ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ GENEL MİKROBİYOLOJİ Hazırlayan : Gülcan KAHRİMAN

MİKROSKOP Mikroskop İnsanlar mikroorganizmazların varlıklarının farkına varmadan , binlerce yıldan beri bunların pek çok aktivitelerinin (besin bozulması , mayalar tarafından fermantasyonun oluşması , enfeksiyon hastalıkları , gibi ) farkındaydılar . Mikroskop icat edilinceye kadar bu aktivitelerin mikroorganizmalar tarafından gerçekleştiğini kimse bilmiyordu . Anton van Leeuwenhoek (1632-1723) adındaki Hollanda’lı bilim adamı mikroorganizmaları gören ilk kişi oldu . Leeuwenhoek’in geliştirdiği mikroskop objeleri 100-300 kez büyütme özelliğine sahipti .

MİKROSKOP

MİKROSKOP Mikroskop Bu alet bugün kullanılan mikroskoplardan tamamıyla farklıydı . Her obje için bir mikroskop kullanmak zorunda olduğundan 419 adet mikroskop yapmıştır . Mikroskopi çok küçük şeyleri insan gözü için görünebilir yapan bir teknolojidir . Mikroorganizmalar çok küçük olduklarından bunlar için kullanılan birimler de çok küçüktür .

MİKROSKOP

Mikroskopların Esasları Mikroskop insan gözüyle görülmeyen küçük varlıkları büyütmeye yarar . Kullanılan dalga boyu mikroskobun en önemli özekliklerindendir. Dalga boyu büyüdükçe rezolans ( ayırt etme gücü) küçülür . Küçük varlıkları ayırt edebilmek için rezolansın yüksek olması (çok küçük değerli olması) gerekir . Işık mikroskobunun rezolansı 200 nm iken elektron mikroskobunun rezolansı ise 0,5 nm’dir.

Mikroskop Çeşitleri MİKROSKOP Günümüzde mikrobiyolojide kullanılan oldukça farklı mikroskoplar mevcuttur . Bunların hemen her biri mikroorganizmaların farklı özelliklerinin incelenmesi için kullanıldığından , mikroskop seçimi amaca göre değişmektedir .

MİKROSKOP

Mikrobiyolojide Kullanılan Işık Mikroskobu Teknikleri MİKROSKOP Mikrobiyolojide Kullanılan Işık Mikroskobu Teknikleri Lam Lamel Arası Preperat Mikroorganizma içeren besiyeri bir lam üzerine konulur ve incelenir (img:sonraki slayt) Canlı organizmaları incelemek için kullanılan bir yöntemdir . Mikroorganizmaların hareketlerinin incelenmesi için ortalama %2’lik karboksimetil selüloz ( kalın şurup solisyonu ) ilave edilir . Lam kapatıldıktan sonra mikroskopta incelenir .

MİKROSKOP

Yayma Preperat MİKROSKOP Bir besiyeri damlası içerisinde bulunan mikroorganizmalar bir lam üzerine yayılır ve incelenir . Ölü organizmları incelemek için kullanılır . Lam üzerine konulduklarında organizmalar canlı olmasına rağmen , lama yapışmasını sağlayan teknikle ölürler . Yayma yapıldıktan sonra hava ile tam olarak kurumasına müsaade edilir . Daha sonra alev üzerinden geçirilir . Bu , ısı ile fiksasyon olarak adlandırılır .

Yayma Preperat MİKROSKOP Isı ile fiksasyon üç amaç için geçerlidir. Organizmaları öldürür Organizmaların lama yapışmasını sağlar. Organizmaların boyayı rahat kabul edebilmeleri için uygun hale sokar . Kapsül gibi bazı mikroorganizmalarda bulunan özel yapılar , ısı fiksasyonu neticesinde tahrip olurlar , bu yüzden ısı fiksasyonu iptal edilir ve mikroorganizmalar sadece hava ile kuruma yöntemi ile lam’a yapıştırılır

MİKROSKOP Mikrobiyolojide iki ana tip boya ( basit boyalar ve farklılaştırıcı boyalar ) kullanılmaktadır . Basit boyalar tek boyanın kullanılması ile yapılır ve hücrenin esas yapısını ve düzenlemesini belirler . Metilen mavisi , safranin , karbolfuksin , ve ‘gentian violet ‘ yaygın olarak kullanılan basit boyalardır . Farklılaştırıcı boya , iki veya daha fazla boyanın kullanılmasıyla yapılır ve iki çeşit organizmayı veya bir organizmanın farklı yerlerini bir birinden ayırt etmek için kullanılır . Gram boyaması muhtemelen en sık kullanılan farklılaştırıcı boyadır .

