Ahlak Gelişimi Lawrence Kohlberg Carol Gilligan

Kohlberg Oluşturduğu kuram Piaget’nin kuramının yeniden incelenip anlamlandırılmasıdır. Kohlberg de Piaget gibi çocuk ve yetişkinlerin kuralları nasıl yorumladıklarını incelemiştir. Kohlberg çocuklara ahlaki ikilemleri kapsayan belirli durumlar vererek onlara nasıl tepkide bulunacaklarını sormuştur. İnsanların altı yargı aşaması geçirdiklerini belirtir. Bu altı aşama da üç düzey içinde yer alır. 2

Kohlberg’in Oluşturduğu Ahlak Aşamaları ve Düzeyleri Gelenek Öncesi Düzey Geleneksel Düzey Gelenek Sonrası Düzey Ceza ve İtaat Eğilimi Kişilerarası Uyum Eğilimi Sosyal Sözleşme Eğilimi Araçsal İlişkiler Eğilimi Kanun ve Düzen Eğilimi Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi 3

Gelenek Öncesi Düzey Aşama 1: Ceza ve İtaat Eğilimi Olayların dış görünüşüne ve zararın büyüklüğüne önem verir. Olayların gerisindeki neden önemli değildir. Otoriteye uyma ve cezalandırılmaktan kaçınma söz konusudur.

Gelenek Öncesi Düzey Aşama 2: Araçsal İlişkiler Eğilimi-Saf Çıkarcı Eğilim Çocukların kendi ihtiyaç ve istekleri önemlidir. “Sen benim sırtımı kaşı, ben de seninkini” atasözüne uygun davranmaktadır.

Geleneksel Düzey Aşama 3: Kişilerarası Uyum Eğilimi-İyi Çocuk Eğilimi Akran gruplarıyla işbirliği gözlenir. Başkaları tarafından onay görmek ve iyi çocuk olmak önemlidir. Benmerkezcilikten uzaklaştığı için çocuk, olayları başkalarının bakış açılarıyla görmeye başlar.

Geleneksel Düzey Aşama 4: Kanun ve Düzen Eğilimi Akran gruplarının kurallarının yerini toplumun kuralları alır. Kanunlar soru sorulmaksızın izlenir. Kanunlara uymayanlar asla onaylanmaz. Birçok yetişkin muhtemelen bu dönemde kalır.

Gelenek Sonrası Düzey Aşama 5: Sosyal Sözleşme Eğilimi Kanunların kullanımı ve bireysel haklar eleştirel bir şekilde incelenir. Kanunların demokratik olarak değiştirilebileceği ilkesine sahiptirler. Kanunlar sosyal düzeni korumak için gerekli görülmektedir.

Gelenek Sonrası Düzey Aşama 6: Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi Kişi, ahlak ilkelerini kendisi seçip oluşturur. Bu ilkeler adalet, eşitlik, insan hakları gibi bazı soyut kavramlara dayalıdır. Adalet yasanın üstündedir.

Yanlış yapmamalıyım çünkü, “ceza almak istemiyorum.”- Ceza ve itaat eğilimi “ödül almak istiyorum.” - Araçsal İlişkiler “insanların beni beğenmesini istiyorum.” - Kişiler arası uyum “kanunları çiğneyebilirim.” - Kanun ve düzen “zorunlu değilim.” - Sosyal Sözleşme “kim ne derse desin bu doğru bir davranış değil.” Evrensel ahlak

Kohlberg’in ahlak gelişimi aşamalarının kesin ve evrensel olmadığını savunur. Kohlberg’in kuramını oluştururken örnekleminin kadınları kapsamadığı halde kadınlarla ilgili genellemeler yapmasına dikkat çekmiştir. Bu yüzden kadınlarla ilgili fikirlerine karşı çıkmaktadır.

Kadın ve erkeklerin daha farklı sosyalleştiklerini belirterek, cinsiyete göre ahlak gelişimi açısından farklılıkların olduğunu savunmuştur. Gilligan'a göre, erkekler ahlaki arayışın temelinde adalet olduğuna, kadınlar ise iletişimdeki özen ve bakımın önemli olduğuna inanırlar.

