Adölesan Kızlarda Haftalık Demir Folik asit Desteği - Demir Eksikliği Anemisinin Yönetimi İçin Etkin Bir Beslenme Tedbiri Dr Burcu Aykanat Yurtsever Karadeniz Teknik Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı 05.12.2017

Giriş Anemi, beslenme yetersizliklerine bağlı olarak ortaya çıkan dünya çapında çok sık rastlanan bir sağlık sorunudur. Adölesan kızlar özellikle gelişmekte olan ülkelerde geleneksel olarak erken yaşta evlendikleri ve üreme morbiditesi ve mortalite riskine maruz kaldıkları için savunmasız bir grubu oluşturmaktadır. Bu dönemdeki kızlar arasında yoksulluk, yetersiz diyet, solucan enfestasyonları, sık sıtma atakları ve sağlık hizmetlerine erişimin zayıf olduğu ortamlarda bulunma nedeniyle gelişmekte olan ülkelerde anemi prevalansı daha yüksektir.

Giriş Son on yılda, farklı yaş ve cinsiyetteki nüfusuyla dünyanın farklı yerlerinde yapılan çalışmaların çoğunluğu, haftalık demir tedavisi yaklaşımının günlük yaklaşım kadar etkili olduğunu göstermiştir. Bu çalışmanın amacı, Kentsel Sağlık ve Eğitim Merkezi’ne başvuran ve demir eksikliği anemisi olan adölesan kızlarda haftalık demir tedavisi ile günlük demir tedavisinin etkinlik ve yan etki açısından karşılaştırılması ve günlük ya da haftalık demir tedavisine uyumun değerlendirilmesidir.

Gereç ve Yöntem Hb <12 gm/dl olan, 15 gün aralıksız 400 mg albendazol kullanmış olan ve bu çalışmaya razı olan ergen kızlar, çalışmaya dahil edildi. Hamile genç anneler, tbc / renal hastalık/ menoraji / metroraji gibi kronik koşullar, kısa süre önce sıtma gibi akut hastalık geçmişi (<3 ay), orak hücre anemisi tanılı kızlar çalışmaya alınmadı.

Gereç ve Yöntem 120 anemik (hemoglobin <12 gm%) ergen kız (10-19 yaş) randomize olarak 60’ar kişilik iki gruba ayrıldı: Randomizasyon bilgisayarla yapıldı. Demir folat takviyesi 300 mg ferröz fumarat, 15 mcg b12 vitamini, 1,5 mg folik asit içeren kapsüllerle yapıldı. Bir grup günlük demir folik asit (IFA) takviyesi ve diğer grup da haftalık demir folik asit takviyesini üç ay boyunca aldı.

Bulgular 3 aylık demir folik asit takviyesinden sonra günlük demir folik asit takviyesi alan grupta genel anemi prevalansı %25 azalmışken haftalık takviye alan grupta %31,67 azalmıştır. Orta şiddette anemi prevalansı günlük demir folik asit desteği alan grupta % 36,67’den % 10'a, haftalık rejim için ise % 26,67’den % 6,6'ya düşmüştür (tablo 1). Hafif aneminin prevalansı hem günlük hem de haftalık rejimlerde müdahale öncesi ve sonrası değişiklik göstermemiştir.

Bulgular

Bulgular Günlük demir folat takviyesi alan grupta ortalama hemoglobin seviyesinin yükselmesi 1+ 0.7 g/dl iken, haftalık demir folat takviyesi alan grupta 1.0 + 0.8 g/dl idi.

Bulgular Her iki gruptaki veriler ilaç advers etkileri için analiz edildiğinde (tablo 3), karın ağrısı, % 11.6 ile çalışmaya katılanlar arasında en sık görülen yan etkidir. Günlük demir folat desteği alan grupta haftalık demir folat desteği alan gruba göre ilaç advers etkileri daha yüksek bulunmuştur (%13,3-%8,3) . Bu sonuçlara göre, haftalık demir folat takviyesinin katılımcılar arasında günlük demir folat takviyesine göre daha iyi tolere edildiği özetlenebilir.

