Amacı aşan iş seyahati giderleri 2.000,00 Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi “Özbesi Gıda Ürünleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi” halka açık bir şirket olup, esas sermayesi 250.000,00 TL ve her biri 1 kuruş değerinde ve 25.000.000 adet hisseden oluşmaktadır. Şirketin 2008 yılı sonunda vergiden önceki dönem ticari kârı 125.000,00 TL’dir. Bu tutar, 2008 yılı ile ilgili kayıtlar henüz kapatılmadığı için 690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI hesabının alacak tarafında fark olarak gözükmektedir. Yıl içinde gider hesaplarında gösterilen, ancak vergi yasalarınca kabul edilmeyen giderler ise aşağıdaki gibidir. Örnek 2: Amacı aşan iş seyahati giderleri 2.000,00 Kıdem tazminatları karşılıkları 8.000,00 Fazla ayrılan amortisman 3.100,00 Gecikme zamları + 4.000,00 Toplam 17.100,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 134 Prof. Dr. Yunus Kishalı 1 1

Portföy işletmeciliği kazancı 6.000,00 Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Dönem içinde gelir hesaplarında gösterilen ve vergiden muaf gelirin dökümü ise şöyledir. İştirak kazancı 7.200,00 Portföy işletmeciliği kazancı 6.000,00 Devlet tahvili faiz geliri + 10.000,00 Toplam 23.200,00 Şimdiye kadar ayrılmış bulunan ve 540.01 alt hesabında gösterilen 1. Tertip yedek akçelerin tutarı 47.500,00 TL’dir. Ayrıca 2008 yılı içinde üç taksit halinde ödenen ve 193.08 kod nolu alt hesapta takip edilen geçici kurumlar vergisi tutarı 15.260,00 liradır. Genel kurul kararına göre, kâr 30.Nisan.2009 tarihinden itibaren dağıtılacaktır. 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 134 Prof. Dr. Yunus Kishalı 2 2

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Mali kârın bulunması; 2008 yılı kârı 125.000,00 + İlaveler: + Amacı aşan iş seyahati giderleri 2.000,00 + Kıdem tazminatı karşılıkları 8.000,00 + Fazla ayrılan amortisman 3.100,00 + Gecikme zamları 4.000,00 + 17.100,00 İndirim ve istisnalardan önceki kazanç 142.100,00 - İndirimler: - İştirak kazancı 7.200,00 - Portföy işletmeciliği kazancı 6.000,00 - Devlet tahvili faizi 10.000,00 - 23.200,00 Kurumlar vergisi matrahı (mali kâr): 118.900,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– Kurumlar vergisinin hesaplanması: 118.900 x 0,20 = 23.780,00 ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 135-136 Prof. Dr. Yunus Kishalı 3 3

Örnek 2: 31.12.2008 tarihli yevmiye kayıtları Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 2: 31.12.2008 tarihli yevmiye kayıtları 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 136 Prof. Dr. Yunus Kishalı 4 4

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 2: 01.01.2009 tarihli yevmiye kaydı ile 2007 yılı dönem kârının, geçmiş yıllar kârları hesabına devri Örnek 2: 2008 yılı son çeyreğine ait peşin kurumlar vergisinin ödenmesi 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– Örnek 2: Ödenen peşin verginin vergi karşılığı hesabına aktarılması ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 137 Prof. Dr. Yunus Kishalı 5 5

I. Tertip yedek akçenin hesaplanması; Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi I. Tertip yedek akçenin hesaplanması; Ödenmiş sermaye 250.000,00 1. Tertip yedek akçe üst sınırı 250.000 x 0,20 50.000,00 2009 yılına kadar ayrılmış 1. tertip yedek akçe 47.500,00 2009 yılında ayrılabilecek 1. tertip yedek akçe 2.500,00 2008 yılı dönem kârı 125.000,00 1. Tertip yedek akçe matrahı 2009 yılında ayrılabilecek 1.tertip yedek akçe; 125.000,00 x 0,05 = 6.250,00; bu rakam 2008 yılında ayrılabilecek rakam olan 2.500,00’den büyük olduğu için, yedek akçe olarak 2.500,00 TL ayrılabilecektir. 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 137-138 Prof. Dr. Yunus Kishalı 6 6

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Şirket ana sözleşmesinde ve genel kurul kararlarında kâr dağıtımı ve yedeklerin hesaplaması ile ilgili olarak TTK’nın öngördüğü oranlardan başka, halka açık şirket olması nedeniyle “….safi kârdan (a) bendinde belirtilen tutar düşüldükten sonra kalan tutardan Sermaye Piyasası Kurulu’nca saptanan oran ve tutara uygun olarak birinci temettü ayrılır” ifadesi ana sözleşmede yer almaktadır. Bu oran 2008 dönemi için asgari % 20 olarak uygulanacaktır. Genel kurul kararına göre, kâr 30.Nisan.2009 tarihinden itibaren dağıtılacaktır. 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 135 Prof. Dr. Yunus Kishalı 7 7

