DÖVİZ PİYASALARININ İŞLEYİŞİ S.Gazel

DÖVİZ En basit tanımıyla yabancı paraya verilen isimdir. Yalnızca yabancı ülke paraları cinsinden ödemeyi sağlayan efektif dahil her türlü hesap, belge ve vasıtalardır. Efektif madeni ve banknot şeklindeki yabancı ülke paralarına efektif denmektedir. Döviz ve kambiyo eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

DÖVİZ KURU Bir ülke parasının diğer ülke paraları karşısındaki değeridir. Kur arz ve talebe bağlı olarak oluşur. Bir ülkedeki kuru aşağıdaki faktörler etkiler: Bir ülkedeki genel fiyat düzeyi İki ülkedeki enflasyon oranı İki ülkedeki faiz oranları Ülke hükümetlerinin dış ticaret kısıtlamaları veya döviz kurlarına yaptıkları müdahale.

PARİTE Yabancı paraların birbirlerine olan oranına parite denir. Uluslararası piyasalara döviz kısaca FX yada Forex (Foreing Exchange) olarak bilinir.

DÖVİZ PİYASALARININ İŞLEVLERİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ Döviz alıcı ve satıcılarının karşılaştığı piyasalara döviz piyasası denir. Bu piyasalarda katılımcılar büyük ölçüde birbirinden fiziksel olarak uzaktır.

İNTERBANK DÖVİZ PİYASASI Yeryüzündeki en büyük finansal piyasadır. Döviz piyasalarındaki bir günlük işlem hacmi dünyanın en büyük hisse senedi borsası olan New York hisse senedi borsasının yaklaşık iki aylık işlem hacmine eşittir.

DÖVİZ PİYASASININ TEMEL ÖZELLİKLERİ - Döviz piyasaları alıcı ve satıcıların fiziksel olarak karşılaştıkları piyasalar değildir. Döviz piyasaları belirli bir borsa şeklinde örgütlenmiş piyasalar değildir. Döviz piyasaları evrenseldir. Döviz piyasaları hiç kapanmayan piyasalardır Bu piyasalar tam rekabet piyasalarına oldukça yakındır.

DÖVİZ PİYASALARINDA İŞLEM TÜRLERİ Spot Forward Swap

SPOT İŞLEMLER En çok kullanılan kur spot kurdur. Dövizin hemen ya da en geç 2 gün içerisinde teslim kaydıyla yapılan alım satım işlemlerinden oluşur.

FORWARD Forward döviz piyasaları dışı ticaretin ortaya çıkardığı döviz kuru risklerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Banka---------------Banka Banka---------------Müşteri Arasında gerçekleşebilir. Bu piyasada teslim süresi 30 gün ve katları şeklinde olmaktadır. Genellikle 30 ile 180 gün arasında değişmektedir.

FORWARD Gelecekte dövizin teslimi için daha fazla ödemek gerekiyorsa yabancı paranın forward priminden söz edilir. Tersi durumda ise forward iskontosundan söz edilir.

SWAP Aynı miktarda dövizin spot ve forward piyasalarda aynı anda alış/satışını ya da vadeleri farklı iki forward sözleşmesinde alış/satış işlemleriyle gerçekleşir.

DÖVİZ KURU ORANLARI VE KOTASYON Döviz kurunun doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki tür kotasyonu vardır.

DOĞRUDAN KOTASYON Bir birim dövizin alınabileceği yerli ülke parasını gösterir. 1$=3,7988₺ (TR için doğrudan kotasyon) 1 Euro= 1.2415$ (ABD için doğrudan kotasyon)

DOLAYLI KOTASYON Bir birim yerli ülke parasının ne kadar döviz alabileceğini gösterir 1TL= 0,2632$ (TR için dolaylı kotasyon) 1$=0,8054Euro (ABD için dolaylı kotasyon)

Örnek

İSKONTO VE PRİM KAVRAMLARI Döviz piyasalarında değer kaybetmek iskonto yapmak, değer kazanmak prim yapmak olarak ifade edilir.

YILLIK FORWARD PRİM/İSKONTOSUNUN HESAPLANMASI Eğer yabancı paranın değeri yerli paraya göre forward piyasada spot piyasaya göre daha yüksekse yabancı para prim yapmış demektir. Yabancı paranın forward değeri spot değerden daha düşükse yabancı para iskonto yapmış demektir.

Örnek

SPOT KURDAKİ DEĞİŞİM ÖRNEK

DÖVİZ PİYASALARINDA ARBİTRAJ Arbitraj piyasa etkinsizliğinden başka bir ifade ile varlıkların yanlış fiyatlandırılmalarından ortaya çıkmaktadır. Spekülasyon ve arbitraj yasal faaliyetlerdir; piyasada etkinliğin oluşmasına katkı yaparlar. Arbitraj: Tüm ekonomik ve mali varlıkların aynı andaki fiyat farklılıklarından yararlanarak risk üstlenmeden ve herhangi bir yatırım gerektirmeden kar sağlamak üzere yapılan işlemlere denir. İki türlü arbitraj vardır. YER ARBİTRAJI ÜÇGEN ARBİTRAJ

ÖRNEK

SPOT PİYASALARADA SPEKÜLASYON Spot piyasalarda spekülasyonda döviz kurunun beklenen değerine göre spot piyasalarda alım-satım işlemleri gerçekleşir.

Örnek