Organik meyve yetiştiriciliği

Amaç Organik meyve yetiştiriciliğinin amacı, doğaya zarar vermeden, doğa ile uyum içinde, yeterli miktarda ve yüksek kalitede meyve üretmektir. Bu amaca ulaşırken, mümkün olduğunca bölgesel kaynakların kullanılmasına gayret edilir.

Meyve bahçesinin kurulması Bahçe kurulacak alan fidan dikiminden önce; 1. toprak özellikleri, eğimi, suyu süzme durumu, 2. en düşük ve en yüksek sıcaklıklar, vejetasyon süresi ve özellikle ilkbahar geç don durumu, 3. yıllık yağış miktarı ve dağılımı, sulama suyu durumu, taban suyu seviyesi, 4. rüzgar ve hava hareketi durumu Bakımından incelenmelidir.

Bahçe yerinin seçimi Organik meyve üretiminin ekonomisi büyük ölçüde yere bağlıdır. Yer seçimi bitki koruma açısından kritik öneme sahiptir. Bahçe yerinin şartları ile meyve tür ve çeşitlerinin ihtiyaçları mümkün olduğunca uyuşmalıdır.

Bahçe yerinin seçimi 1. Ekonomik faktörler A. Girdi maliyeti B. Ürünün pazarlanması 2. Ekolojik faktörler A. İklim (Sıcaklık, Yağış, Işık, Rüzgar) B. Toprak

Sıcaklık Yıllık ortalama sıcaklık Yetişme mevsimi süresi (günlük ortalama sıcaklığın +5°C’nin üzerinde olduğu gün sayısı) En azından 180-200 gün olması istenir Yetişme mevsimi boyunca ortalama sıcaklık

Farklı meyve türlerinin sıcaklık isteği Yüksek Düşük Kayısı Bazı erik çeşitleri Şeftali Bazı armut çeşitleri Armut çeşitleri Çoğu elma çeşitleri Erik çeşitleri Kiraz Ceviz Üzümsü meyveler Fındık Antepfıstığı Ayva Kestane

Kış soğukları Uzun süreli, kar örtüsüz çok düşük sıcaklıklara sahip kışlar çok şiddetli zararlara sebep olabilir. Farklı meyve türlerinin kış soğuklarına hassasiyeti Yüksek Orta Düşük Ayva Elma Frenküzümü Şeftali Armut Bektaşiüzümü Erik çeşitleri Ahududu Kayısı Ceviz

Erken ve geç donlar Sonbahar erken donları zaman zaman meyve bahçeleri ile bağlarda henüz tam olarak olgunlaşmamış ürüne ve sürgünlere zarar verebilir. Geç donlar, ilkbahar döneminde meyvelerde çiçeklenmenin, asmalarda sürmenin başlamasından sonra, hava sıcaklığı sık sık 0 °C’ ye ya da altına düşmesi ile oluşur.

İlkbahar geç donları Meyve türleri arasında özellikle erken çiçek açan badem, kayısı, erik, şeftali, kiraz ve erken çiçek açan elma çeşitleri ülkemizin iç bölgeleri ile geçit yörelerinde sık sık ilkbahar geç donlarından zarar görürler. Küçük meyveler, çiçeklere göre düşük sıcaklıklara karşı daha duyarlıdır.

Korunma yolları Geç çiçek açan tür ve çeşitler yetiştirmek Bahçelerin meyilli alanlara kurulması Kuzey yöneylerin tercih edilmesi Sıraların düzgün oluşturulması Ağaçların yüksekten taçlandırılması Ayrıca, 1. dumanlama ve sisleme 2. ısıtma (15-20 soba/da) 3. havayı karıştırma 4.yağmurlama yapılabilir.

Yağış ve su ihtiyacı Su ihtiyacı temelde yağmur ve kar yağışları ile sağlanır. Özellikle kar yağışları taban suyunu beslemesi açısından önemlidir. Taban suyu seviyesi, hafif topraklarda ve yüzlek köklü türlerde 1 m’den, Ağır topraklarda ve derin köklü türlerde 2.5 m’den aşağıda olmamalıdır.

Dolu Çiçek ve küçük meyve döneminde meydana gelen dolu yağışı ciddi ürün kayıplarına ve kalite düşüşlerine yol açabilir.

Meyve türü seçimi Tür seçimi yaparken, 1. pazarlanabilme durumu 2. erken ürüne başlayabilme özelliği 3. iklim ve toprak özellikleri 4. girdi temininin kolaylığı 5. pazara uzaklık Konularının incelenmesi gerekir.

Çeşit seçimi Hasat dönemi: erken, orta, geç Bölgeye uyum: soğuğa dayanıklılık, sıcaklık istekleri, soğuklama ihtiyacı, toprak şartları Su ihtiyacı Büyüme özellikleri: bodur, yarı bodur, standart Hastalık ve zararlılara dayanıklılık Pazarlanabilme: renk, aroma, depolanabilme, nakliye, raf ömrü, tüketici tercihleri Diğer pazarlara yakınlık

Bahçe planı ve tozlanma Yeterli ve kaliteli meyve elde edebilmek için bahçede dikim planının uygun olması ve tozlanmayı sağlamak için mutlaka arı kovanı (2-5 kovan/ha) bulundurulması gerekir.

