YETİ YİTİMİ VE AZ GÖRENLERİN REHABİLİTASYON Prof. Dr. Aysun İdil

ÖĞRENİM HEDEFLERİ: 1.Özürlü ve engelli kavramlarını ve bu kavramlarla ilgili uluslar arası klasifikasyonları tanımlama(WHO-ICIDH ,WHO-ICF ), 2.Koruma ve rehabilitasyon kavramlarını bilme ve bunların özürlülük ve engellilikle ilişkilerini betimleme, 3.Türkiye’de ve dünyada özürlülüğün boyutları, nedenleri ve toplumların gelişmişlik düzeyi ile bağlantısını yorumlama 4. İnsan hakkı ve fırsat eşitliği başta olmak üzere, konu ile ilgili son yaklaşımları tanımlama 5.Körlük ve az görme modeli üzerinde öğrenim hedeflerini yorumlama

? ÖZÜRLÜLÜK ENGELLİLİK SAKATLIK YETİ YİTİMİ

YOK ETMEK AYIRMAK İKİNCİ SINIF OLARAK GÖRMEK EŞİT BİR BİREY OLARAK TANIMAK

YOK ETMEK AYIRMAK İKİNCİ SINIF OLARAK GÖRMEK EŞİT BİR BİREY OLARAK TANIMAK

MEDİKAL MODEL Bireysel yaklaşım MEDİKO-SOSYAL MODEL Multisektoriyel Ekip yaklaşımı

1919 ILO 1975 Birleşmiş Milletler, Özürlü hakları Bildirgesi 1978 Alma-Ata konferansında özürlülük ayrı ana başlık

Alma-Ata Deklarasyonu Sağlık en temel insan hakkı Sağlığın elde edilmesi için, ülkeler arasında ve ülke içinde, siyasi, ekonomik ve sosyal ayrımlılık nedeni ile oluşan farklılığın giderilmesi Hizmette eşitlik ve hakkaniyet ilkesinin esas alınması

Alma-Ata Bildirgesi Dünya’da ve Türkiye’de Yeti Yitimi Özürlülük Kavramının Tanımsal Gelişimi Özürlü Haklarının Gelişimi -3 Alma-Ata Bildirgesi 1-Rehabilitasyon koruyucu hekimlikle birlikte yürütülmelidir, 2-Rehabilitasyon hizmetlerinin düzeyi gelişmişlik ölçütüdür.

Özürlüler dekadı (1983-1992) Özürlü bireyler için fırsat eşitliği Özürlülerin yaşam kalitesini arttırmak

WHO ve UNICEF’e göre, dünyada yeti yitimine yol açan birinci neden beslenme yetersizliğidir

ICIDH (International Classification of Impairments, Disability and Handicapes) YETERSİZLİK (IMPAIRMENT) Fizyolojik, anatomik, psikolojik yapı veya fonksiyonlardaki herhangi bir kayıp veya anormallik

ICIDH (International Classification of Impairments, Disability and Handicapes) ÖZÜRLÜLÜK (DISABILITY) Kişinin aktiviteleri yerine getirmesindeki zorluklar (aktivite zorluğu veya kısıtlılığı)

ICIDH (International Classification of Impairments, Disability and Handicapes) ENGELLİLİK (HANDİCAP) Kişinin yaşam durumuna, yani sosyal hayata katılmasındaki sorunlar (sosyal dezavantaj)

WHO’nun uluslararası sınıflandırmasında Sağlık koşulları etyolojik çerçeve sunan ICD-10 (INTERNATİONAL CLASSIFICATION of DISEASE and RELATED HEALTH PROBLEMS) içinde

WHO’nun uluslararası sınıflandırmasında Sağlık koşulları ile bağlantılı fonksiyon ve disabilite (yeti yitimi) ise ICF (INTERNATIONAL CLASSIFICATION of FUNCTIONING, DISABILITY AND HEALTH)’de sınıflandırılmıştır.

