TRANSATLANTIC TRADE AND INVESTMENT PARTNERSHIP TRANSATLANTİK TİCARET VE YATIRIM ORTAKLIĞI TTIP

TTIP

KISA TARİHÇE 2007 yılında AB Dönem Başkanı Almanya Başbakanı Merkel ve Avrupa Komisyonu Başkanı Barroso, ABD Başkanı Bush ile bir araya gelerek, Atlantik’in iki yakası arasında bir serbest ticaret bölgesi için çerçeve anlaşmak üzere mutabakata varmışlardı. Paktın amacı ticaret önündeki engellerin azaltılması ve Atlantik’in iki yakasında ortak bir pazar oluşturulmasıydı. Bu girişimle Çin, Hindistan gibi ülkelerden gelen rekabete karşı güçlerin birleştirilmesi ve küreselleşmeye daha iyi göğüs gerilebilmesi hedefleniyor.

Almanya Başbakanı Merkel, ABD ile ekonomik ilişkilerin önemini o dönem şöyle ifade etmiştir; “Avrupa ve ABD arasındaki ticaret dünya toplam ticaretinin yüzde 40’ını oluşturuyor. İkili yıllık ticaret hacmi 2 trilyon €’yu buluyor. Yine de bu ticari ilişkilerin daha da geliştirilebileceğini düşünüyoruz. Çünkü arada değişik standart ve koşulların getirdiği bürokratik engeller var, bu noktada sistemlerin birbirine uyumlu hale getirilmesi konusunda çalışmak istiyoruz.” Ve yapılan çalışmalar sonucunda müzakereler resmi olarak 2013’ün Temmuz ayında Washington’da başlamıştır.

AMAÇ Gümrük vergilerinin kaldırılması ve düzenleyici çerçevelerin (sektörel düzenlemelerin karşılıklı tanınır hale gelmesi gibi) oluşturulmasıyla ticaretin ve yatırımın önündeki gümrük dışı engelleri azaltarak yatırımın, malların, hizmetin ve sermayenin daha kolay ve adil bir şekilde dolaşımını sağlamak ve global düzende daha sağlam bir yer edinebilmek. Bu sayede dünyanın en büyük serbest ticaret bölgesi oluşturulacak.

ANLAŞMAYI HIZLANDIRAN NEDENLER AB ve ABD’nin eski performanslarından çok uzak olan ekonomilerine katkı yapması beklentisidir. AB ekonomisindeki durağanlık ve gelecek için öngörülen karanlık tablo. ABD’de artan işsizlik ve ekonomik durgunluk gerek iç gerekse dış politikada ülkeyi fazlasıyla zora sokuyor. AB ve ABD’nin bu durumu ve Çin’in gittikçe artan siyasi ve ekonomik profili “Batı’nın düşüşü” söylemini öne çıkarmaya başlamıştır. ABD’li uzmanlar 2030 yılında Asya ülkelerinin ekonomik güçlerinin ABD ve AB ekonomisinin toplamından daha fazla olacağını belirtilmektedir.

AB-ABD ortaklığının iki ülkenin dünya ticaretini düzenleme gücünü arttıracak olması ve çok taraflı ticaretin liberalleştirilmesi için önemli bir girişim olarak görülmesi. Anlaşmanın gerçekleşmesi ile ABD ve Avrupa arasında işbirliği çok önemli bir boyuta taşınacak. Bu anlaşma Atlantik’in iki yakasında Soğuk Savaş zamanından beri devam işbirliğinin bir durağanlıktan sonra tekrar canlanması için çok önemli bir fırsat olarak gösterilmektedir. ABD’nin bu işbirliği hareketiyle Çin’e karşı güçlü bir blok kurmak için önemli bir adım attığı da söylenebilir.

ANA MÜZAKERE BAŞLIKLARI Tarfileri Azaltmak/Kaldırmak Tarife Dışı Engeller Yasal Düzenlemeler Hizmetler Yatırım Kamu İhaleleri Fikri Mülkiyet Hakları Enerji***

GÖRÜŞ AYRILIKLARI Yatırımcı-devlet çatışmaları çözümü (ISDS) İlaç Sektörü Finans Sektörü Gıda, gıda güvenliği ve GDO Fikri Mülkiyet Hakları Enerji Sektörü Sosyla Haklar ve Kamu Hizmetleri

ELEŞTİRİLER

ELEŞTİRİLER Kamu Hakları ve Sosyal Güvenceler Gıda Güvenliği ve GDO Çevre Güvenliği ve Hava Kirliliği Bankacılık Düzenlemeleri Gizlilik İş ve İşçi Hakları Demokrasi Açığı

ANLAŞMA HAYATA GEÇİRİLİRSE? Dünya ticaretinin 3’te 1’ini (5 trilyon $ yıllık ticaret hacmi), GDP’sinin %50’sini oluşturan ABD ve AB, dünyanın en büyük serbest ticaret bölgesini oluşturacak. AB, yaklaşık olarak 120 milyar €, ABD ise 95 milyar €’ luk ekonomik büyüme sağlayacak. 15 milyon kişiye istihdam yaratılacak. İş hacmi ve alım gücü artacak, fiyatlar düşecek.

ANLAŞMA NE ZAMAN GERÇEKLEŞECEK? Müzakereler Temmuz 2013’te başladı. İlk hedef imzaların 2014’te atılmasıyken, ertelenmiş tarih olan 2015 sonuna da yetiştirilemedi. AB Ticaret Bakanları, AB üyesi ülkeler –muhtemelen bazı ülkelerde referanduma gidilecek- , ABD Kongresi tarafından onaylanması gerektiğinden anlaşmanın 2017’den önce onaylanması beklenmiyor. Çok daha basit bir anlaşma olan NAFTA’nın imzalanmasının 4 yıl sürdüğü düşünüldüğünde 2020’lerin başı olası başlangıç tarihi olarak görülüyor.

ÜÇÜNCÜ ÜLKELER VE TÜRKİYE’YE ETKİLERİ TTYO, esas olarak ABD ve AB’nin yükselen diğer ekonomilere karşı Batı’nın aldığı önlemlerin en önemlisi olarak görülmektedir. Bunun özellikle Çin ekonomisi için itici bir güç oluşturacağı söylense de aslında bu anlaşma dünyanın geri kalan kısmında endişe ve memnuniyetsizliğe yol açtığını söylemek yanlış olmayacaktır.

TTYO’nun hayata geçirilmesi durumunda ABD, GB kapsamında Avrupa pazarları üzerinden Türkiye’ye gümrüksüz giriş yapabilecektir. Fakat Türkiye aynı şartlarda ABD pazarlarında rekabet hakkı elde edemeyecek. Bu durumun Türkiye’nin zaten açık veren mevcut dış ticaret dengesini daha da bozması söz konusudur. Ayrıca Türk firmalarının Avrupa’da da pazar dışına itilme riski bulunuyor. Zira AB-ABD bloku, Türkiye’nin toplam dış ticaretinin yüzde 46’sını oluşturmaktadır ve Türkiye’ye gelen doğrudan yabancı yatırımların yüzde 76’sı transatlantik kaynaklıdır. Bu nedenle Türkiye’nin TTYO anlaşmasının parçası olması gerekmektedir.

UMUR BARIŞ ÜZMEZ 500615008 MARMARA ÜNİVERSİTESİ AB ENSTİTÜSÜ 2015©