NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ HAVACILIKTA İNSAN FAKTÖRLERİ Performansı etkileyen Faktörler NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Sivil Havacılık Yüksekokulu shyo.nisantasi.edu.tr

Performansı etkileyen Faktörler Performansı Etkileyen Faktörletr Genel Sağlık İşe ve Diğer Faktörlere Bağlı Oluşan Stres Zaman Baskısı İş Yükü NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Alkol, ilaç ve uyuşturucu bağımlılığı Yapılan araştırmalara göre emniyeti etkileyen en önemli sistem unsuru insandır. İnsan hatasını sıfıra indirmek mümkün değildir. Fakat insan hataları azaltabilir. Hataları azaltabilmek için insan performansını etkileyen faktörlerin bilinmesi gerekir. Stres nedir? NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Uyku, Yorgunluk ve Vardiyalı Çalışma Düzeni Dışardan veya içerden herhangi bir faktör bireyin dengesini tehdit ettiğinde, zorladığında ya da bozduğunda, organizmada buna karşı bir tepki oluşur. İşte bu duruma stres denilir. Stres bir organizmanın, üstesinden gelmesi gereken yeni koşullar karşısında verdiği tepki durumudur. Yeni oluşan koşul/koşullar karşısında verilen tepkiler; ruhsal, bedensel ve fizyolojik olabilir. Dengeyi bozmaya yönelik bir faktörün stresör niteliğinde olup olmadığını belirleyen üç önemli faktör vardır: NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler İhtiyaç, Algı ve Güdü İhtiyaçların giderilmemesi stres yaratabilir. Ancak her ihtiyaç her insan ve her durum için aynı derecede stres yaratmaz. Ayrıca herkesin eksiklikleri algılama biçimi ve ihtiyaçları farklıdır. Kişinin ihtiyacı algılama biçimi ve etkisi altında olduğu güdüleri stresi etkileyecektir. Yani stres göreceli bir kavramdır, kişiden kişiye değişir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Çevremizdeki değişimlere uyum sağlayabilmek için tepki veririz. Bu nedenle stres hayatımızı devam ettirmek için vücudumuzun ürettiği bir savunma mekanizması olarak görülebilir. Verilen tepki olumlu sonuçlar da yaratabilir olumsuz sonuçlar da… Hiç stresörün olmadığı koşullarda kendimizi korumayı da öğrenemeyiz. Belirli miktarda stres performansı artırabilir. Örneğin: fazla enerji, uyarılmış davranış, ihtiyacı karşılama kararlılığı gibi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Stres karşısında verilen temel tepki fizyolojiktir ve vücudumuzda bazı değişimlere neden olur. Vahşi bir hayvanla karşılaştığında yeni duruma uyum sağlamak zorunda kalan biri kişi (strese maruz kalmış olan) hayvana karşı koymak ya da kaçmak için aşağıdaki fizyolojik tepkileri üretir: Beyin durumu algıladığında adrenalin salgılanır Göz bebekleri göze daha çok ışık girmesini sağlamak ve daha iyi görebilmek amacıyla büyür. Ağız, mideye ağız salgıları gitmemesi için kurur. Sindirim sistemi çalışmasını durdurur ve sindirim sistemindeki kan bu stresör karşısında daha fazla ihtiyaç duyulan yerler olan kaslara ve beyne gider. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Ani ve hızlı hareket edebilmek amacıyla kas gerilimi artar. Nefes alış sıklaşır, kalp atışları hızlanır ve kan basıncı artar. Bu sayede vücudun gerekli yerlerine daha çok oksijen gitmesini sağlanır, elde edilecek enerji artar. Vücut ısısı artışının dengelenmesi için terleme artar. Enerji artışı sağlamak için glikoz salgısı artar. Kas gerilimi ve gücü artar Kan kaybına karşı kana pıhtılaşmayı artıran kimyasallar salgılanır. Kana ağrı duyumunu azaltıcı salgılar salgılanır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Bir kişi ister vahşi bir hayvanla isterse günümüzdeki modern çağın stresörleriyle karşılaşsın verilecek tepki benzerdir. Yoğun strese maruz kalan kişilerin dengelerinin bozulması durumunda ortaya çıkacak psikolojik ve bilişsel durumlar: Huzursuzluk ve tedirginlik Hayattan zevk alamama Üretken olmakta zorlanma Hoşnutsuzluk hali, yılgınlık Konsantrasyon ve dikkat eksikliği, karar verememe, inisiyatif alamama NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Kendine olan güvende azalma, kendini yetersiz ve değersiz hissetme Çabuk ve gereksiz öfkelenme, geçimsizlik, düşmanlık duygularına kapılma İçki, sigara ve uyuşturucu kullanımı Duygusal ve cinsel yaşamda uyumsuzluklar Paniğe kapılma Uyku bozuklukları: Uyku ritminin bozulması, gece uyuyamama, gündüz uyuklama... Dalgınlık, unutkanlık, dağınıklık NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Performansı etkileyen Faktörler Olumsuzluk duygularındaki artış: Kötü bir şeyler olacakmış beklentisi Birilerine yaslanma, birilerine danışmadan karar verememe, çözüme gidememe İşleri vaktinde bitirememe, işlere eskisinden daha fazla zaman harcama Stresin sıralanan fizyolojik, psikolojik ve bilişsel durumları yaratması teknisyenin performansını önemli ölçüde azaltacaktır. Bu durumda; yanlış kararlar alınacak, hata yapılacak, ihlale meyil artacaktır. Bu durum havacılık emniyetini ciddi şekilde tehdit edecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©