayın yapmak.

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 6) SANAL YAZARLIK ( Ghost Authorship)‏ Çalışmanın bilimsel dergide daha kolaylıkla kabul edilebileceği inancından hareket ederek çalışmaya hemen hemen hiç katkısı olmayan birinin adının yerleştirilmesi.

Çalışmaya Konu Etik İhlalleri 7)HAKKI OLDUĞU HALDE KİŞİNİN ADININ ÇALIŞMAYA KONMAMASI Araştırmaya yazar kadar somut katkıda bulunduğu halde araştırmacının adının çalışmaya dahil edilmemesi.

Çalışmanın Temel Sorguları Bilimsel etik bağlamında akademisyenlerin faaliyet gösterilen ortama ilişkin algıları nelerdir? Gerçekleştirilen davranış; a) Ülkemizde akademik çevrenin kültürel normlarına aykırı mıdır ? b) Ülkemizde akademik çevre tarafından hoş görülebilecek türden bir davranış mıdır ?

Çalışmanın Temel Sorguları 2) Akademisyenlerin çalışmada ele alınan etik ihlallerine ilişkin duyarlılıkları farklılık göstermektemidir ?

Çalışmanın Temel Sorguları 3) Akademisyenlerin farklı ahlaki yaklaşımlar çerçevesinde etik ihlallerine ilişkin değerlendirmeleri nasıldır? Gerçekleştirilen davranış a) Evrensel normlara aykırı mıdır ? b) Ülkenin mevcut koşulları çerçevesinde değerlendirildiğinde kabul edilebilir bir davranış mıdır? c) Kişiye haklılık sağlayacak ölçüde bir yarar sağlamakta mıdır ?

Yöntem Araştırmada veri toplama aracı olarak senaryolardan yararlanılmıştır. Her bir senaryonun verilen tanıma uygunluğu 10 ayrı hakemin görüşü alınarak test edilmiştir.

UYDURMA Ahmet, bir araştırma kuruluşuna, “Türkiye’deki İnsan Kaynakları Uygulamaları”nı tanımlamak üzere bir proje teklifi verir. Teklifi kabul gören Ahmet, 1 yıl boyunca canla başla çalışarak projesini tamamlamak üzere neredeyse Türkiye’nin tüm bölgelerini dolaşır. Fakat Ahmet, tüm çabalarına rağmen iki bölgeden çok sınırlı sayıda veri elde eder. Elinde bulunan veriler bu bölgelerdeki uygulamaların tanımlanabilmesi için sayıca yeterli değildir. Ahmet, yaptığı incelemede aslında bu iki bölgeden elde ettiği sınırlı sayıdaki verilerin birbirinden çok da farklı olmadığını fark eder. Proje teslim süresi sona ermekte olan Ahmet, bu bölgelerden elde ettiği sınırlı sayıdaki verilere dayanarak kendisi yeni veriler türetir. Bu şekilde ilgili bölgelere ilişkin anlamlı bir tanımlama yapabilecek sayıya ulaşan Ahmet raporunu tamamlayarak araştırma kuruluşuna teslim eder.

HAKKI OLDUĞU HALDE KİŞİNİN ADININ ÇALIŞMAYA KONMAMASI Doçent Uzbaş ile aynı anabilim dalında görevli Araş.Gör.Kınalı bir kongrede sunulmak üzere ortak bir çalışma yapmaya karar verirler. Çalışmanın başından sonuna kadar, gerek çalışmanın tasarımı gerek analizi gerekse yorumlanması aşamalarında Uzbaş ve Kınalı birlikte çalışırlar. Çalışma neredeyse sona ermek üzereyken Uzbaş ve Kınalı kişisel bir nedenden dolayı çatışırlar ve Kınalı başka bir üniversiteye geçer. Uzbaş bir süre sonra çalışmaya daha fazla uğraşmadan son şeklini vererek sadece kendi adını koyar ve daha önce planlanan kongrenin tarihi geçmiş olduğundan farklı bir kongreye bildiri olarak gönderir.

BULGULAR

2)Akademisyenlerin çalışmada ele alınan etik ihlallerine ilişkin duyarlılıkları farklı mıdır ? Katkısı olanın adının konmaması (6.77) Aşırma (6.69) Çarpıtma (6.66) Uydurma (6.27) Duplikasyon (6.22) Dilimleme (5.58) Sanal Yazarlık (4.51)

Farklı bakış açılarının eylemin genel değerlendirilmesindeki rolü nedir ? Aşırma, Katkısı olanın adının konmaması,uydurma ve sanal yazarlık eylemleri söz konusu olduğunda gerçekleştirilen etik ihlalinin evrensel normlara aykırı olup olmadığına ilişkin düşünceler eyleme ilişkin yargıların olumsuz anlamda etkilerken , ülkenin mevcut koşulları çerçevesinde yapılan değerlendirmeler eyleme karşı yargıları olumlu anlamda etkilemektedir. Dilimle eylemi söz konusu olduğunda ise bu eylemin kişiye sağladığı katkı kişilerin bu eylem konusundaki yargılarını olumlu anlamda etkileyebilmektedir.

SONUÇ Meslekte yükseltilme kriterleri ve bu kriterlere ilişkin farklı algılar Yayınlanan Dergilerin Kapsamı Hakemlik Türkçe elektronik veri tabanlarının yetersizliği Kültürel faktörler

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ… “Bilim özellikle dürüst kişileri seçmez ya da içine almaz. Onları yalnızca aldatmanın ödüllendirilmediği bir ortama koyar. S.E.Luria DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ… Yasemin Arbak Ebru Günlü Gökhan Karagonlar