NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Siyaset sosyolojisi Weber’de devlet ve toplum NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr
Weber’de devlet ve toplum Alman teorisyen Max Weber (1864-1920), modern sosyolojinin kurucularından kabul edilir. Bismarck dönemi Almanya’sının siyasi mekanizmalarına tanık olan Weber’in teorilerinde devlet ve meşruiyet kavramları temel bir yer tutar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Weber’de devlet ve toplum Weber devletlerin üç tip meşruiyete sahip olabileceğini söyler: Geleneksel meşruiyet: Modern öncesi dönemde, dayanak noktasını gelenekten ve dinden alan devletler Karizmatik meşruiyet: Dayanak noktasını liderin «karizma»sından ve toplum içindeki doğal otorite konumundan alan devletler Yasal-rasyonel meşruiyet: Dayanak noktasını anayasa ve yasalardan alan, modern hukuk devleti NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Weber’de devlet ve toplum Max Weber’e göre devlet, «meşru şiddet tekeline sahip olan» oluşumdur. Bir başka deyişle devlet dışında hiçbir aktör şiddet araçlarını kullanma hakkına ve meşruiyetine sahip değildir. Weber ayrıca, kendi çağının Almanya’sındaki gelişmeleri de dikkate alarak devlet ve toplumun akılcı/rasyonel yönetimi üzerine teoriler geliştirmiştir. Modern ve gelişkin bir bürokrasiye duyulan ihtiyaç ve kapitalizmin akılcı ve hesaplanabilir şekilde gelişmesi gerektiği, Weber’in teorilerinde merkezi yer tutar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Weber’de devlet ve toplum Her ne kadar Max Weber, Karl Marx’ınki kadar geniş bir takipçiler topluluğu meydana getirememişse de, kendisinden sonraki dönemde pek çok sosyoloğun «Weberyen» düşünceden etkilendiği görülür. Weber’den etkilenen ve «Neo-Weberciler» olarak adlandırılabilecek teorisyenlerin başında gelen isimler, Reinhard Bendix, Charles Tilly ve Theda Skocpol’dür. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Anthony Giddens, Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori, çev. Tuncay Birkan (İstanbul: Metis Yayınları, 2017 [5. Baskı]) Anthony M. Orum, John G. Dale, Siyaset Sosyolojisi: Günümüz Dünyasında İktidar ve Katılım (İstanbul: Say Yayınları, 2006) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©