8/1 8/1 ESAS ÇEŞİT (0900 Ziraat) TOZLAYICI ÇEŞİT (Lambert)

Anaç seçimi Anacın tipi (bodur, yarı bodur, standart) ağaç büyüklüğünü, ağaç büyüklüğü de dikim mesafesini, ağaç sayısını, terbiye şeklini, ürüne başlama süresini belirler. Çöğür anaçları: kazık kök sistemi oluşturdukları için olumsuz toprak şartlarına (kurak, besin elementi noksanlığı gibi) daha iyi uyum gösterirler, fakat büyük ağaçlar oluştururlar. Klon anaçları: farklı büyüme kuvvetinde olanları vardır, erken meyveye başlarlar, meyve kalitesini olumlu etkilerler, birim alana verimleri yüksektir, ancak olumsuz toprak şartlarına, soğuğa, hastalıklara hassasiyetleri fazladır ve bodur olanlar desteğe ihtiyaç duyarlar.

Toprak Yeterli derinlikte, organik maddece zengin, iyi havalanan, iyi kök gelişmesi sağlayan ve toprak organizmalarını artıran topraklar organik meyve yetiştiriciliğinde önemlidir. Bazı meyve türlerinin toprak istekleri Türler Toprak istekleri Elma Drenajı iyi, derin, tınlı, kuvvetli toprak Ayva/Armut Ilık, kumlu-tınlı, kireçsiz toprak Çöğür/Armut Drenajı iyi, ılık, verimli toprak Kiraz Orta ağırlıkta, düşük kirece hassas Erik Drenajı iyi, anaca bağlı Şeftali Kolay ısınan derin topraklar Kayısı Drenajı iyi, derin, hafif, tınlı toprak

Meyve türleri için yeterli toprak özellikleri Sınırlar pH -Yumuşak ve sert çekirdekliler -Üzümsü Meyveler -Yaban mersini 6.0-7.0 5.5-6.0 <4.5 Organik madde -Hafif topraklar -Orta bünyeli topraklar -Ağır topraklar En az %1.5 %2.0 %2.5 P 11-25 mg P2O5/100 g K 11-32 mg K2O/100 g Mg 7-13 mg/100 g Ca 250-300 mg/100 g B 0.8 ppm Mn 70 ppm Zn 8 ppm Cu Fe 100 ppm

Dikim sistemleri Klasik Meyvecilikte kullanılan Kare, Dikdörtgen veya Üçgen dikim şekillerinden biri kullanılabilir. Birim alandan daha fazla verim almak, kültürel ve bakım işlemlerini kolaylaştırmak için bodur veya yarı bodur anaçlar üzerine aşılı fidanlarla sık dikim sistemlerinin kullanılması faydalıdır. Organik meyve yetiştiriciliğinde çok sık dikim tavsiye edilmez. Bu bakımdan tek sıralı dikim uygundur.

Kültürel işlemler Zemin yönetimi: Organik meyve yetiştiriciliğinde örtülü toprak işlemesi tavsiye edilmektedir. Ağaç sıraları arasında kalan bölüm yer örtücü bitkilerle kapatılarak erozyon kontrolü, yabancı otlarla mücadele, toprak organik maddesini ve verimliliğini artırma, faydalı böceklere hayat alanı sağlama gibi faydalar sağlanabilir.

Vejetatif ve generatif büyüme arasındaki denge Budama Büyük meyve, düşük verim, düşük kalite ve renklenme, idare edilemeyen büyüme Organik Meyve Yetiştiriciliğinde budamanın en önemli fonksiyonu vegetatif ve generatif dengeyi kurmak yanında ağaçlarda hastalıklı ve zararlanmış bitki parçalarının bahçeden uzaklaştırılmasıdır. Budama, kış ve yaz olmak üzere iki dönemde yapılabilir. Küçük meyve, fazla ürün ve zayıf ağaçlar

Sulama Sulama verim artışını sağlar, vegetatif gelişmeyi teşvik eder. Tomurcukların ayrım ve gelişmesinde etkilidir. Meyve dökümünü azaltır. Meyve iriliğinde artışa neden olur. Organik meyve yetiştiriciliğinde vahşi sulama sistemlerinin kullanılması tavsiye edilmez, özellikle damla sulama sistemlerinin kullanılması faydalıdır.

Meyve türlerinin su ihtiyacı Yüksek Düşük Erik Armut Elma Şeftali Frenküzümü Kayısı Fındık Ceviz Badem

Gübreleme Organik meyve yetiştiriciliğinde kullanılacak gübre miktarı, toprak ve yaprak analizlerine göre belirlenir. Meyve ağaçlarının Azot (N)’a en fazla ihtiyaç duydukları dönem çiçek ve küçük meyve dönemidir ve bir önceki yıldan depolanan N bu amaçla kullanılır. Bu nedenle yapraklar dökülmeden yaklaşık 1 ay kadar önce veya elmada olduğu gibi hasattan sonra yapılacak N gübrelemesinin faydası büyüktür. Ayrıca, çiçeklenme öncesi ve yaz ortasında ihtiyaç ölçüsünde toprağa N verilir.

Fosfor (P) ve Potasyum (K) Fosfor ve potasyum özellikle verim, meyve kalitesi ve kışa dayanıklılıkta önemlidir. Uzun sürede yarayışlı hale geçtiklerinden sonbaharda uygulanmaları faydalıdır.

TEŞEKKÜRLER