ATIF (YÜKLEME) KURAMI Başkalarının o anki duygu durumları ve heyecanları hakkında doğru bilgiler elde edebilmeye ve niçin öyle davrandıklarını anlamaya çalıştığımız sürece «yükleme süreci» denir.

İÇSEL YÜKLEME DIŞSAL YÜKLEME NEDENSEL AÇIKLAMALAR Heider’e göre 2 tür yükleme yapılabilir: İÇSEL YÜKLEME DIŞSAL YÜKLEME Kişinin davranışlarının nedeninin o kişinin içsel özelliklerinden kaynaklandığı varsayılır. Tutumları Becerileri Çabası Ruh hali Kişiliği Kişinin davranışlarının nedeninin o kişinin dışında gerçekleşen olay, durum ya da davranışla açıklanması söz konusudur. Şans Kader Güçlü Başkaları

KALICI YA DA KARARSIZ NEDENLER İçsel – Kalıcı Bana iyi davranıyor çünkü iyi bir insan. İçsel – Kararsız Bana iyi davranıyor çünkü keyfi yerinde Dışsal kalıcı Beni seviyor çünkü ben iyi bir insanım. Dışsal kararsız Benimle ilgilenmiyor çünkü çok işi var. NOT: Weiner’e göre, davranışların nedenlerinin bazıları insanların kontrol edebildiği, bazıları da kontrol edemediği türdendir. Örneğin, yeteneği kontrol edemeyiz ama çabayı kontrol edebiliriz.

Sınav başarısı hangi nedenlere bağlanabilir? İÇSEL DIŞSAL Kalıcı Kararsız Kontrol edilebilir ÇABA Sadece o sınav için gösterilen çaba GÜÇLÜ BAŞKALARI (Öğretmenin yanlılığı) Başkalarından bir defalık görülen yardım (Kopya ) Kontrol edilemez YETENEK Sınav esnasındaki ruh hali sınavın zor olması ŞANS

UYUŞAN VARDAMALAR KURAMI (Jones & Davis, 1965) «Başkalarının davranışları hakkındaki bilgiyi sahip olduğu özellikler ya da karakteristikleri tahmin etmek için NASIL kullanıyoruz?» Kurama göre => insanların davranışlarının kişilik özellikleriyle uyuşup uyuşmadığını çıkarsamaya çalışırız. AMA İnsanlar sadece kendi özellikleri ya da tercihlerine göre davranmazlar. Dışsal bazı faktörler onlara pek az tercih hakkı bıraktığı için belli bir şekilde davranıyor olabilirler. Örn. Bir tezgahtar, çekle ödemeyi kabul etmiyorsa bunun sebebi insanlara güvenmemesi olmayabilir. Firmanın «ödeme kabul kuralları» na itaat ediyor olabilir.

Alışılmadık sonuçlar getiren karar ve eylemler O zaman belli eylemlere odaklanmamız lazım: Alışılmadık sonuçlar getiren karar ve eylemler Satıcının ürünü paketlemesi sıradandır. Ama aynı ürün yan dükkanda daha ucuz demesi alışılagelmedik bir şeydir. Özgürce seçilmiş davranışlar Teklif edilen kazancı yüksek ama çok sıkıcı ve kötü bir coğrafyadaki işi kabul eden biri «paraya» çok değer veriyor diye algılanacaktır. Davranışın sosyal istenirliği Sosyal istenirliği düşük davranışlar kişilik hakkında daha çok bilgi verir.

Kelly’nin Nedensel Yükleme Kuramı Diyelim ki, Arkadaşınızdan ders notlarını istediniz; vermedi. NİÇİN? İçsel mi? Dışsal mı? İkisinin Kombinasyonu mu? O bayağı yarışmacı biridir. Sizin başarılı olmanızı istemez. Sınav için onun da hemen çalışmaya başlaması gerekiyordur. Bazı durumlarda, davranışlara neyin sebep olduğunu ayırt etmek zordur. Neden ile davranış arasında yüksek birlikte değişme yoksa => o davranışın sebebini kesin olarak saptayamayız. Sonuç çıkaramama ilkesi

Kelly’e göre, birlikte değişimden sorumlu 3 tür bilgi vardır: Fikir birliği (benzerlik) bilgisi Herkes aynı şekilde mi davranıyor? Tutarlılık bilgisi Kişi, her zaman ve her durumda aynı uyarıcıya aynı tepkiyi mi veriyor? Belirginlik bilgisi Kişi farklı uyarıcı ya da olaylara da aynı reaksiyonu mu veriyor? Fikir birliği (benzerlik) bilgisi Tutarlılık bilgisi Belirginlik bilgisi Yükleme Odağı Düşük Yüksek İçsel Dışsal İçsel-Dışsal Kombinasyonu

Mahalledeki çocuklar Ahmet ile alay ediyorlar. Tutarlılık bilgisi Belirginlik bilgisi Benzerlik bilgisi YÜKLEME ODAĞI (YÜKSEK) Her zaman Ahmet'le alay ediyorlar. Çocuklar başka kimseyle alay etmiyorlar Ahmet'le herkes alay ediyor. DIŞSAL Nedensel yükleme alay edilenin özelliklerine yapılır, alay edene değil. (DÜŞÜK) Mahalleli çocuklar hemen herkesle alay ediyorlar. Başka hiç kimse Ahmet'le alay etmiyor. İÇSEL Nedensel yükleme alay edenin özelliklerine yapılır, alay edilenin değil. Mahalleli çocuklar Ahmet'le çoğu zaman alay etmiyor. KOMBİNASYON Nedensel yükleme belli bir durum ya da zamanla ilgili.