NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLERDE TEMEL İSTATİSTİK PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ Ki-Kare Testleri Homojenlik Testi Varsayımları: 1. Tek bir kategorik değişken 2. Her gruptan alınan ayrı birer örnek 3. Varsayılan oran yok 4. Bir grup için oranın diğer grup veya gruplar için de aynı olup olmadığının test edilmesi Bağımsızlık Testi Varsayımları: 1. İki kategorik değişken 2. Sadece tek örnek, oranlarla ilgili varsayım yok 3. Bir kategorik değişkenin diğeriyle ilişkili olup olmadığının test edilmesi İyi Uyum Testi Varsayımları: 1. Çok değerli kategorik veri 2. Tek bir örnek, birden çok ilgilenilen oran 3. Örnek oranları hakkında varsayılan oranların test edilmesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ Ki-Kare Testleri Ki-Kare Bağımsızlık Testi Sık sık karşılaşılan araştırma sorularından biri de iki değişkenin birbiri ile ilişkili olup olmadığıdır. Mesela, bir sosyolog okul aracılığıyla kazanılan eğitim seviyesinin gelir gurubu ilişkili olup olmadığını araştırmak isteyebilir. Bir okulda çalışan beslenme uzmanı öğrencilerin beslenme seviyelerinin akademik performanslarıyla ilişkili olup olmadığını bilmek isteyebilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ Ki-Kare Testleri Ki-Kare Bağımsızlık Testi İki değişken arasında ilişki yoksa, birisinin dağılımı hiçbir şekilde diğerinin dağılımına bağımlı değilse bu iki değişken birbirinden bağımsızdır denir. İki değişken arasında ilişki yoksa, belirli bir değişkenin değerini bilmek, diğer değişkenin değerini belirlemeye imkan sağlamaz. Varsayımları: 1. İki kategorik değişken 2. Sadece tek örnek, oranlarla ilgili varsayım yok. 3. Bir kategorik değişkenin diğeriyle ilişkili olup olmadığının test edilmesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ Ki-Kare Testleri Kİ KARE ANALİZİ Gözlenen ve beklenen frekanslar arasındaki farkın anlamlı olup olmadığı temeline dayanır. Niteliksel olarak belirtilen verilerin analizinde kullanılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR? İki yada daha çok grup arasında fark olup olmadığının testinde, İki değişken arasında bağ olup olmadığının testinde, Gruplar arası homojenlik testinde, Örneklemden elde edilen dağılımın istenen herhangi bir teorik dağılıma uyup uymadığının testinde (uyum iyiliği testi) kullanılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ UYGULANDIĞI DÜZENLER DÖRT GÖZLÜ DÜZENLER (2X2 TABLOLAR) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ ÇOK GÖZLÜ DÜZENLER (2xm, nx2, nxm tablolar) İyileşme durumu Tedavi yöntemi İyi Orta Az A 50 30 20 B 10 60 C 25 D 90 5 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ VARSAYIMLARI Gruplar birbirinden bağımsız olmalıdır. Beklenen değer 5 ‘den büyük olmalıdır. 2x2 düzenlerde beklene değer 5’den küçükse Denek sayısını arttırılmalıdır, Satırlar yada sütunlar birleştirilmelidir, Devamlılık düzeltmeli ki-kare testi (Continuity Correction) kullanılmalıdır. Bu Yates düzeltmesi olarak da anılır. Fisher’s kesin ki-kare (Fisher’s exact test) uygulanır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ Kİ KARE ANALİZİ 2xm, mx2 ve nxm tablolarda 1. Denek sayısı arttırılmalı, 2. Satır yada sütunlar birleştirilmelidir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ SPSS Kİ KARE ANALİZİ İÇİN VERİ GİRİŞİ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE ANALİZİ YORUM Akciğer kanseri olup olmama ile sigara içip içmeme arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır (0,001<0,05). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ BAĞIMLI GRUPLARDA Kİ-KARE TESTİ (MC-NEMAR TESTİ) Nitelik olarak belirtilen bir değişken yönünden aynı bireylerden değişik zaman ya da durumda elde edilen iki gözlemin farklı olup olmadığını test etmek için kullanılır. Bu testte dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:  Aynı bireyler üzerinde iki gözlem yapılmaktadır. Bu nedenle gruplar bağımsız değildir. Bu gruplar arasında farklı olup olmadığı test edilen değişken sayımla belirtilen nitel bir karakterdir. (var-yok, iyileşti-iyileşmedi, hasta-sağlam) Bu test sadece 4 gözlü düzenlerde uygulanabilir NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ TESTİN KULLANILDIĞI DURUMLARA AŞAĞIDAKİ ÖRNEKLER VERİLEBİLİR: Aile planlaması konusunda eğitimden önce ve sonra aynı kadınların bilgi düzeylerini yeterli ve yetersiz biçiminde nitelendirip; eğitimden önceki ve eğitimden sonraki bilgi düzeyleri arasında fark olup olmadığını araştırmak için kullanılır.   Eğitimden Sonra Eğitimden Önce Yeterli Yetersiz a b c d NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ Aynı bireyleri muayene eden iki göz hastalıkları hekiminin görme kusuru bulgularının farklı olup olmadığını karşılaştırmak için kullanılır.   Doktor B Doktor A Var Yok a b c d NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ ÖRNEK UYGULAMA Aile planlaması konusunda eğitimden önce ve sonra aynı kadınların bilgi düzeylerini yeterli ve yetersiz biçiminde nitelendirip; eğitimden önceki ve eğitimden sonraki bilgi düzeyleri arasında fark olup olmadığını araştırmak için bir çalışma yapılmış; aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. Bilgi düzeyleri bakımından eğitim öncesi ve sonrası arasında farklılık var mıdır? H0: Bilgi düzeyleri bakımından eğitim öncesi ve sonrası arasında farklılık yoktur. H1: Bilgi düzeyleri bakımından eğitim öncesi ve sonrası arasında farklılık vardır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Büyüköksüz, Şener. (2015), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 21.baskı, Pegem Akademi, Ankara. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©