MALATYA KAYISISI Türkiye’nin AB Tescilli Gururu Prof. Dr. Bayram Murat Asma Malatya Turgut Özal Üniversitesi 2018

GİRİŞ Çok sayıda meyve türünün anavatanı Anadolu’dur Ülkemiz meyvecilik için uygun iklim, toprak koşulları ve zengin bitki genetik kaynaklarına sahiptir. Çok sayıda meyve türünün anavatanı Anadolu’dur Kayısının Anavatanı Orta Asya (Doğu Türkistan) ve Çin’dir. Kayısının Orta Asya’dan Anadolu’ya İpek Yolu ile getirildiği sanılmaktadır.

Kayısının Anavatanı ve Yayılışı

Kayısı Üretimi

Dünya Kayısı Üretimi (FAO 2018) Ülkeler 1961 2000 2016 Türkiye 87 579 730 ABD 172 80 64 Macaristan 130 21 25 İspanya 110 126 125 İtalya 60 201 237 Fransa 94 139 111 İran 65 262 306 Özbekistan ? 68 662 Çin 3 88 74 Toplam 1.317 2.925 3.881

Kayısının Anavatanı ve Yayılışı Dünya Kuru Kayısı Üretimi (ICN 2009) % Türkiye 100 61 Tacikistan 30 18 İran 25 15 Özbekistan (15) T Çin 5 3.1 ABD 2.5 1.6 Güney Afrika 1.4 0.9 Avustralya 0.5 0.3 Toplam 164.500

Kayısının Anavatanı ve Yayılışı 2017 Yılı Türkiye Kayısı Üretimi (TUİK 2018) İller Ağaç sayısı (Bin) Kayısı Üretimi (Bin Ton) Malatya 8.194 676 Mersin 1.795 104 Elazığ 1.272 60 Kahramanmaraş 1.165 26 Antalya 575 18 Isparta 600 13 Kayseri 543 15 Afyonkarahisar 100 4 Toplam 19.575 1.007

Türkiye Kuru Kayısı Üretimi ve ihracatı Yıllar Üretim Ton) İhracat (Ton) Gelir (Milyon $) Fiyat $/Kg 1978 9.102 6.584 15 2.3 1980 7.618 8.265 24 2.9 1990 24.208 32.409 72 2.2 2001 75.268 100.626 89 0.9 2010 54.500 89.511 348 3.9 2017 142.435 94.874 267 2.8

Dünya yaş ve kuru kayısı ihracatı (FAO 2018) Yıllar Yaş Kayısı Miktar Tutar (Ton) (1000$) Kuru Kayısı Miktar Tutar 2000 180.286 151.005 90.757 146.688 2010 255.117 385.885 118.414 429.473 2014 304.964 473.596 145.270 461.728 2015 322.225 434.482 119.480 405.059 2016 327.363 422.337 122.735 374.148

Tarihsel Süreçte Malatya’da Kayısıcılık 1934 1953 Tarihsel Süreçte Malatya’da Kayısıcılık 1968 2015

Malatya Kayısı Çeşitleri Hacıhaliloğlu-1870 Kabaaşı-1955

Hasanbey (1930) Soğancı (1974)

Çataloğlu (1963) Çöloğlu (1935)

Malatya’da Geliştirilen Yeni Kayısı Çeşitleri Dilbay Alkaya

Malatya Yıldızı Eylül

Malatya Kayısısı’nın Ayırt Edici Özellikleri Yüksek şeker düşük asit içeriği Yüksek tat indeksi 80-120, diğer kayısılarda bu oran 10-40 arasında Kurutulmaya uygun olması (3.5 kg yaş kayısıdan 1 kg kuru kayısı elde edilebiliyor) Malatya Kayısısı farklı bölgelere kolay adapte olmaması

100 gr yaş ve kuru kayısının besin değeri (Asma 2011) Bileşen Birim Yaş Kuru Su g 75.6 30.9 Magnezyum mg 10 32 Enerji Kcal 48 241 Fosfor 23 71 Protein 1.4 3.4 Potasyum 259 1162 Diyet Lifi 4.6 14.3 Vitamin A IU 1926 3604 Sakkaroz 5.9 7.9 Vitamin C 1.0 Glikoz 2.4 44.1 Tiamin 0.03 0.02 Fruktoz 0.9 12.5 Riboflavin 0.04 0.07 Kalsiyum 13 55 Niasin 0.6 2.7 Demir 0.4

Ulusal Coğrafi İşaret Belgesi 2001 AB Coğrafi İşaret Belgesi 2017 Coğrafi sınırları; Malatya ve ilçeleri, Baskil (Elazığ), Gürün (Sivas), Elbistan (K.Maraş), Gölbaşı (Adıyaman) Ulusal Coğrafi İşaret Belgesi 2001 AB Coğrafi İşaret Belgesi 2017

Malatya’da Coğrafi İşaretlerle ilgili Çalışmalar “Coğrafik İşaretler: Türkiye İçin Bir Fırsat mı?” 13 Kasım 2013 5 Temmuz 2018

YÜciTA 2018 Malatya Kayısısı Saha Çalışması

Malatya Kayısı Üreticileri Grubu

Malatya’da Kayısı Sektörünün Sorunları Pazar ve tanıtımda karşılaşılan sorunlar Kayısı Üreticilerinin örgütsüz olması Aşırı kükürtten kaynaklanan sorunlar Üretimde kullanılan girdi fiyatlarının yüksek olması AB tescilli kayısının yönetişim ve denetim ile ilgili sorunlar

Bahçeden Sofraya Kuru Kayısı

İlginiz için Teşekkürler