Anayasa normlar hiyerarşisinin en üstünde yer alan ve yasama, yürütme ve yargı organlarını bağlayan temel hukuk kurallarını içerir. ANAYASA

Kanunlar taslak olarak hazırlandıktan sonra ya Bakanlar Kurulu tarafından kanun tasarısı olarak, ya da milletvekilleri tarafından kanun teklifi olarak TBMM’ye sunulurlar. İlgili Komisyonlarda görüşüldükten sonra TBMM Genel Kurulunda oylanırlar. TBMM tarafından kabul edilen kanunlar imzalanmak üzere Cumhurbaşkanına gönderilir. Cumhurbaşkanı 15 gün içinde kanunu imzalayıp yayınlanmak üzere Resmi Gazeteye gönderebilir veya aynı süre içinde tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderebilir. Bütçe kanunları geri gönderilemez. Kanunlar kural olarak Resmi Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girerler. Ama yürürlük maddesinde daha ileri bir tarih gösterilmişse o tarihte yürürlüğe girerler. Kanunun hangi tarihte yürürlüğe gireceği belirtilmemiş ise, Resmi Gazetede yayınlandığı günü takip eden günden itibaren 45 gün sonra yürürlüğe girer. KANUNLAR

KANUNLARIN AÇIKÇA YÜRÜRLÜKTEN KALKMASI Kanunkoyucu yeni yürürlüğe giren bir kanunla hangi kanunu veya kanunları yürürlükten kaldırdığını açıkça belirtir. Kanunun ne zaman yürürlükten kalkacağı kendi içinde belirtilmiş olabilir. Anayasa Mahkemesi tarafından kanunun iptal edilmesi ile: Anayasa Mahkemesi bir kanunu veya bazı maddelerini Anayasaya aykırılıktan dolayı iptal ederse, o kanunun tamamı veya iptal edilen maddeleri yürürlükten kalkar. KANUNLARIN AÇIKÇA YÜRÜRLÜKTEN KALKMASI

KANUNLARIN ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN İPTAL EDİLMESİ Kanunların Anayasa’ya aykırı olduğu iptal davası veya itiraz yoluyla ileri sürülebilir. İptal davası yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurma hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve ana muhalefet partisi meclis gruplarına ve TBMM üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki milletvekillerine aittir. Bu durumda, kanunun Resmi Gazetede yayımlandığı günden itibaren 60 gün içinde iptal davasının açılması gerekir. İtiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurma hakkı, görülmekte olan bir davada uygulanacak kanunun veya kanun hükmünün Anayasaya aykırı olduğunu düşünen hakimlere aittir. Bu durumda Anayasa Mahkemesinin 5 ay içinde karar vermesi gerekmektedir. KANUNLARIN ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN İPTAL EDİLMESİ

ÖZEL KANUN-GENEL KANUN ÖZEL KANUN: Belli bir tek konuyu derinlemesine düzenleyen kanuna özel kanun denir. Örnek: Dernekler Kanunu GENEL KANUN: Birden fazla alanı bir sistematik dahilinde düzenleyen kanuna genel kanun denir. Örnek: Medeni Kanun ÖZEL KANUN-GENEL KANUN

KANUNLARIN ÖRTÜLÜ OLARAK YÜRÜRLÜKTEN KALKMASI “Diğer kanunların bu kanuna aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.” vb. ifadelerle kanunlar üstü kapalı olarak yürürlükten kaldırılabilir. Aynı konuyu düzenleyen iki özel kanundan sonraki tarihli olanı önceki tarihli olanını zımnen yürürlükten kaldırır. Aynı konuyu düzenleyen iki genel kanundan sonraki tarihli olanı önceki tarihli olanını zımnen yürürlükten kaldırır. Aynı konuyu düzenleyen sonraki tarihli özel kanun, genel kanunun ilgili hükümlerini zımnen yürürlükten kaldırır. Aynı konuyu düzenleyen sonraki tarihli genel kanunun önceki tarihli özel kanunu yürürlükten kaldırıp kaldırmayacağı konusunda genel kanunun amacına bakmak gerekir. KANUNLARIN ÖRTÜLÜ OLARAK YÜRÜRLÜKTEN KALKMASI

KANUN GÜCÜNDE KAYNAKLAR Padişah iradesiyle yürürlüğe konan kanun metinleri Geçici kanunlar Meclis yorumu Uluslararası andlaşmalar Kanun hükmünde kararnameler Meclis içtüzükleri KANUN GÜCÜNDE KAYNAKLAR