ICF-CY INTERNATIONAL CLASSIFICATION of FUNCTIONING, DISABILITY AND HEALTH- CHILDREN AND YOUTH VERSION)

ICD-10 ve ICF birbirlerini tamamlayıcı nitelikte olup, WHO’nun uluslararası sınıflandırma ailesine ait olan bu iki üyesinin birlikte kullanımı önerilmekte

ICF’İN AMAÇLARI Sağlık ve sağlıkla ilgili durumların, sonuçlarının ve belirleyicilerinin anlaşılması ve araştırılması için bilimsel bir temel oluşturmak Ülkeler, sağlıkla ilgili disiplinler, hizmetler ve zaman açısından verilerin karşılaştırılmasına olanak sağlamak

ICF’İN AMAÇLARI Sağlık çalışanları, araştırmacılar, siyasetçiler ve disabilitesi olanlar da dahil olmak üzere toplumda farklı kullanıcılar arasında sağlık ve sağlıkla ilgili durumlarla ilgili iletişimi arttırmak amacıyla ortak bir dil oluşturmak Sağlıkla ilgili bilgi sistemleri için sistematik kodlama şemaları sağlamak

ICF’İN ÖZELLİKLERİ ICF insan sağlığının bütün alanlarını ve iyilik halinin sağlıkla ilgili bazı bileşenlerini kapsar. Bunları sağlık alanları ve sağlıkla ilgili alanlar açısından tanımlar. ICF’in sadece disabilitesi bulunan kişilerle ilgili olduğuna dair yanlış bir kanı vardır; aslında ICF tüm insanlarla ilgilidir. Bütün sağlık koşulları ile bağlantılı sağlık ve sağlıkla ilgili durumlar ICF kullanılarak tanımlanabilir. Bir başka deyişle, ICF’in kullanımı evrenseldir.

ICF’İN ÖZELLİKLERİ ICF farklı kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamak için, farklı detaylandırma basamaklarıyla iki form halinde hazırlanmıştır. tam formu ( dört basamak) kısa form (iki basamak)

ICF Vücut yapıları (body structures) ; Vücudun anatomik bölümleri Vücut fonksiyonları (body functions): Vücut sistemlerinin fizyolojik fonksiyonları Vücut yapıları (body structures) ; Vücudun anatomik bölümleri Yetersizlik(impairments), Vücut yapı veya fonksiyonlarındaki anlamlı sapma yada kayıp gibi sorunlar

ICF Aktivite (activity): birey tarafından bir hareket yada görevin yerine getirilmesi Aktivite limitasyonu (activity limitation): yani eski terminolojideki disabilite veya özürlülük (disability), kişinin aktivitelerini yerine getirmedeki zorluklar

ICF Katılım (participation) : Bir yaşam durumuna yani sosyal hayata iştirak etme Katılımın kısıtlanması (participation restriction) : Eski terminolojideki handikap veya engellilik (handicap), kişinin yaşam durumlarına yani sosyal hayata iştirak etmesindeki sorunlar

ICF fonksiyon görme (functioning) : vücut fonksiyonları/yapıları, aktivite ve katılımı içeren bir şemsiye terim disabilite(disability):YETİ YİTİMİ ise yetersizlik, aktivite ve katılımın kısıtlanmasını içine alan bir şemsiye terim

ICF BİLEŞENLERİ ICF, her biri iki bileşen içeren iki bölümden oluşur: 1. Bölüm. Fonksiyon ve Disabilite Vücut Fonksiyonları (b) ve Yapıları (s) Aktiviteler ve Katılım (d) 2. Bölüm. Bağlamsal Faktörler Çevresel Faktörler (e) Kişisel Faktörler

Vücut Yapıları (s) 1. Sinir sistemi yapıları 2. Göz, kulak ve ilişkili yapılar 3. Ses ve konuşma ile ilgili yapılar 4. Kardiyovasküler, hematolojik, immünolojik ve solunum sistemi yapıları

Vücut Yapıları (s) 5. Sindirim, metabolik ve endokrin sistemlerle ilişkili yapılar 6. Genitoüriner ve üreme sistemleriyle ilişkili yapılar 7. Hareket ile ilişkili yapılar 8. Deri ve ilişkili yapılar

Vücut Fonksiyonları (b) 1. Zihinsel işlevler 2. Duyusal işlevler ve ağrı 3. Ses ve konuşma işlevleri 4. Kardiyovasküler, hematolojik, immünolojik ve solunum sistemi işlevleri

Vücut Fonksiyonları (b) 5. Sindirim, metabolik ve endokrin sistem işlevleri 6. Genitoüriner ve üreme sistemi işlevleri 7. Nöromuskuloskletal ve hareketle ilgili işlevler 8. Deri ve ilişkili yapıların işlevleri

ICF’ye genel bakış Disabilite 1. Bölüm: Fonksiyon ve Disabilite 2. Bölüm: Bağlamsal Faktörler Bileşenler Vücut fonks. ve Yapıları Aktiviteler ve Katılım Çevresel Faktörler Kişisel faktörler Alanlar Vücut fonks. Yaşam alanları (görevler, eylemler) Fonksiyon ve disabilite üzerinde dışsal etkiler Fonksiyon ve disalite üzerinde içsel etkiler Yapılar Vücut fonks. Değişiklik (fizyolojik) Vücut yapılarında değişiklik (anatomik) Kapasite Standart bir çevrede Performans Mevcut çevrede görevlerin yerine getirilmesi Fiziksel, sosyal ya da düşünsel dünya özelliklerinin kolaylaqştırıcı veya engelleyici etkileri Kişinin kendi özelliklerinin etkileri Pozitif terimleme Fonksiyonel ve yapısal bütünlük Aktiviteler ve katılım Kolaylaştırıcılar Uygulanamaz Negatif terimleme Fonksiyon veya yapı bozukluğu (impairment) Aktivite limitasyonu Katılım kısıtlığı Sınırlar/engeller Fonksiyon Disabilite

Vücut Fonksiyonları ve Yapıları ve bozuklukları Vücut fonksiyonları ve vücut yapıları paralel kullanım için tasarlanmıştır. Örneğin, vücut fonksiyonları ‘görme fonksiyonları b 210-229’ gibi temel duyuları kapsarken, yapısal karşılığı ‘göz ve ilgili yapılar s 210-230’ şeklinde yer alır.

İşlev ve yapı bozuklukları Vücut ve işlevlerinin biyomedikal durumunda, genel olarak kabul edilmiş toplum standartlarından sapmayı belirtir Bileşenlerinin tanımı, bu standartlara göre, fiziksel ve zihinsel işlevleri değerlendirebilecek nitelikteki kişiler tarafından yapılır

İşlev ve yapı bozuklukları Geçici veya kalıcı İlerleyen, gerileyen veya sabit Aralıklı veya sürekli olabilir Bu özellikler kodlamalardaki niteleyiciler yoluyla daha açık olarak tanımlanır

İşlev ve yapı bozuklukları Etyolojiye veya nasıl geliştiklerine bağlı değildir Tanımlanmış kriterlere göre sınıflandırılır Bu kriterler kayıp yada eksiklik, azalma,artma yada aşırılık ve sapmadır.

Etkinlik sınırlılıkları ve katılım kısıtlılıkları Yaşamın tüm alanlarını kapsar Performans ve kapasite için iki niteleyici ile tanımlanır

Alanlar 1 Öğrenme ve bilgiyi uygulama d1 Genel görevler ve talepler d2 İletişim d3 Yer değiştirme d4 Kendine bakım d5

Alanlar 2 Ev yaşamı d6 Kişiler arası etkileşim ve ilişkiler d7 Temel yaşam alanları d8 Toplum hayatı, sosyal hayat ve yurttaşlık d9

Kapasite ; Standart bir çevrede görevlerin yerine getirilmesi Performans; Mevcut çevrede görevlerin yerine getirilmesi

Genel ICF Niteleyicileri Açıklama Bozukluğun derecesi XXX.0 Problem yok Hiç yok, yok, ihmal edilebilir % 0-4 XXX.1 Hafif düzeyde problem Az, düşük % 5-24 XXX.2 Orta düzeyde problem Orta, az çok % 25-49 XXX.3 Ciddi düzeyde problem Yüksek, aşırı % 50-95 XXX.4 Tam problem Tamamen % 96-100 XXX.8 Belirtilmemiş XXX.9 Uygulanamaz

Bağlamsal etmenler Çevresel etmenler ; (e) kişinin yaşamını sürdürdüğü ortamdaki fiziksel ve sosyal çevre Kişisel etmenler ; yaş, seks, eğitim, kişilik, davranış biçimi, psiko-sosyal durum gibi özellikler

Çevresel etmenler İşlevler ve yeti yitimi üzerinde dışsal etkiler Fiziksel, sosyal ya da düşünsel dünya özelliklerinin kolaylaştırıcı (pozitif terimleme) veya engelleyici (negatif terimleme) etkileri

Çevresel etmenler 1. Ürünler ve teknoloji 2. Doğal çevre ve çevrede insan yapımı değişiklikler 3. Destek ve ilişkiler 4. Tutumlar 5. Hizmetler, sistemler ve politikalar

Çevresel etmenler Bir çevresel etmenin, ne derecede engel veya kolaylaştırıcı olduğunu göstermek için, negatif ve pozitif ölçek yer almaktadır Nokta veya tek başına ayıraç engeli + işareti ise kolaylaştırıcıyı ifade eder

Çevresel etmenler Bu derecelendirmenin standart biçimde kullanılması için, araştırmalarla geliştirilecek değerlendirme yöntemlerine gerek vardır.

1. Ürünler ve teknoloji Kişisel tüketim için ürünler veya maddeler (yiyecek,ilaç) Günlük yaşamda kişisel kullanım için ürünler ve teknoloji (protez,kişinin ev içindeki kontrolünü kolaylaştıran cihazlar) Ev içinde ve dışında hareket ve taşımacılıkta kişisel kullanım için ürünler ve teknoloji (motorlu araçlar, tekerlekli sandalye)

Her ne kadar ‘yaşam kalitesi’ ayrı bir terim olarak bu yeni ICF modeli içinde yer almasa da, sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi kavramı içinde yer alan çeşitli boyutlar bu yeni sınıflamanın kapsamı içinde bulunmaktadır.

Yaşam kalitesi Subjektif iyilik hali Kişinin kendi yaşamından memnun olma durumu Bireyin, gerek kültürel ve içinde bulunduğu ortamın değer yargıları, gerekse kendi hedefleri, beklentileri, standartları ve ilgileri bağlamında, hayatta kendi durumunu algılama biçimi ( WHO )

Toplum Sağlığının Kısa Ölçümünün Tiplendirmesi Toplum sağlığının özetlenen ölçümü iki sınıfa ayrılabilir: Sağlık beklentileri; Sağlık kayıpları;

Sağlık beklentileri Engelli olmadan yaşam beklentisi (Disability free life expectancy, DFLE) Sağlıklı yaşam beklentisi (Healthy life expectancy, HALE)

0 yaş erkek kadın EU-25 61.1 75.9 80.5 % 63.0 82.0 76.8 % ülke Sağlıklı yaşam yılları 0 yaş Yaşam ümidi Yeti yitimi olmaksızın yaşam ümidi oranı   erkek kadın EU-25 61.1 75.9 80.5 % 63.0 82.0 76.8 %

Sağlık kayıpları Engelliliğe ayarlanmış yaşam yılları, (Disability adjusted life years, DALY) Sağlıklı yaşam yılları, (Healthy life years, HLY)

DALY KAVRAMI Çeşitli hastalıkların neden olduğu erken ölümler ile ölümle sonuçlanmayan, ancak uzun dönemli sakatlık ve işlev kaybına neden olan hastalık durumlarının yol açtığı yükün, tek bir ölçüt ile değerlendirilmesi DALY bir kişinin erken ölmesi nedeni ile kaybetmiş olduğu yıllar ile herhangi bir rahatsızlığın nedeni ile sakat olarak sürdürdüğü yaşam yıllarının birlikte ifade edildiği bir ölçüt

DALY KAVRAMI DALY, bir hastalık ya da sağlık koşulu için bir toplulukta erken mortaliteye bağlı olarak kaybedilen yıllar (Years of life lost,YLL) ile sağlık koşullarının insidans olguları için buna eş değer sakatlığa bağlı olarak kaybedilen sağlıklı yılların (Years Life with Disability,YLD) toplamı olarak hesaplanır: DALY = YLL + YLD

DÜNYADA YETİ YİTİMİ Halender: United Nations Development Programme1990

DISTAT-2 veri tabanından

20-30 milyon 25-30 milyon 400 milyon 51 milyon ? 30 milyon 60-80 milyon 50 milyon Social Analysis and Disability, World Bank,2007

Gelişmiş ülkeler Gelecekte özürlülük yaygınlığı artacaktır. Gelişmekte olan ülkeler Nüfusun artışı, Yaşam süresinin uzaması, Kronik hastalıklardaki artış Madde bağımlılığı, HIV ve AIDS Beslenme bozukluğu Yoksulluğun artışı Savaşların artışı Kara mayınları Kazalar ve doğal afetlerde artış Yaş yapısı Kronik hastalık sıklığı Tıbbi başarılar HIV ve AIDS Göçler Doğal afetler…..

Grafik: ABD’de 1970-1994 yılları arasında özürlülük prevalansı değişimi Healty People, 2010

%12.29 Erkek %11.10 Kadın %13.45 %14.9 %22.7 %8.8 %17.3 %13.1 %10.1 %13.0 DİE., ÖZİ., Türkiye Özürlüler Araştırması, Ankara, 2004

Özür türlerine göre tahmini nüfus Özür türü Prevalans Beklenen nüfus Ortopedik %1.25 91.250 Görme %0.60 43.800 İşitme %0.37 27.000 Dil ve konuşma %0.38 27.700 Zihinsel %0.48 35.040 Kronik hastalıklar % 9.70 6.6 milyon DİE, ÖZİ, Türkiye Özürlüler Araştırması, Ankara, 2004

Özür Türlerinin Nedenlere Göre Dağılımı % DİE., ÖZİ., Türkiye Özürlüler Araştırması, Ankara, 2004

Doğuştan Özürlülerin Nedenlere göre dağılımı ORTOPEDİK ÖZÜRLÜLER GÖRME ÖZÜRLÜLER İŞİTME ÖZÜRLÜLER ZİHİNSEL ÖZÜRLÜLER

Edinsel özürlülerin nedenlere göre dağılımı ORTOPEDİK ÖZÜRLÜLER GÖRME ÖZÜRLÜLER İŞİTME ÖZÜRLÜLER ZİHİNSEL ÖZÜRLÜLER

Özürlülerin Hizmetlerden yararlanma durumlarına göre dağılışı

Türkiye’de özürlülerin işgücüne katılımı

Türkiye’de Özürlülerin Devlet’ten Beklentileri

Dejong G, The Milbank Quarterly, 2002 Cepten harcamalar Sosyal güvence Kurumu harcamaları Dejong G, The Milbank Quarterly, 2002

Avrupa Özürlülük Formu Dünya’da ve Türkiye’de Özürlü sorunları Sağlık İstihdam Topluma tam katılım Yoksulluk Ayrımcılık Avrupa Özürlülük Formu Hiçbir üye ülke tam olarak özürlü kişilerin haklarına saygı duyduğunu iddia edemez.

Dünya’da ve Türkiye’de Yeti Yitimi Dünya’da ve Türkiye’de Özürlü sorunları Toplum Temelli Rehabilitasyon Dünyanın pekçok bölgesinde milyonlarca çocuk ve yetişkin ayrımcı ve aşağılanmış bir yaşam sürmek zorunda kalmaktadır. Saray Rehabilitasyon Merkezi-2005

YAPILABİLECEK BAŞKA BİR ŞEY YOK ! Dr. A.İDİL 2013

Rehabilitasyon kararı Gerekli tıbbi ve/veya cerrahi tedavi yapıldıktan sonra Yaşamdaki hedeflere uygun yararlı görme sağlanamayan Yöntem ve cihazlara yanıt verecek yeterli bir kalıntı (residual) görme Dr. A.İDİL 2013

VISION 2020 GÖRME HAKKI (The Right to Sight) Sağlığın geliştirilmesi ve körlüklerin önlenmesi Göz hastalıklarının tedavisi Rehabilitasyon hizmetleri Dr. A.İDİL 2013

Hizmet Gereksinimi Körlük ve az görme prevalansı ile ilgili toplum bazlı araştırma ve çalışmalar Az görme prevalansı ; 3 x körlük prev. Körlük ve az görme nedenleri Sosyoekonomik düzey ile ilişkili % 80 önlenebilir ve/veya tedavi edilebilir Dr. A.İDİL 2013

KİME AZ GÖREN DİYEBİLİRİZ? Dr. A.İDİL 2013

Kategori Grade Kriter Normal 20/25 veya Normale Yakın 20/30-20/60 20/25 veya Normale Yakın 20/30-20/60 Az Görme Orta Ciddi 1 2 20/70-20/160 20/200-20/400 Körlük İleri 3 20/500-20/1000 veya Görme alanı 10 derece Totale yakın 4 20/1000 veya görme alanı 5 derece Total 5 Işık algısı yok Dr. A.İDİL 2013

AZ GÖRME (grade 1-2) İyi gören gözde Düzeltilmiş (kırma kusuru giderilmiş) Görme keskinliği ‹O.3 ≥20/400 ve / veya Görme alanı 20 derecenin altında Dr. A.İDİL 2013

KÖRLÜK (grade 3-4-5) İyi gören gözde Düzeltilmiş (kırma kusuru giderilmiş) Görme keskinliği ‹ 20/400 ve / veya Görme alanı 10 derecenin altında Dr. A.İDİL 2013

Her 5 saniyede 1 insan Her 1 dakikada 1 çocuk Körlük derecesinde görmesini kaybetmektedir.