Bulgular Günlük ve haftalık demir folat takviyesi tedavi uyumunu incelemek için veriler analiz edildiğinde (tablo 4), tüketilmemiş demir folat takviyesi ortalamasının günlük demir folat grubunda 6.1 ± 10.98, haftalık demir folat grubunda 1.3 ± 3.15 olduğu görülmektedir. Bu nedenle, haftalık demir folat takviyesi tedavi uyumunun günlük demir folat takviyesine kıyasla daha yüksek olduğu söylenebilir.

Tartışma Çalışmamızda günlük ve haftalık demir folik asit destek grubunda ortalama hemoglobin artış hızı, 3 aylık bir süre içerisinde 1 ± 0.7 gm / dl ve 1 ± 0.8 gm / dl'dir. Anemi durumunda müdahale sonrası önemli bir iyileşme vardır. Kotecha ve arkadaşları haftada bir demir tedavisini gelenek haline getirmek için 69790 genç kızla yaptıkları bir çalışmada anemi prevalansında % 21,5’luk anlamlı bir azalma göstermişlerdir (p<0.05). Ayrıca şiddetli anemin prevalansında % 68, orta ve hafif anemide sırasıyla % 51 ve% 22 oranında azalma olduğunu bildirmişlerdir. Agarwal ve ark. (2003) düzenli haftalık yönetimin etkili olduğunu ve hafif ile orta şiddette anemi bulunan popülasyonlara uygun olduğunu gözlemlemiştir.

Tartışma Jayatissa ve ark.nın çarpıcı bir çalışmasında (1999) anemi prevalansı haftalık takviye ile % 25’den % 9,5'e, günlük takviye ile % 18,5’tan % 8,6'ya düşürülmüştür. Bu sonuçlara dayanarak, ergenlerde demir eksikliği anemisinin önlenmesinde demir folatın haftalık uzun süreli dozlarını önermişlerdir. Çalışmamız Jayatissa ve arkadaşlarının yaptığı çalışma bulgularının altını çizmektedir.

Tartışma Hyder ve ark. (2002), karşılaştırma çalışmasında ilaç uyumunun haftalık destekleme rejiminde (% 93) günlük destekleme rejimine göre (% 61) anlamlı derecede yüksek olduğunu gözlemlemiştir (p <0.05) . Shah ve ark. (2002) ilacın uyumsuzluk nedeniyle bırakılmalarının, günlük alan grupta haftalık gruba göre neredeyse iki kat daha fazla olduğunu gözlemlemişlerdir. Haftalık tedaviye uyumun daha fazla olduğunu, yan etkinin daha az ve maliyetin daha düşük olduğunu göstermişlerdir.

Tartışma Çalışmamıza göre haftalık demir folik asit desteğinin, günlük demir folik asit desteğine göre ek avantajları, uygulama kolaylığı, maliyet etkinliği, daha iyi ilaç uyumu, daha az advers reaksiyonlar ve takip etme kolaylığı vardır.

Sonuç Çalışmamızda anemi durumundaki genel iyileşme, sırasıyla günlük ve haftalık rejimler için % 25 ve % 31,67'dir. Ayrıca, ilaç advers reaksiyonları günlük rejimde % 13,3, haftalık rejimde % 8,3’tür. Haftalık rejimde karın ağrısı tek advers ilaç reaksiyonu olarak görülürken; günlük rejimde kabızlık, mide bulantısı ve deri döküntüleri de görüldü. Tüketilmemiş demir folik asit kapsül sayısından da anlaşılacağı üzere haftalık rejime uyumun günlük rejime kıyasla çok daha iyi olduğu gözlenmiştir.

Sonuç Bu çalışma, ergen kızlarda günlük demir folik asit takviyesinin, haftalık demir folik asit takviyesiyle etkinliğinin neredeyse eşit olduğunu gösterirken ayrıca ülke çapında demir folik asit desteği olarak haftalık rejime uyulmasını güçlü bir şekilde önermektedir.