KAFA TRAVMALARI

AMAÇLAR Sağlık personelinin; Kafa travmasına ilişkin belirti ve bulgularını tanılaması, Bilinci kapalı travmalı hastaya yaklaşımda öncelik sırasını belirlemesi, İlk ve detaylı değerlendirmeyi yapması, Hastanın doğru sıra ile stabilizasyon ve acil girişimlerini gerçekleştirerek en kısa sürede en uygun sağlık kuruluşuna naklini sağlaması amaçlanmaktadır. 1

Epidemiyoloji Kafa travması her yaşta, özellikle 15-24 yaşlar arasındaki erkeklerde yaygındır. 20 yaş  mortalite oranı %20 iken 60 yaş  üzerinde %71'e yükselir. Tüm ölümlerin % 1'i kafa travmasına bağlı gelişir. Genelde bir travma sonrası bilinç kaybı gelişen olgularda kafa travması olasılığı öncelikle akla getirilmelidir. 2

3

Motorlu araç kazalarında akselerasyon ve deselerasyon Beynin frontal bölgesinde coup yaralanması ve beynin temporal ve oksipitalinde counter coup yarası 4

Anatomi Skalp Kafatası Meninksler (duramater, araknoid, piamater) Beyin BOS Tentoryum 5

6

Etyoloji Saçlı deri yaralanmaları Kırıklar Beyin yaralanmaları 7

8

Saçlı Deri (Skalp) Yaralanmaları Yüz ve kafa derisi damarlanma açısından zengindir. Küçük bir kesikte bile kısa zamanda aşırı kan kaybı olabilir. Kanayan saçlı deri üzerine direk bası uygulanarak kanama durdurulur. 9

Kafatası Kırıkları Kubbe kırıkları Taban kırıkları lineer/ yıldızvari çökme kırığı Taban kırıkları BOS fistülü var/ yok Kaide kırıkları 10

11

Kafa Taban Kırıklarında Belirtiler Battle etkisi Rakun gözler 12

Ön Kaide Fraktürü 13

Beyin Yaralanmaları İntrakraniyal Lezyonlar Fokal Diffüz Beyin Hasarı Epidural hematom (Beyin zarı dışında), Subdural hematom (Beyin zarı altında), Kontüzyon ve İntraserebral Hematom (Beyin içinde) Kommasyo Serebri (Beyin koması). Diffüz Beyin Hasarı Konküzyon (Beyin sarsıntısı), Diffüz aksonal yaralanmalar. 13

Penetran Kafa Yaralanmaları Kesici-delici araçlarla, ateşli silahlarla saçlı deri dahil kemik, beyin ve damarların yaralanması ve dış ortamla ilişkide olmasıdır. Bu yaralanmalar çok kirlidir. Komplikasyonları; Enfeksiyon Bası 14

Patofizyoloji Kafatası kapalı bir ortamdır. İçindeki basıncı oluşturan temel öğeler; Beyin omurilik sıvısı (BOS) Perfüzyon basıncı (vasküler yatak basıncı) BOS  ise perfüzyon basıncı  BOS  ise perfüzyon basıncı  Kanama ya da ödem geliştiğinde; Kan volümü ve serebral kan akımı  Hipoksi Karbondioksit  15

Patofizyoloji-2 Hiperkabri (kanda CO2'in yükselmesi) ise beyin kan damarlarının genişlemesine ve sonrasında bu kan damarları içinden geçecek kan miktarını arttırmak için de sistemik kan basıncının yükselmesine neden olur. Bu refleks yanıt ise tekrar kafa içi basınç artışına yol açar. Yaralanmış ve hasar görmüş beyin dokusu, bu basınç artışına bağlı olarak tentoriuma doğru yer değiştirerek 3. kafa sinirini sıkıştırıp, pupil dilatasyonuna yol açar. Bu hareketlenme medulla oblingatanın foramen magnuma doğru itilmesine yol açarak yaşamsal fonksiyonların etkilenmesine neden olur. 16

Patofizyoloji-3 17 Cushing refleksi; Bradikardi, Solunum ritminin bozulması Kan basıncının yükselmesi kafa içi basınç yüksekliği akla gelmelidir. Medulla oblangatanın üzerinde artan basınç da nörolojik belirti ve bulgulara yol açabilir. Hastada, kusma merkezi uyarıldığı için bulantı olmaksızın kusma ve bilinç düzeyinde bozulma gelişebilir. Kafa içi basıncın arttığı durumlarda dezoryantasyon gelişir ve daha sonra da bilinç kapanır. 17

Belirti ve Bulgular 18 Bilinç düzeyinde bozulma / değişiklik, Konfüzyon, disoryantasyon / tekrarlayıcı sorular, Düzensiz solunum, Saçlı deride kontüzyon, laserasyon / hematom, Kafada deformite, Kulak / burundan kan / sıvı gelmesi (BOS), Göz ve kulak etrafında morarma, Nörolojik yetersizlik, Bulantı-kusma, Bilinç düzeyinde bozulma ile eşit olmayan pupil büyüklüğü. 18

19

Kafa Travmalı Hastanın Değerlendirilmesi Olay Yeri ve Yaralanma Mekanizmasının Değerlendirilmesi Yaralanma mekanizması ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmelidir. Motorlu araç kazalarında çarpışma hızı, çarpışma noktası, araba içindeki kazazedenin pozisyonu, emniyet kemeri takıp takmadığı. 20

Birinci Değerlendirme A ( Airway) :Havayolunun sağlanması B ( Breathing) :Solunumun sağlanması C ( Circulation):Dolaşım ve kanama kontrolü D ( Disability) :Nörolojik değerlendirme AVPU: Bilinç durumu tanılamak için kullanılır. Servikal immobilizasyon 21

Girişimler; Çeneyi itme manevrası Orofaringeal/nazofaringeal airway→(bilinçsizse) Aspirasyon Oksijenizasyon Şoka karşı önlem (hipovolemik/nörojenik) 22

Olası Şok Çeşitleri Hipovolemik Şok Belirtileri Nörojenik Şok Belirtileri Taşikardi Soğuk, soluk, nemli cilt Bilinç bulanık İdrar çıkışı az Bradikardi Sıcak, kuru cilt Bilinç normal İdrar çıkışı normal 23

Vital Bulguların Değerlendirilmesi Solunum ? Hırıltılı Yüzeyel Hızlı Nabız ? Kan Basıncı ? Hipotansiyon Hipertansiyon Cushing triadı ? Bradikardi Solunum bozukluğu 24

Kısa Nörolojik Muayene AVPU yöntemi ile değerlendirme A: alert :Uyanık V: verbal :Uyarana yanıt var P: pain :Ağrılı uyarana yanıt var U: unresponsive: Yanıt yok 25

Kısa Nörolojik Muayene II Pupilla refleksi, pupilla büyüklüğü Hemiparezi Glaskow Koma Skalası Sınıflama Hafif: 13-15 Orta: 9-12 Ağır: 8 ↓ 26

Pupillaların Değerlendirilmesi Midriyatik Miyotik Anizokorik 27

Nörolojik Durum Fleksör cevap Dekortike Ekstansör cevap Deserebre 28

Glasgow Koma Skoru 29 Göz Açma Sözel Yanıt Motor Yanıt 4 Spontan açma 5 Bilinçli oryante 6 Emirlere uyma 3 Sesle açma 4 Konfüze 5 Ağrıya lokalize yanıt 2 Ağrı ile açma 3 Uygunsuz kelimeler 4 Ağrıdan açma 1 Cevap yok 2 Anlaşılmaz sesler 3 Ağrıya fleksör yanıt 2 Ağrıya ekstansör yanıt 29

30

İkinci Değerlendirme-1 Anamnez Alma Kazayı görenlerden Naklini sağlayanlardan Travma zamanı Bilinç kaybı varlığı, süresi Travma mekanizması Alanda solunum arresti/siyanoz varlığı Alanda ciddi kan kaybı delili Bilinen herhangi bir hastalığı Kullandığı ilaçlar (antidepresan, alkol vs.) 31

İkinci Değerlendirme-2 Fizik Muayene Baş ve saçlı deri Gözler Motor ve duyu fonksiyonlarının muayenesi Yaşam bulguları 32

Sürekli Değerlendirme Yaşam bulguları ve nörolojik muayene tekrar yapılır. Hasta değerlendirmesi 5-10 dakikada bir tekrarlanır. Bu değerlendirme mental durum, yaşam bulguları, göz bulguları, motor ve duyu muayenelerini kapsar. 33

İmmobilizasyon ve Transport Kafa yaralanması ya da nontravmatik beyin yaralanması olan bilinçli hasta yarı oturur pozisyonda nakil, Spinal immobilizasyonun zorunlu olduğu durumlarda supine pozisyon, Nontravmatik ya da beyin yaralanması olan hastalarda sol lateral rekümbent, Alanda 10 dakikadan fazla zaman geçirilmemeli ve hasta en uygun sağlık kuruluşuna nakledilmelidir. 34

ÖZET Olay yeri güvenliği sağlandıktan sonra, hastanın hızlı bir şekilde değerlendirilmesi Temel ve ileri yaşam desteğinin sağlanması En kısa sürede ve uygun koşullarda beyin cerrahisi olan bir hastaneye naklinin sağlanması 35