MİKROSKOP Buna ilave olarak , Schaeffer-Fulton ve Ziehl-Nieelsen asid-fast boyamada sık sık kullanılan farklılaştırıcı boyalardır . Ziehl-Nieelsen , Paul Ehrlinch’in 1882’de geliştirdiği tekniğin bir modifikasyonudur. Bu boyama yöntemi tüberkülozis ve lepraya sebep olan Mycobacterium cinsinin tespit edilmesinde kullanılır .

MİKROSKOP

Boyamanın Esasları MİKROSKOP Boya , hücresel bir yapıya tutunup ona rengini veren bir moleküldür. Boyalar mikroorganizmları bulundukları ortamdan farklı bir renkte boyayarak ayırt edici bir şekilde görünmelerine imkan sağlar .boyalar mikroorganizmların ana gruplara oluşması için hücre duvarındaki yapı ve kimyasal farklılığın incelenmesi için hücre kısımlarına bakmak için kullanılır . Mikrobiyolojide en yaygın olarak kullanılan boyalar katyonik ( pozitif olarak yüklü bazik boyalar) veya anyonik (negatif yüklü asidik boyalar

MİKROSKOP Gram Boyama Gram boyama Danimarka’lı doktor Hans Christian Gram tarafından 1884 yılında geliştirilmiştir . Gram boyama farklılaştırıcı bir boyama olup , özel yapılar (özellikle hücre duvarı ) kristal violeti alır . İyot bir mordant olarak ( boyanın hücreye tutunmasına yardımcı olan kimyasal ) iş görür . Kristal violeti tutmayan yapılardan renk giderilir ve bunun müteakip safranin ile boyama yapılır .

MİKROSKOP

MİKROSKOP Gram boyama ile dört grup organizma ayırt edilebilir. Hücre duvarı kristal violet ile boyanan Gram olumlu organizmalar Hücre duvarı kristal violet ile boyanmayan Gram olumsuz organizmalar Hücre duvarından yoksun Gram-nonreaktif organizmalar Düzensiz olarak boyanan Gram-değişken organizmalar

MİKROSKOP Gram boyama organizmalar bilinmeyen bir şekilde gram boyama karşı edici özelliklerini kaybetmiştir .48 saatten sonra daha yaşlı kültürlerden incelenen organizmalar genellikle değişkendir , çünkü bunların hücre duvarı yaşlanmaya paralel olarak değişir . Böylece bir organizmanın gram boyamaya karşı reaksiyonu belirlemek için 24 saatten daha genç kültürleri kullanmak gerekir.

Negatif Boyama MİKROSKOP Negatif boyama bir hücre veya onun bir kısmı (örneğin , kapsül ) boyayı kabul etmediği durumda kullanılır . Organizmanın kendisini boyanmamış bir obje olarak boyalı ortamda bırakır . İkinci bir basit veya farklaştırıcı boya kapsül içerisindeki hücreyi boyamak için kullanılabilir . Böylece , tipik bir lam , nigrosinden oluşan siyah bir arka zemin , beyaz boyanmamış bir kapsül ortamı ve bunun içerisinde metilen mavisi ile boyalı mavi hücreleri gösterir .

Endospor Boyama MİKROSKOP Endospor duvarları normal boyaların geçişine karşı oldukça dirençlidir . Schaeffer-Fulton spor boyama farklılaştırıcı bir boyama olup sporların kolayca görünmesini sağlar . Yayma preparatlar malaşit yeşili ile kaplanır ve buharlaşma endospor duvarlarının boya için daha geçirgen olmasına yol açar . Daha sonra , sporlar dışındaki diğer kısımlarda bulunan yeşil boyanın uzaklaştırılması için , lam 30 saniye su ile yıkanır .

MİKROSKOP Buna müteakip ikinci boya olan safranin lam üzerine konulur ve spor dışındaki kısımlar (vejetatif hücre kısımlarını ) boyar. Endosporsuz kültürler kırmızı görünür , endosporlu olanlarda ise sporla yeşil ve vejetatif hücreler ise kırmızı renkte görülür .

MİKROSKOP

MİKROSKOP Teşekkürler Kaynak

SORULAR Lam lamel arası preparet hangi organizmaları incelemek için yapılır ? Yayma preperat nasıl hazırlanır ? Isı ile fiksasyon’un amacı nedir ? Mikrobiyolojide kaç ana tip boya vardır ? Örnek vererek açıklayınız . Gram boyamanın amacı nedir ? Nasıl yapılır ?