AZ GÖRME EPİDEMİYOLOJİSİ Dünyada; 45 milyon körlük, 110 milyon az gören Bunların 2/3’ü önlenebilir ve/veya tedavi edilebilir nitelikte Gerekli önlemler alınmadığında 2020’de yaklaşık iki misli

Sosyoekonomik düzeye göre epidemiyolojik körlük modeli (WHO)

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER Temsili körlük prevelansı %1 Birinci basamak sağlık hizmetlerinin yetersizliğine bağlı körlükler *beslenme (kseroftalmi) *enfeksiyon (trahom, onkoserkiazis) Genelde göz sağlığı hizmetleri, özelde katarakt cerrahisi yetersiz

Öncelikli nedenler: Önlenebilir ve/veya tedavi edilebilir - Temel sağlık hizmetlerinin yetersizliği (beslenme, çevre sağlığı, antenatal bakım, post-natal izlem) - Göz sağlığı hizmetlerinin birinci basamağa entegre edilememesi - Yetişkinler: * Katarakt * Trahom * Onkoserkiazis - Çocuklar: * Kseroftalmi * Yakın akraba evliliklerine bağlı genetik hastalıklar

ORTA DERECEDE GELİŞMİŞ ÜLKELER Temsili körlük prevelansı %0.5 Bulaşıcı hastalıklar ve beslenmeye bağlı göz hastalıkları kontrol altında *monovalan örgütlenme *ulusal programlar Genelde göz sağlığı hizmetleri, özelde katarakt cerrahisi yetersiz

GELİŞMİŞ ÜLKELER Temsili körlük prevelansı %0.2 Önlenemeyen ve/veya tedavi edilemeyen göz hastalıkları Yetişkinler: - Senil makula dejeneransı - Diabetik retinopati (hastalık survivinin uzatılması) Çocuklar: - Prematüre retinopatisi (yaşam şansının verilmesi)

Bu sınırlar, yasal hakların belirlenmesi açısından önemli Rehabilitasyon kararı Bebek ve çocuklarda habilitasyon kararı Dr. A.İDİL 2013

Az görenlerin rehabilitasyonunda ‘az gören’ kim? Dr. A.İDİL 2013

Gerekli tıbbi ve/veya cerrahi tedavi yapıldıktan sonra Kırma kusurlarının düzeltilmesi Merkezimize az görme rehabilitasyonu için başvuranların yaklaşık %15 inde geleneksel gözlüklerle uzak ve/veya yakın görme için yaşamdaki hedeflere uygun yararlı görme sağlandı. Dr. A.İDİL 2013

Yaşamdaki hedeflere uygun Görme keskinliği az görme sınırlarının altında veya üstünde olan kişiler az görme rehabilitasyonuna alınabilir ÖRNEK; Görme Keskinliği 5/160 (legal kör) veya Görme Keskinliği 20/60 (normale yakın) Dr. A.İDİL 2013

Yöntem ve cihazlara yanıt verecek yeterli bir kalıntı görme Pratikte 1mps Dr. A.İDİL 2013

Rehabilitasyon kararı ve başarısı Bireyin demografik özellikleri, (yaş, cinsiyet) Eğitim düzeyi ve sosyal konumu, Mesleği Zeminde yatan göz hastalığı Bireyin yaşamdaki rolü ve hedefleri, Dr. A.İDİL 2013

GÖRSEL RE / HABİLİTASYON 0-3 yaş görsel HABİLİTASYON Az görenlerin REHABİLİTASYONU Diğer yeti yitimi alanlarında VİZYON TERAPİ Dr. A.İDİL 2013

Üretici KALİTELİ YAŞAM Zevkli Az görenlerde re/habilitasyonun amacı, görme kaybının yaşamları üzerindeki fonksiyonel kısıtlanmasını en aza indirerek; Bağımsız Üretici KALİTELİ YAŞAM Zevkli Dr. A.İDİL 2013

