Periodontal Hastalık Etiyolojisinde Genel ve Yerel Faktörlerin Rolü Doç. Dr. Şivge Kurgan A.Ü. Periodontoloji Anabilim Dalı sivgeakgun@gmail.com

Periodontal Hastalık Etiyolojisi Periodontitis inflamatuar bir hastalıktır. 1-Mikrobiyal Dental Plak 2-Lokal ve Sistemik Kolaylaştırıcı Faktörler Primer Etyolojik Faktör Mikrobiyal dental plak tarafından başlatılır. hastalığın ilerlemesine ve gelişmesine neden olan bir çok lokal ve sistemik faktör vardır.

Periodontitisin Gelişimi Ve İlerleyişi Nelere Bağlıdır? Kalıtımsal faktörler Çevresel faktörler Davranışsal faktörler Risk faktörleri Risk faktörleri modifiye edilebilir (sigara, stres, ilaçlar, sistemik hastalıklar, beslenme) Risk belirteçleri modifiye edilemez (genetik, sosyoekonomik durum, cinsiyet)

Sigara Majör risk faktörü Etki şiddeti kişinin kaç yıldır sigara içtiği ve günde ne kadar sigara içtiği ile doğrudan etkili Klinik olarak; - Gingival kanama ve inflamasyon azalmış - Özellikle anterior segment olmak üzere periodontal cep seviyesi artmış Bozulmuş nötrofil fonksiyonu Değişmiş yara iyileşmesi

Diyabet Tip 1 Diyabet Hastalığın başlama yaşı Tip 2 Diyabet Diyabetik kontrolün derecesi Hastalığın süresi Riski etkileyen faktörler PMNL fonksiyonunda disregülasyon Değişmiş kollojen metabolizması Mikrovasküler hasar Periodontitis ve diyabet arasında çift yönlü etkileşim Diyabet hastalarında periodontal hastalığın başarılı tedavisi ve periodontal sağlığın idamesi hastanın hem oral hem de genel sağlığının iyileştirilmesi için ana amaç olmalıdır.

Stress İmmün sistemin normal fonksiyon görmesini etkiler!!!!!! Negatif yaşam olayları İşsizlik Sosyal gerilim Mekanizması ne? Spesifik bazı periodontal patojenler stres hormonlarını büyüme ve virülans faktörlerinin ekspresyonu için kullanabilirler

İlaçlar Antikonvülsanlar (fenitoin) Kalsiyum kanal blokörleri (amplodipin, nifedipin) İmmümsüpresifler (siklosporin) Dişeti büyümesi İlaçlar, konak fibroblasları, inflamatuar hücreler Hiperproliferatif epitelin desteklediği artmış bağdokusu depozisyonu Plak kontrolünün bozulması ve büyümeye ödematöz komponentin eklenmesi

Sistemik Hastalıklar Bystander damage? Periodontitis ile ilgili doku hasarı bakteriyel saldırıya karşı konak cevabının sonucudur. Bystander damage? Periodontal patojenler ve immün cevap Sistemik hastalıklar konağın savunmasını etkileyip, hastalık ilerlemesine pozitif etki yapabilirler.

Sistemik Durumlar ve Periodontitis Periodontal Dokulara Etkisi HIV enfeksiyonu Nekrotizan durumlarda artmış risk olmasına rağmen periodontal hastalık riski için kanıt yok Hamilelik Gingival inflamasyon için artmış risk (hamilelik gingivitisi) Skorbüt Anormal kollojen turnoverına neden olan vit c eksikliği, periodontal ataçman kaybı için artmış risk Kan bozuklukları (nötropeni, agranülositozis, lösemi) Nötrofil ve makrofajların sayısında ve fonksiyonunda azalma, NUG ve şiddetli periodontitis için artmış risk

Beslenme Vitamin C Güçlü bir antioksidan!!!!! Şiddetli vitamin C eksikliği= skorbüt gingivitisi Ülseratif gingivitis Gingival hemoraji Hızlı periodontal cep formasyonu Diş kaybı Vitamin C Güçlü bir antioksidan!!!!! Periodontal hastalıkta ROS üretimine bağlı doku hasarını inhibe eder.

