NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Sosyal Antropolojİ (YSSH104) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

ANTROPOLOJİYE GİRİŞ- SOSYAL ANTROPOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU (1. Hafta) Bu dersin ilk haftasında öncelikle «sosyal bilim dallarından biri olan antropoloji nedir?» sorusundan hareketle antropolojinin araştırma soruları, yöntemleri, alt araştırma alanları ele alınacaktır. Günümüzde antropolojinin neden önemli olduğuna, hangi güncel konuları anlamaya yardımcı olduğuna dair bir tartışma yürütülecektir. Antropolojinin alt alanları açıklandıktan sonra sosyal/kültürel antropolojinin tanımı yapılıp, etnografya ve etnoloji kavramları açıklanacaktır. . NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

TEMEL antropoloji KuramlarI (2. HAFTA) Antropoloji biliminin ve daha özelde sosyal antropolojinin teorik arka planını gösterme amacıyla bu derste bu disiplindeki ana kuramlar anlatılacaktır. Bu kuramsal genel bakış aynı zamanda sosyoloji, psikoloji, tarih veya biyoloji gibi diğer bilim dallarıyla olan ilişkiyi ve etkileşimi göstermesi açısından önemlidir. Bu noktadan hareketle evrimci, işlevselci, yapısalcı, Marksist ve bilişsel kuramlar gibi farklı akademik ekoller ele alınacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

SOSYAL Antropolojİde ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (3.HAFTA) Bu derste sosyal antropolojide kullanılan araştırma yöntemleri anlatılacak, ardından yapılmış olan araştırmalardan örnekler verilecektir. Böylece yöntemsel farklılıklara değinilmesi amaçlanmaktadır. En fazla bilinen ve kullanılan metotlardan biri olan katılımcı gözlem tekniği üzerinde durulacak ve bu bağlamda antropologların karşılaştığı sorunlar tartışılacaktır. Son olarak antropolojik çalışmaların olası etik etkileri üzerine bir değerlendirme yapılacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Kültürün tanIMI ve ÖZellİKLERİ (4. HAFTA) Sosyal antropolojinin temel çalışma konularından biri olan «kültür» olgusu işlenecektir. Sıklıkla kullanılan kültür kavramının antropolojik açıdan neleri içerdiği, hangi toplumsal aktörlerle ve ilişkilerle etkileşim içinde olduğu üzerinde durulacaktır. Kültürün işlevleri ve kültüre atfedilen özellikler açıklanacaktır. Kültürel görecelilik, etnosentrizm, kültürlenme, kültürel yayılma gibi anahtar kelimeler anlatıldıktan sonra birey, toplum, kültür ve medeniyet arasındaki ilişki biçimleri tartışmaya açılacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

DİL VE İLETİŞİM PRATİKLERİ (5.HAFTA) Bu haftaki derste sosyal antropolojinin önemli bir yönü olan dil antropolojisine yoğunlaşılacaktır. Dilin toplumsal örgütlenmede oynadığı özgün role ve içinde yer aldığı sosyal ve kültürel ortamla olan ilişkisine odaklanılacaktır. Buradan hareketle toplumlardaki bazı iletişim pratiklerinin geçmişten günümüze nasıl değiştiği, dönüştüğü ya da aynı kaldığı üzerinde durulacaktır. Dilin toplumlarda yarattığı belirli söylem alanlarına dikkat çekilip, sadece bireyler ya da gruplar arasındaki iletişimi sağlamadığı aynı zamanda güç ve iktidar dengelerinde de önemli bir rol oynadığı anlatılacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

AİLE, AKRABALIK ve soy Sİstemlerİ (6. Hafta) Bu derste sosyal antropolojinin yine başlıca araştırma konularından biri olan aile, akrabalık ve soy kavramları antropolojik açıdan açıklanacaktır. Ardından bu kavramların/kurumların farklı toplumlardaki ve kültürler arasındaki biçimlerine değinilecektir. Böylece toplumlar düzeyinde karşılaştırmalı bir değerlendirme mümkün olacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