Çocuklarda Az Görme Az gören çocuklar uzun bir yaşamı görme azlığı ile yaşayacakları (DALY) ve Görmelerinin çocukluk döneminde geliştirilmesi mümkün olduğu için durumları özel

Dr. A.İDİL 2013

Bebek ve Çocukluk Dönemi Küçük çocuklarda ışık hissinin varlığı bile ‘gelişimsel acil’ olarak kabul edilmekte, Minumum bir görme bile, bebek ve çocukların gelişiminde ve eğitiminde çok önemli, Işık hissi olan tüm bebek ve küçük çocuklar ‘az gören’ olarak kabul edilip görme habilitasyonuna alınmalı, Dr. A.İDİL

Az görme rehabilitasyonu bir mucize değildir. Mevcut görme kapasitesini en iyi şekilde kullanabilmenin yöntemlerini saptamak Hastaya öğretmektir. Dr. A.İDİL

Çağdaş Az Görme Rehabilitasyonunda Aşamalar Tanışma, gereksinimlerin belirlenmesi Residual görsel işlevlerin  (residual visual functions) değerlendirilmesi Residual işlevsel görmenin (residual functional vision) değerlendirilmesi Dr. A.İDİL 2013

Çağdaş Az Görme Rehabilitasyonunda Aşamalar Girişim ve öneriler Residual becerilerin geliştirilmesi için görme rehabilitasyonu tedavisi VRT (Vision Rehabilitation Therapy) Dr. A.İDİL 2013

Az görme yardım cihazları (LVA) Optik olmayan sistemler Optik sistemler Dr. A.İDİL 2013

Optik olmayan sistemler Optik Sistemlerin Yararlılığını Arttıranlar Aydınlatma Ergonomik destek (okuma standları) Kontrastı arttırmak (tiposkop) Kamaşmayı azaltmak (güneş gözlüğü, filtre, şapka) Büyük puntolarla basılmış materyaller Dr. A.İDİL 2013

Optik sistemler Mikroskoplar Büyüteçler (magnifiers) Telemikroskoplar    Teleskoplar   Mikroskoplar   Büyüteçler (magnifiers)   Telemikroskoplar   Elektro-optikal sistemler  Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

UV ve Infrared Filtreler Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Eğitim Önerilen yardımcı cihazların kullanılmasına yönelik eğitim VRT Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

(teleskobun okuler tarafına) 2.5x fiks fokus teleskop, Taban camı (teleskobun okuler tarafına) Dr. A.İDİL 2013

OKUMA MESAFESİ Dr. A.İDİL 2013

VRT Uğraşı terapistleri oryantasyon ve mobiliteyi geliştirmek, adaptasyonu arttırmak üzere hastanın evinde, iş yerinde veya okulunda çevresel değerlendirmeler yapar. Hedeflenen etkinlikler, eğer varsa yardımcı cihazlarını da kullanarak bu ortamlarda yapılır Gerekli çevre düzenlemeleri önerilir. Bu düzenlemelerde özellikle aydınlatma, kontrast sağlama ve güvenlik önlemleri önemlidir. AZ GÖRME EVİ Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

VRT VRT de ilgili fonksiyonları geliştirmek ve performansı yükseltmek için çeşitli eğitim ve kurs programları uygulanır Okuma yazma becerileri Oryantasyon mobilite Araba kullanma eğitimi (yasal olan ülkelerde) gibi. Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

Dr. A.İDİL 2013

İLK BAKIŞ AZ GÖRENLERE YARDIM DERNEĞİ (www.ibayder.org) Yeterli zaman Uygun ve yeterli ekip İletişim ve bilgi alışverişi Ekip elemanları arasında (Sağlık ekibi - eğitim ekibi) Profesyoneller- aile Aileler arası Sosyal dayanışma İLK BAKIŞ AZ GÖRENLERE YARDIM DERNEĞİ (www.ibayder.org) Dr. A.İDİL 2013

AYRICA İntraokuler teleskoplar Görsel protezler Kök hücre çalışmaları Gen tedavisi Dr. A.İDİL 2013

HER ZAMAN YAPILACAK BİR ŞEYLER VARDIR Dr. A.İDİL 2013

Körlerin %65 i Asya’da %20 si Afrika’da yaşamakta