Gilligan ergenin genç yetişkin olgunluğuna eriştiğinde; hem kızlar hem de erkekler, Kohlberg’in gelenek sonrası düzey olarak düşündüğü ahlak gelişiminin daha ötesinde olgun olarak görevlerini yerine getirebildiklerine inanmaktadır.

Gilligan’a göre ahlak gelişiminde en önemli olan, bir sonraki aşamaya ulaşmak değil; “ahlak sevgisini” kazanmaktır. Ahlaki davranışlar uygun modellerle bireye sevdirilmelidir.

Gelenek Öncesi: Kendi çıkarlarını savunur. Geleneksel (Fedakarlık Evresi): Başkalarının çıkarlarını düşünür, onlar için kaygılanır, onlara karşı sorumluluk duygusu geliştirir. Gelenek Sonrası: Kendisinin ve başkalarının çıkarlarını dikkate alır.

MEB Okul Öncesi Eğitim Programı SOSYAL-DUYGUSAL ALAN Amaç 3. Duygularını kontrol edebilme Kazanımlar 1. Olumlu /olumsuz duygu ve düşüncelerini uygun şekilde ortaya koyar. 2. Yetişkin denetiminin olmadığı durumlarda da gerektiği gibi davranır. 3. Yeni ve alışılmamış durumlara uyum sağlar.

SOSYAL-DUYGUSAL ALAN Amaç 5. Başkalarının duygularını fark edebilme Kazanımlar Başkalarının duygularını ifade eder. Başkalarının duygularını paylaşır.

SOSYAL-DUYGUSAL ALAN Amaç 6. Başkalarıyla ilişkilerini yönetebilme Kazanımlar 1. Kendisinin ve başkalarının haklarına saygı gösterir. 2.Etkinliklerin süresine ilişkin yönergeye uyar. 3. Grup etkinliklerinin kurallarına uyar.

SOSYAL-DUYGUSAL ALAN Amaç 7. Hoşgörü gösterebilme Kazanımlar Hata yapabileceğini kabul eder. Kendi hatalarını söyler. Kendisini başkalarının yerine koyarak duygularını açıklar. Başkalarının hatalarını uygun yollarla ifade eder. Başkalarının hata yapabileceğini kabul eder.

SOSYAL-DUYGUSAL ALAN Amaç 8. Farklılıklara saygı gösterebilme Kazanımlar Kendisinin farklı özelliklerini kabul eder. Başkalarının farklı özelliklerini kabul eder. Amaç 9. Yaşamın iyileştirilmesinde ve korunmasında sorumluluk alabilme 1. Günlük yaşamdaki kurallara uyar. Amaç 12. Çevredeki güzellikleri koruyabilme 1. Çevredeki güzelliklerin korunma nedenlerini söyler.

BİLİŞSEL ALAN Amaç 18. Problem çözebilme Kazanımlar Problemi söyler. Probleme çeşitli çözüm yolları önerir. Çözüm yolları içinden en uygun olanlarını seçer. Seçilen çözüm yollarını dener. En uygun çözüm yoluna karar verir. Karar verdiği çözüm yolunun gerekçelerini açıklar.

ÖZBAKIM BECERiLERi Amaç 1. Temizlik kurallarını uygulayabilme Kazanımlar Temizlikle ilgili malzemeleri doğru kullanır. El, yüz ve vücudun diğer kısımlarını uygun biçimde yıkar. Tuvalet gereksinimine yönelik işleri yardımsız yapar. Yiyecek ve içeceklerin temizliğine dikkat eder. Ev ve okuldaki eşyaları temiz ve düzenli kullanır. Beslenme için gerekli araç-gereçleri temizlik kurallarına uygun kullanır. İçinde bulunduğu çevreyi temiz tutar.

ÖDEVLER Ev kurallarının görsellerle oluşturulması ve ailenin bu kuralları nasıl uygulayacağına dair kısa rehber - 2 Grup Sınıf kurallarının görsellerle oluşturulması ve öğretmenin bu kuralları nasıl uygulayacağına dair kısa rehber - 2 Grup 3 farklı yaş grubu ile röportaj – “Hayatında hangi kurallar var? Bu kuralları kim ve neden getirmiş olabilir?” Çocuğun bu kuralları resimlemesi. Bireysel – 3 kişi