EVLİLİk TÜRLERİ ve TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİ (7.HAFTA) Evliliği iki bireyin arasındaki bir ilişki türü olmanın ötesinde ele almayı amaçlayan bu ders odağına evlilik türleri, evlilik hakları, kültürler arası evlilik, boşanma gibi konuları koymaktadır. Bununla bağlantılı olarak toplumsal cinsiyet rollerinin ne anlama geldiği, ne gibi aşamalardan geçtiği, örneğin tarım ve endüstriyel toplum modelleri arasında dönüşüp dönüşmediği tartışılacaktır. Bu rollerin evlilik türleriyle olan kesişim halleri de bu dersin kapsamı içindedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ARA SINAV (8.HAFTA) Dersin ilk yedi haftasında işlenmiş olan bütün konuların ders notları, okumaları ve sınıf içi tartışmaları ara sınava dahildir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Dİn: TapInma, Büyü, Tabu, Ritüeller, Totem, Mİtolojİ (9. HAFTA) Antropolojik bakış açısıyla din olgusunun yazısız insan topluluklarından başlayarak günümüz toplumlarına kadar uzanan tarihsel yolculuğu bu dersin temelini oluşturmaktadır. Din antropolojisinin ilgisini doğaüstü güçlere yönelik olarak gelişen ve ritüeller aracılığıyla toplumda yaygın ifade kazanan sosyal inanma biçimlerine yoğunlaştırdığı (Eriksen, 2009: 328)iddiasından hareketle dinin kökenlerini açıklayan antropoloji kuramları anlatılacaktır. Bu bağlamda tapınma, büyü, tabu, ritüeller, totemler ve mitoloji antropolojik açıdan açıklanmaya değer kavramlar haline gelmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ÜRETİM, DağITIM ve TÜKETİM KALIPLARI: EKONOMİK SİSTEMLER(10.HAFTA) Öncelikle ilkel ekonomi, tarım ekonomisi ve modern ekonomi gibi farklı ekonomik sistemler açıklanacak ve özellikleri anlatılacaktır. Bununla beraber avcılık-toplayıcılık, tarımsal ve endüstriyel gibi farklı ekonomik örgütlenmeler ele alınacaktır. Bu derste ayrıca üretim, dağıtım ve tüketim kalıpları üzerinde durulacaktır. Bunlarla bağlantılı olarak üretim alanında, kaynaklardan, iş bölümünden, teknolojiden; dağıtım alanında, pazar ekonomisinden, mütekabiliyet ve takastan, ticaretten; tüketim alanında normal ve gösterişçi tüketimden bahsedilecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

IRK, IRKÇILIK VE ANTROPOLOJİ (11. HAFTA) Bu derste öncelikle on sekizinci yüzyıldan başlayarak günümüze kadar ırk kavramının antropolojik çalışmalarda nasıl kullanıldığı anlatılacaktır. Irk kavramının biyolojik mi yoksa sosyal bir kavram olup olmadığı sorusu tartışmaya açılacak, bununla beraber antropoloji disiplinin bu olguya dair süregelen tartışmalara olan katkıları ön plana çıkarılacaktır. Bu tartışmanın ardından biyolojik ırkçılık ve kültürel ırkçılık kavramları açıklanacak ve bu karşıtlıkla ilgili örnekler verilecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ETNİSİTE VE MİLLİYETÇİLİK (12. HAFTA) Etnisite kavramı ele alındıktan sonra etnik kimlik ve aidiyet duygusu/bilinci üzerinden milliyetçilik kuramlarına giriş yapılacaktır. Etnisitenin özellikle belli milliyetçilik teorilerinin nasıl merkezinde durduğu anlatılacak, milliyetçiliğin söylemsel çerçevesi üzerinden gündelik etno-kültürel aidiyet biçimleri ele alınacaktır. Bu çerçevede hem karmaşık hem de basit etnisite ve milliyetçilik ilişkisi farklı boyutlarıyla incelenecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KENT ÇALIŞMALARI ve ANTROPOLOJİ (13. HAFTA) Bu derste kentsel alanların antropolojik bir okuması yapılması amaçlanmaktadır. Öncelikli olarak kent olgusu ve kentli olmanın getirdikleri üzerine bir tartışma açılacaktır. Buradan yola çıkarak kentleşme, kentsel estetik ve kentsel dönüşüm gibi güncel konular üzerinde durulacaktır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KÜRESELLEŞME VE ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK (14. HAFTA) Küreselleşmenin beraberinde getirdiği karşılıklı bağımlılık, zaman ve mekan algısının kayması, teknolojik gelişmeler gibi günümüz toplumlarını biçimlendiren olgular bu derste antropolojik bakış açısıyla incelenecektir. Küreselleşmeyle birlikte kültürler arası etkileşim, kültürlerin arasındaki sınırların bulanıklaşması ve çok kültürlü toplumsal yapıların görünürlüğünün artması ele alınacaktır. Çok kültürlülüğün farklı kültürlere sahip bireylerin bir arada yaşama sıklığının artmasının ötesinde aynı zamanda devletlerin siyasi manevralarının bir aracı haline geldiği konusuna da değinilecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Atay, T., (2017). ‘Sosyal Antropolojide Yöntem ve Etik Sorunu: «Klasik Etnografiden Diyalojik Etnografiye Doğru». Moment Dergi, 4(1). doi:10.17572/mj2017.1.189206. Beals, R., Hoijer, H., & Erginer (Çev.), G. (2018). Antropolojinin Konusu ve Alanı. DTCF Dergisi, 35(2). http://www.dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4363. Haviland, W.A., Prens, H.,E., Walrath,D. ve Mcbride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları. Özbudun, S., Şafak, B., ve Altuntek, N.S., (2016). Antropoloji Kuramlar Kuramcılar. Ankara: Dipnot Yayınları. Şahin, M.C., (2016). ‘Antropoloji ve Din: Tarihsel ve Kuramsal Temeller’. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2: 451-473. Ünlütürk, Ö., (2015). ‘«Irk» Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Adli Antropolojide Kullanımı’. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 29: 93-116. doi: 10.1501/antro_0000000313. Yalçıner, R., (2014). ‘Etnisite ve Milliyetçilik: Eleştirel Bir Değerlendirme’. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69 (1):189 – 215. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©