ULUSLAR ARASI ANDLAŞMALAR Usulüne uygun şekilde yürürlüğe konulmuş uluslararası andlaşmalar kanun hükmündedir. Uluslararası andlaşmaların yürürlüğe girmesi için TBMM’nin andlaşmayı bir kanunla uygun bulması gerekir. Usulüne uygun şekilde yürürlüğe girmiş uluslararası andlaşmaların Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülemez ve iptalleri için Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. ULUSLAR ARASI ANDLAŞMALAR

KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER OLAĞAN DÖNEMDE: Olağan dönemde TBMM tarafından çıkarılacak bir yetki kanunuyla Bakanlar Kuruluna KHK çıkarma yetkisi verilmesi gerekir. Temel hak ve özgürlükler ile siyasi hak ve özgürlükler olağan dönemde KHK ile düzenlenemez. Olağan dönemde çıkarılan KHK’ların Anayasaya aykırı oldukları iddiası Anayasa Mahkemesi tarafından incelenir. OLAĞANÜSTÜ DÖNEMDE Olağanüstü dönemde (savaş, sıkıyönetim, olağanüstü hal ilanı) Bakanlar Kurulunun KHK çıkarabilmesi için yetki kanununa gerek yoktur. Ayrıca konu sınırlaması ve Anayasaya aykırılıktan dolayı Anayasa Mahkemesine müracaat edilmesi söz konusu değildir. KHK’lar Cumhurbaşkanı tarafından imzalandıktan sonra Resmi Gazetede yayınlanırlar ve farklı bir tarih belirtilmemişse yayınlandıkları gün yürürlüğe girerler. KHK’ların, Resmi Gazetede yayınlandıkları gün bilgi amaçlı olarak TBMM’ye sunulmaları gerekir. Aksi takdirde o gün yürürlükten kalkarlar. KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER

İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI Mahkemelerin aynı veya benzer nitelikli olaylar hakkında farklı kararlar vermesini önlemek, diğer bir ifadeyle mahkeme kararlarında yeknesaklığı sağlamak ve böylelikle hukuki güvenliğin zedelenmesini önlemek amacıyla, bazen de kanundaki bir boşluğu doldurmak amacıyla Yüksek Mahkemelerin büyük genel kurulu veya küçük genel kurulları tarafından içtihadı birleştirme kararı çıkarılabilir. Her iki kurulun çıkardığı içtihadı birleştirme kararlarının hukuki değeri aynıdır. İçtihadı birleştirme kararları bağlayıcıdır. İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI

Kanunun uygulanmasını göstermek emrettiği işleri belirtmek üzere, kanuna aykırı olmamak ve Danıştay’ın incelemesinden geçirilmek suretiyle Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır. Danıştay’ın görüşü Bakanlar Kurulu için bağlayıcı nitelik taşımaz. Tüzüklerin mutlaka bir kanuna dayanması gerekir. Tüzüklerin kanuna aykırı olduğu yönündeki iddialar Danıştay tarafından incelenir. Tüzükler Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girerler. Tüzükler yeni bir tüzükle yürürlükten kaldırılabilirler. Ayrıca, dayandıkları kanunun yürürlükten kalkması veya iptal edilmesiyle ya da tüzüğün kendisinin Danıştay tarafından iptal edilmesiyle de yürürlükten kalkarlar. TÜZÜK

Başbakanlık, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere yönetmelik çıkarabilirler. Yönetmelikler dayandıkları kanuna ve tüzüğe aykırı olamazlar. Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayınlanması gerektiği “Resmi Gazetede Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun”da belirtilmiştir. Ülke genelinde uygulanan yönetmeliklerin kanuna ve tüzüğe aykırı olduğu iddiası Danıştay tarafından incelenir. Diğer yönetmeliklerde bu incelemeyi idare mahkemeleri yapar. Yönetmeliklerin yürürlükten kalkması tüzüklerde açıklanan şekillerde olur. YÖNETMELİKLER

DİĞER DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER Yürütme organının Anayasa’da öngörülmüş olan düzenleyici işlemleri KHK, tüzük ve yönetmeliktir. Ancak uygulamada, bunların dışında, genelge, yönerge, kararname, karar gibi değişik isimler altında düzenleyici işlemlere de rastlanmaktadır. DİĞER DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER