HUKUKUN KAYNAKLARI Hukukun kaynakları, asıl kaynaklar ve yardımcı kaynaklar olarak ikiye ayrılır. Asıl kaynaklar: Yazılı ve yazısız kaynaklar Yardımcı kaynaklar: Doktrin ve içtihat

Yazılı Kaynaklar Hukukun asıl kaynaklarından olan yazılı kaynaklar, devletin yetkili organları tarafından konulmuş olan bütün hukuk kurallarıdır. Devletin yetkili organları tarafından konulan ve yürürlükte bulunan hukuk kurallarının bütününe pozitif hukuk ya da mevzuat denir. Yazılı kaynakların ilki anayasadır. Anayasa, normlar hiyerarşisinde en üst sırayı işgal eden onlardan farklı ve daha zor bir usul ile konulan ve değiştirilebilen hukuk kurallarının bütünüdür. Hukuk kurallarından anayasa kuralları çoğunlukla Devletin temel organlarının kuruluş ve işleyişi, vatandaşların temel hak ve hürriyetlerini düzenler. Asli kurucu iktidar olağanüstü durumlarda ortaya çıkan ve sınırsız yetkiye sahip iktidardır. Tali kurucu iktidar ise asli kurucu iktidarın yaptığı anayasada değişiklik yapma hakkına sahiptir. 1982 Anayasası’na göre anayasayı değiştirme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aittir. Anayasa’nın değiştirilmesi özel usullere tabidir.

Kanunlar, yasama organı tarafından yapılan ve normlar hiyerarşisinde anayasanın altında bulunan soyut kurallar içeren hukukî metinlerdir. Kanun hükmünde kararnameler, TBMM'de veya doğrudan anayasadan aldığı bir yetkiye dayanarak Bakanlar Kurulu'nun çıkardığı belirli konularla ilgili yazılı hukuk kurallarıdır. Kanun düzeyinde olan bu kuralların olağanüstü dönemlerde ve olağanüstü dönemlerde çıkarılması mümkündür. Yazılı kaynakları üçüncüsü olan uluslararası antlaşmalar, iki veya daha fazla devlet tarafından akdedilmiş ve Cumhurbaşkanı'nın onayıyla Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş Kanun ile yerindeki hukuk kurallarıdır. Tüzükler, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan, Danıştay incelemesinden geçen, bir kanunun uygulanmasını göstermek ve emrettiği işleri belirtmek üzere çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır. Yönetmelikler, Başbakanlık bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanları ile ilgili kanun ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak için çıkardıkları yazılı hukuk kurallarıdır.

Yazısız Kaynaklar ve Yardımcı Kaynaklar Asli kaynaklardan yazısız kaynakları örf adet hukuku oluşturur. Bir olayın çözümünde hakimin uyumak zorunda olmamakla birlikte faydalanabileceği diğer kaynaklar yardımcı kaynaklardır. Bunlar doktrin ve içtihatlardır. Hukuk bilim insanlarının ileri sürdükleri görüşler doktrini oluşturmaktadır. İçtihatlar ise üst mahkemelerce veya yerel mahkemelerce verilen kararlardan çıkan kurallardır. Bunlara uymak zorunlu olmamakla birlikte hakimlerce bunlardan faydalanılır.

HUKUKUN DALLARI Hukuk, kamu hukuku ve özel hukuk olarak ikiye ayrılır. Özel hukuk kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerini eşitlik ve irade serbestisi esasına göre düzenler. Kamu hukuku bir devletin teşkilatını, bir devlet ile başka devlet veya devlet ile bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarıdır. Kamu hukuku ilişkisinde taraflardan birisi olan devlet üstün konumundadır.

Kamu hukukunun başlıca dalları; Uluslararası Hukuk Anayasa hukuku İdare hukuku Vergi hukuku Ceza hukuku

Kamu Hukukunun Dalları Uluslararası Hukuk, bir devlet ile diğer bir devletin veya bir devlet ile uluslararası bir kuruluşun arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır. Anayasa hukuku, Devletin temel kuruluşunu ve bireylerin devlet karşısındaki temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen kurallar bütününden oluşmuş bir kamu hukuku dalıdır. İdare Hukuku, idarenin (merkezi idare ve yerinden yönetim kuruluşları ) kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenleyen kamu hukuku dalıdır. Devletin vatandaşla olan vergi ilişkisini düzenleyen hukuk kurallarından oluşan kamu hukuku dalına vergi hukuku denir. Vergi kamu giderlerini karşılamak amacıyla devletin tek taraflı olarak kişilerin gelir gider veya malları üzerinden aldığı ekonomik değerlerdir. Ceza hukuku, suç oluşturan fiil veya davranışların nelerden ibaret olduğunu ve bunlara ne gibi müeyyidelerin uygulanacağını gösteren hukuk kurallarından oluşan kamu hukuku dalıdır. Ceza usul hukuku suç sayılan fiilleri işleyenlerin takip edilmesi yargılanması ve cezalandırılmasını da uyulacak usulleri içeren kurallardan oluşan kamu hukuku dalıdır.

Özel Hukukun Dalları Özel Hukukun Dalları; Medeni Hukuk Borçlar hukuku, Ticaret hukuku Devletler Özel Hukuku Medeni Usul Hukuku İcra İflas Hukuku

Medeni hukuk, kişilerin toplum içinde yaşaması bakımından bir hüküm ve değer ifade eden bütün eylem ve davranışlarını işlem ve ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. Bu anlamda kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku ve eşya hukuku medeni hukukun alt dallarıdır. Borçlar hukuku medeni hukukun bir parçasıdır. Kişiler arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen özel hukuk bölümüdür. Genel ve özel hükümler olmak üzere ikiye ayrılır.7 Ticaret Hukuku kişilerin ticari nitelikteki ilişkilerini düzenler. Oldukça geniş bir hukuk dalıdır. Ticari işletme hukuku, şirketler hukuku, kıymetli evrak hukuku, sigorta hukuku ve deniz ticareti hukuku alt dallarıdır. Devletler özel hukuku, özel hukuk alanında yabancılık unsuru taşıyan hukuki ilişki ve uyuşmazlıkların çözümünde uygulanacak kuralları düzenleyen hukuk dalıdır. Vatandaşlık hukuku ve yabancılar hukuku, kanunlar ihtilafı, milletlerarası usul hukuku olmak üzere alt dalları vardır. İş hukuku işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisini düzenleyen hukuk dalıdır. Bireysel iş hukuku, toplu iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku alt dallarıdır. Medeni usul hukuku devlet müdahalesinin olduğu ve adliye mahkemelerinin özel hukuk alanındaki bütün yargısal faaliyetlerini inceleyen hukuk dalıdır. İcra hukuku özel hukuk alanındaki uyuşmazlıkları çözmekle görevli hukuk mahkemelerinin kararlarının devlet zoruyla yerine getirilmesi düzenleyen hukuk dalıdır.