Periodontal Doku Yıkımı Genetik Faktörler Hastalığın şiddetinin belirlenmesinde majör rol!!! IL-1!!!!! Gen polimorfizmlerinden kaynaklanır. IL-1 Bakteriyel virülans faktörlere karşı immün ve inflamatuar cevabı aktive eder. Konak proteolitik enzimlerinin salınmasını ve osteoklastik aktivasyonu uyarır Periodontal Doku Yıkımı

Genetik Durumlar ve Periodontal Hastalıklar Papillon-Lefevre Sendromu Nötrofil adezyonunda defekt Artmış katepsin üretimi Chediak-Higashi Sendromu Anormal fagosit kemotaksisi Tembel lökosit sendromu Azalmış lökosit kemotaksisi Lökosit yapışma bozuklukları (LAD) Azalmış lökosit adezyon/fagositoz Kronik granülomatöz hastalıklar Anormal lökosit hücre içi öldürmesi Down sendromu Anormal lökosit kemotaksisi ve fagositozu Ehler-Danlos sendromu Kollojen defekti Hipofosfatazya Sement defekti

Sosyoekonomik Durum Kompleks ve çok yönlü bir parametre!!! Yüksek sosyoekonomik statü Daha iyi plak kontrolü Diş hekimi kontrolünün sıklığı fazla Azalmış periodontal hastalık prevelansı

Cinsiyet Erkek Artmış Risk Zayıf plak kontrolü Daha az diş hekimi ziyareti

Lokal Kolaylaştırıcı Faktörler Primer etken bakteri plağı olsa da yan faktörler kolonizasyon ve çoğalmayı kolaylaştırabilir. Bireyin plak kontrolünü engelleyebilir Periodontal dokuları plağın yıkıcı etkisine yatkın hale getirebilir.

Periodontal Hastalık İçin Lokal Risk Faktörleri Anatomik risk faktörleri Mine incileri ve çıkıntıları Oyuklar Furkasyonlar Dişeti çekilmeleri Dişlerin pozisyonu Malokluzyon Migrasyon Okluzal kuvvetler Çapraşıklık Eğiklik İatrojenik risk faktörleri Sarkık restorasyonlar Hatalı kuron marjinleri Kötü dizayn edilmiş hareketli protezler Ortodontik apareyler

Diş Taşı Girintili yüzey yapısı nedeni ile plak için retansiyon alanı oluşturur.

Dişin anatomik özellikleri Molarların %.6.5 inde furkasyonda mine uzantıları vardır. Maksiller santral ve laterallerde singulum bölgesinde distopalatal yivler Maksiller 1. premolarların mesialinde gelişimsel çöküntü ve yivler

Dişin Pozisyonu Anormal overbite, overjet ve çapraz kapanış: overbite aşırı olan hastalarda anterior dişlerin kesici kenarı karşıt çenenin gingivası üzerine irritasyon yaratmaktadır. Dişlerin malpozisyonu dişeti enflamasyonu için etken olabilir ama major değildir. Maloklüzyon: plak kontrolünün bazen güç yapılması veya yapılamamasına neden olur.

Gıda Sıkışması (Food Impaction) Oklüzal kuvvetlerle yiyeceklerin periodontal dokulara kuvvetle sıkışmasıdır. İnterproksimal, fasiyal ve lingual yüzeylerde olabilir. Dişler arası kontak yoksa ve iyi proksimal ilişki gözlenmiyorsa gıda sıkışması kaçınılmazdır.

Gıda Sıkışması (Food Impaction) Bulgular: Dişler arası basınç hissi çıkarma isteği Çenelere yayılan derin ağrı Bölgede kanama ,kötü tat, enflamasyon Gingival çekilme Periodontal apse Dişin sokette yükselmesi Prematür ilişki perküsyona hassasiyet Alveol kemik kaybı, kök çürüğü Nedenleri: Proksimal destek kaybı, entrüzyon Konjenital morfolojik anomaliler Uygun yapılmamış restorasyonlar Periodontal hastalık ile olan yıkım ve çekilme sonucu yanak, dil lateral baskısıyla

Uygun Olmayan Dental Restorasyonlar ve Apareyler Hatalı dental restorasyonlar, apareyler ve protezler Restorasyonların marjinleri Subgingival yerleştirilen restorasyonlar Köprü gövdelerinin dizaynları Rubber dam ve klemplerin kullanılması, matriks bantları, diskler gingivayı zedeleyebilir.

Oklüzal Travma Doku toleransının fizyolojik limitleri üzerinde periodonsiyuma ulaşan dişin destek dokularının yıkılmasına yol açan tekrarlayan oklüzal kuvvetlerle ortaya çıkan durumdur. Mevcut periodontitise oklüzal travma eklendiğinde klinik olarak periodontal doku yıkımının arttığı gözlenmektedir. Ancak travmatik kuvvetlerin subgingival plağın hızlanmış bir şekilde apikale ilerlemesini kolaylaştırıp kolaylaştırmadığı bilinmemektedir.

Alışkanlıklar Nevrozlar (dudak, yanak, tırnak ısırma) Mesleki alışkanlıklar Değişik alışkanlıklar (pipo, sigara, tütün çiğneme; hatalı diş fırçalama; ağızdan solunum; parmak emme) dudak, yanak, tırnak ısırma mandibula ekstra fonksiyonel konumlanır. Ağızdan nefes alma: gingivitis prevalansı arasında biraz şiddetini arttırması dışında ilişki yoktur.

TEŞEKKÜRLER…