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 2: I. Temettünün hesaplanması; Halka açık şirketlerde birinci temettü tutarı, hesap dönemi kârından kanunlara göre ayrılması gereken yedek akçeler ile vergi, fon ve mali ödemeler ve varsa geçmiş yıl zararları düşüldükten sonra kalan dağıtılabilir kârın % 20’sinden az olamaz. 2008 Yılı dönem kârı 125.000,00 Kurumlar vergisi 23.780,00 I. Tertip yedek akçe 2.500,00 Toplam 26.280,00 - 26.280,00 Dağıtılabilir kâr 98.720,00 Dağıtılabilir kârın % 20’si I. Temettü - 19.744,00 Kalan dağıtılabilir kâr 78.976,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,00 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 138 Prof. Dr. Yunus Kishalı 8 8

II. Tertip yedek akçe ve II. Temettünün hesaplanması; Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi II. Tertip yedek akçe ve II. Temettünün hesaplanması; Kalan dağıtılabilir kâr 78.976,00 II. Tertip yedek akçe (kalan kârın % 10’u) 7.897,60 II. Temettü 71.078,40 Yedek akçeler ve temettüler tablosu Yedek akçeler Temettüler (brüt) I. Yedek akçe 2.500,00 I. Temettü 19.744,00 II. Yedek akçe 7.897,60 II. Temettü 71.078,40 Yedekler toplamı 10.397,60 Temettüler toplamı 90.822,40 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 138 Prof. Dr. Yunus Kishalı 9 9

I. Temettü gelir vergisi (19.744 x 0,15) 2.961,60 Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Kâr paylarından gelir vergisinin, net ve brüt temettü tutarlarının hesaplanması; (Yevmiye kayıtları ve kâr dağıtım tablosu için) I. Temettü gelir vergisi (19.744 x 0,15) 2.961,60 I. Temettü (net) 16.782,40 II. Temettü gelir vergisi (71.078,40 x 0,15) 10.661,76 II Temettü (net) 60.416,64 Gelir vergisi toplamı 13.623,36 I. ve II Temettü toplamı (net) 77.199,04 I. ve II Temettü toplamı (brüt) 90.822,40 191 İNDİRİLECEK KDV 25,00 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 139 Prof. Dr. Yunus Kishalı 10 10

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 2’ye ait kâr dağıtımı ile ilgili Nisan 2009’da yapılacak muhasebe kayıtları 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 139 Prof. Dr. Yunus Kishalı 11 11

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 2’ye ait kâr dağıtımı ile ilgili Nisan 2009’de yapılacak muhasebe kayıtları - Kurumlar vergisinin ödenmiş peşin vergilerle mahsup edilmesi - Ortaklara temettü tutarlarının ödenmesi - Gelir vergisi kesintilerinin ödenmesi 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 140 Prof. Dr. Yunus Kishalı 12 12

ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 141 Örnek 2’ye ait Kâr Dağıtım Tablosu 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 141 Prof. Dr. Yunus Kishalı 13 13

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Bu örnek için alınan bütün veriler Örnek 2’deki veriler ile aynı olup, 2007 yılından devreden zararın 30.000,00 lira olduğu varsayılmıştır. Verilerin hatırlanması bakımından özet bilgiler aşağıya alınmıştır. Örnek 3: 2008 yılı kârı 125.000,00 + İlaveler toplamı: + 17.100,00 İndirim ve istisnalardan önceki kazanç 142.100,00 - İndirimler toplamı: - 23.200,00 İndirim ve istisnalardan sonraki kazanç 118.900,00 - Geçmiş yıl zararı - 30.000,00 Kurumlar vergisi matrahı (mali kâr): 88.900,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– Kurumlar vergisinin hesaplanması: 88.900 x 0,20 = 17.780,00 Dönem içinde kurumlar vergisi olarak ödenen: 14.750,00 ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 142-143 Prof. Dr. Yunus Kishalı 14 14

Örnek 3: 31.12.2008 tarihli yevmiye kayıtları Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 3: 31.12.2008 tarihli yevmiye kayıtları 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 142-143 Prof. Dr. Yunus Kishalı 15 15

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 3: 01.01.2009 tarihli yevmiye kaydı ile 2008 yılı dönem kârının, geçmiş yıllar kârları hesabına devri Örnek 3: 2008 yılı son çeyreğine ait peşin kurumlar vergisinin ödenmesi 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– Örnek 3: Ödenen peşin verginin vergi karşılığı hesabına aktarılması ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 143-144 Prof. Dr. Yunus Kishalı 16 16

I. Tertip yedek akçenin hesaplanması; Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi I. Tertip yedek akçenin hesaplanması; Ödenmiş sermaye 250.000,00 1. Tertip yedek akçe üst sınırı 250.000 x 0,20 50.000,00 2009 yılına kadar ayrılmış 1. tertip yedek akçe 47.500,00 2009 yılında ayrılabilecek 1. tertip yedek akçe 2.500,00 2008 yılı dönem kârı 125.000,00 1. Tertip yedek akçe matrahı 2009 yılında ayrılabilecek 1.tertip yedek akçe; 125.000,00 x 0,05 = 6.250,00; bu rakam 2009 yılında ayrılabilecek rakam olan 2.500,00’den büyük olduğu için, yedek akçe olarak 2.500,00 TL ayrılabilecektir. 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 144 Prof. Dr. Yunus Kishalı 17 17

