Gurbet Gunturk Evsel, MLIS gurbet.evsel@neu.edu.tr Guz, 2015 Dijitalleştirme, BY423 Gurbet Gunturk Evsel, MLIS gurbet.evsel@neu.edu.tr

Dijitalleştirme nedir? Kâğıt belge, fotoğraf ya da grafik malzemeler gibi fiziksel ya da analog materyallerin elektronik ortama ya da elektronik ortamda depolanan görüntülere/imajlara dönüştürülmesi işlemidir. Genel olarak elektronik sistemlerce algılanamayan yapılandırılmamış formdaki bilginin elektronik ortamca algılanabilecek yapılandırılmış forma çevrilmesi.

Dijitalleştirme nedir? Dijitalleştirme, bir analog dokümanın tarayıcı ile taranarak OCR (Optical Character Recognition) işleminden sonra okunulabilir , düzeltilebilir forma dönüştürülmesidir.

Neden dijitalleştirme? Üç temel faktörün ön plana çıktığı görülmektedir: Belirgin entellektüel veya nesnesel değere sahip malzemenin korunmasına yönelik arşivsel amaçlar; Yüksek erişim talebinin mevcut olduğu durumlarda bilginin yaygınlaştırılmasına yönelik amaçlar; Çok kullanılan kolleksiyonların yıpranmasını engellemeye yönelik koruma-restorasyon amaçlarıdır. Görsel bir koleksiyon için daha iyi tarama ve erişim olanakları sunar.

Amaçlar-Hedefler nelerdir? Ulusal kültürel mirasın kayıt altına alınması ve korunması Basılı ortamda tek kopya olarak üretilen bilgi kaynaklarının yedeklenmesi Tek kopya kaynaklara çoklu erişiminin sağlanması Kağıt belge ve depolama maliyetinin azaltılması Kurumsal İçerik Yönetimi Çözümlerinin uygulanması Arşivsel koruma sağlanması

Amaçlar-Hedefler nelerdir? (devam) Dijital nesnenin bütünlüğünün korunması ve değişen teknoloji karşısında kaynakların gösterim, erişim ve kullanımının sağlanması, Eski bilgisayar sistemlerinin gelecekte kullanılacak olan bilgisayar sistemleri üzerinde çalıştırılmasının sağlanması, Kütüphane, arşiv ve müzelerin raflarında veya depolarında kullanıcıya ulaşamayan milyonlarca kitabın kullanıma sunulması.

Dijitalleştirmenin avantajları Kağıt belge ve depolama maliyetinin azaltılması Kurumsal İçerik Yönetimi (Enterprise Content Management) Çözümlerinin Uygulanması Arşivsel Koruma Fiziksel sınırlamalar ve zaman faktörünün ortadan kaldırılması Çoklu erişim

Dijitalleştirmenin dezavantajları Malzemelerin aşırı maliyeti — Tarayıcı, digital kamera, OCR (optik karakter tanıma) yazılım, bilgisayar, Beceri veya deneyim eksikliği Lisans, Telif ve Entelektüel Mülkiyet Hakları (Intellectual Property Rights - IPR) Dijitalleştirmenin yüksek maliyeti — Sayısal dönüşüm: 9,35 $ — Niteleme, kataloglama, metadata oluşturma: 10,60 $ — Kalite kontrol vb. idari masraflar: 11,40 $ Toplam 31,35 $ Avrupa Birliği 50 Milyon Euro (2002-2005) Amerikan Kongre Kütüphanesi $100 Milyon (2000) Sayısal nüshanın sürekli bakımı

Dijitalleştirmenin dezavantajları Hassas ya da gizlilik değeri olan belgelerin dijitalleştirilmesi dikkatli gerçekleştirilmelidir. Bu tür belgeler için uygun metadata, güvenlik ve erişim unsurları mutlaka tanımlanmalıdır. Bu tür belgelere sadece gerekli yetkilere sahip personelin tanımlanmış sınırlamalarla erişimi sağlanmalıdır.

Dijitalleştirme Konusunda Dünyada Durum 2020 yılında dijital dünyada var olan bilginin büyüklüğü 2015 yılına oranla 10 kat daha büyük olacaktır. Dünyanın en zengin kütüphanesinde (Kongre Kütüphanesi) 170 milyon belge var. Web ortamında 550 milyar belge var. Dünya üzerinde her bir kişiye 90 belge düşmektedir. Her yıl Kongre Kütüphanesi’ni 37 000 kez dolduracak kadar bilgi üretilmektedir. Bu bilginin %92’si manyetik ortama kayıtlıdır. Dünya’da her yıl 2 Exabyte-100 katrilyon byte bilgi üretiliyor. (20 milyar adet The Economist dergisi) ABD’de yılda 80 milyar fotoğraf, 2 milyar röntgen filmi çekiliyor. Günde 610 milyar e-posta gönderiliyor. Dünya’da her yıl üretilen bilgi için 1,5 milyar gigabyte’lık saklama ortamı gerekiyor

Dijitalleştirme Konusunda Türkiye`de Durum TÜİK’in 2010 yılı araştırmasın göre, Hanelerin %34’ünde masaüstü ve %17’sinde dizüstü bilgisayar var. Toplam %51. 2 evden birinde bilgisayar var. İnternet abonesi 2003 yılında 19 000, 2006’da 2,8 milyon ve 2010 Haziran’ında 7,7 milyon. İnternette yıllık büyüme oranı %25. Hanelerin %42’si İnternete ulaşabiliyor. Bu oran kentlerde %49. İnterneti dergi gazete okuma amacıyla kullanım oranı %59. Ailelerin yarısı İnterneti radyo dinleme ve TV izleme amacıyla kullanıyor.

Sorular ? ve Cevaplar

Tesekkurler Gurbet Gunturk Evsel