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 3: I. Temettünün hesaplanması; Halka açık şirketlerde birinci temettü tutarı, hesap dönemi kârından kanunlara göre ayrılması gereken yedek akçeler ile vergi, fon ve mali ödemeler ve varsa geçmiş yıl zararları düşüldükten sonra kalan dağıtılabilir kârın % 20’sinden az olamaz. 2008 Yılı dönem kârı 125.000,00 Geçmiş yıl zararı 30.000,00 Kurumlar vergisi 17.780,00 I. Tertip yedek akçe + 2.500,00 Toplam 50.280,00 - 50.280,00 Dağıtılabilir kâr 74.720,00 Dağıtılabilir kârın % 20’si I. Temettü - 14.944,00 Kalan dağıtılabilir kâr 59.776,00 191 İNDİRİLECEK KDV 25,00 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 144 Prof. Dr. Yunus Kishalı 18 18

II. Tertip yedek akçe ve II. Temettünün hesaplanması; Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi II. Tertip yedek akçe ve II. Temettünün hesaplanması; Kalan dağıtılabilir kâr 59.776,00 II. Tertip yedek akçe (kalan kârın % 10’u) 5.977,60 II. Temettü 53.798,40 Yedek akçeler ve temettüler tablosu Yedek akçeler Temettüler (brüt) I. Yedek akçe 2.500,00 I. Temettü 14.944,00 II. Yedek akçe 5.977,60 II. Temettü 53.798,40 Yedekler toplamı 8.477,60 Temettüler toplamı 68.742,40 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 145 Prof. Dr. Yunus Kishalı 19 19

I. Temettü gelir vergisi (14.944 x 0,15) 2.241,60 Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Kâr paylarından gelir vergisinin, net ve brüt temettü tutarlarının hesaplanması; (Yevmiye kayıtları ve kâr dağıtım tablosu için) I. Temettü gelir vergisi (14.944 x 0,15) 2.241,60 I. Temettü (net) 12.702,40 II. Temettü gelir vergisi (53.798,40 x 0,15) 8.069,76 II Temettü (net) 45.728,64 Gelir vergisi toplamı 10.311,36 I. ve II Temettü toplamı (net) 58.431,04 I. ve II Temettü toplamı (brüt) 68.742,40 191 İNDİRİLECEK KDV 25,00 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 145 Prof. Dr. Yunus Kishalı 20 20

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 3’e ait kâr dağıtımı ile ilgili Nisan 2009’da yapılacak muhasebe kayıtları 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 145 Prof. Dr. Yunus Kishalı 21 21

Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi Örnek 3’e ait kâr dağıtımı ile ilgili Nisan 2009’da yapılacak muhasebe kayıtları - Kurumlar vergisinin ödenmiş peşin vergilerle mahsup edilmesi - Ortaklara temettü tutarlarının ödenmesi - Gelir vergisi kesintilerinin ödenmesi 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 146 Prof. Dr. Yunus Kishalı 22 22

ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 147 Örnek 3’e ait Kâr Dağıtım Tablosu 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 147 Prof. Dr. Yunus Kishalı 23 23

Anonim Şirketlerde Zarar Muhasebeleştirilmesi Bir anonim şirket herhangi bir dönem zarar etmesi halinde öncelikle yedeklere başvurarak zararını karşılar. Örneğin yedekleri 40.000,00 TL olan bir anonim şirketin geçmiş yıl zararı 20.000,00 TL ise bu zarar yedeklere mahsup edilebilir. Zarar tutarının yedeklerden çok olması durumunda ise yedeklerle karşılanamayan zararlar, gelecek dönemlerin kârlarıyla karşılanmak üzere bilançolarda yer alacak ve zamanı geldiğinde cari yıl kârları, bu zararları karşılamada öncelikle kullanılacaktır. Bir anonim şirket zarar etmesi halinde ortaklara ek ödemede bulunmaları için başvuramaz. 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 147 Prof. Dr. Yunus Kishalı 24 24

Anonim Şirketlerde Zarar Muhasebeleştirilmesi Örnek: 2007 yılında 40.000,00 TL zarar eden bir anonim şirketin 540 YASAL YEDEKLER hesabı tutarı 92.000,00 TL’dir. Zararın yedeklerden karşılanması konusunda alınan karar gereği aşağıdaki yevmiye kaydı yapılacaktır. Örnek: Aynı şirketin zararı 2008 yılında 82.000,00 TL olduğu varsayıldığında, yedekler hesabında 52.000,00 TL kaldığı için aşağıdaki kaydın yapılması uygun olur. 191 İNDİRİLECEK KDV 25,– 100 KASA 265,– ŞİRKETLER MUHASEBESİ S. 148 Prof. Dr. Yunus Kishalı 25 25