İnsanda Vücut Bileşimi Prof.Dr. Timur Gültekin

Vücut Kompozisyonu Belirleme Yöntemleri Direk İndirek Laboratuar Alan Kadavradan elde edilen bulgular Total vücut suyu Antropometrik yöntemler Densitometre Deri kıvrımı ultrasonografik ölçümü Toplam vücut potasyumu (K40 yöntemi) Toplam vücut kalsiyumu Bilgisayar tomografisi NMR görüntüleme Dual foton absorbsiyometresi Kripton ile yağ miktarı belirleme Su taşırma

Vücut Yağ Ölçümü, Özgül Ağırlık Vücudun özgül ağırlığı onun yoğunluğunun, su yoğunluğuna bölünmesidir. Vücut yoğunluğu ise birim hacim başına düşen kütle olarak ifade edilir. Y = K/ H Y: yoğunluk, K: kütle, H: Hacim Örneğin suyun yoğunluğu 1 gr / cm3 dür. Bu bir cm3 suyun 1 gr geldiğini bize gösterir. Değişik cisimlerin yoğunlukları farklıdır. Örneğin altının özgül ağırlığı 19,3 gr / cm3 gelir.

Archimed Yasası Archimed yasasını kullanan biri bir cismin yoğunluğunu hesaplayabilir. Bu yasaya göre; sıvı içine daldırılan bir cisim taşırılan sıvının ağırlığına eşit ağırlık kaybeder. Y = Cismin havadaki ağırlığı / Taşan suyun ağırlığı Bu yüzden bir cismi havada tarttıktan sonra onu suya sokarak ve taşan suyun ağırlığını ölçerek cismin yoğunluğu bulunabilir. Yoğunluk indirekt olarak (yani taşan suyun biriktirilip tartılmasına gerek kalmadan) cismi suya daldırarak ve ağırlık değişimi hesaplanarak da belirlenebilir. Y= Cismin havadaki ağırlığı/ ( Cismin havadaki ağırlığı - Cismin sudaki ağırlığı ) Basit bir örnek olarak havada 200 gr, suda 120 gr gelen bir cismin yoğunluğunu hesaplayalım. Y = 200/80 =2,5’ dir.

İnsan Vücudunun Özgül Ağırlığı İnsanda vücut ağırlığının ölçülmesi yukarıda sözü edilen formüller yardımıyla yapılabilmektedir. Burada izlenecek yol iki türlüdür, ya vücudun taşırmış olduğu suyun ağırlığı ölçülmüş olmalı ya da suya tamamen batırıldığında vücudun ağırlığı ölçülmelidir. Kişinin tamamen suya batırılması yoluyla ağırlığın ölçülmesi daha fazla tercih edilen bir yoldur. Ancak burada da dikkate alınması gereken bir nokta vardır. Su altı tartımı sırasında ciğerler mümkün olduğunca boşaltılmalıdır. Yapılan hesaplamalar, ciğerlerdeki havanın erkekler için yaklaşık 1300 ml, kadınlar için ise 1000 ml olduğunu göstermektedir.

vücut yoğunluğu hesaplanacak kişinin önce havadaki vücut ağırlığı ölçülür, arkasından akciğer hacmi belirlenir. Buna göre şu formülü kullanarak yoğunluk hesaplanır. Y = Ah / K - (RV+100) Y: Vücut yoğunluğu gr / cm Ah: Havadaki ağırlık K: (Havadaki ağırlık - Sudaki ağırlık)/Suyun yoğunluğu RV: Rezidüel volüm 100: Gastrointestinal gaz.

İKİLİ MODEL Vücut Ağırlığı = FFM + FM FFM: Yağsı vücut kitlesi FM: Yağ Kitlesi

Üçlü Model Vücut Ağırlığı = Toplam Vücut Suyu + Yağsız kuru kütle + Vücut Yağı Yağsız kuru kütle: Protein, glikojen, mineraller

Dörtlü Model Vücut Ağırlığı = Toplam Vücut Suyu + Kemik mineral yoğunluğu + Vücut Yağı+ artakalan kısım

DEXA Dual energy X-ray absorptiometry (DEXA) Frequently used by research and medical facilities Küçük Dozda X-ray Yağ Kitlesi, Yağ dağılımı, Kemik yoğunluğu ölçülür Basit bir yöntem ve 15 dk’da tamamlanır

Hydrostatic Weighing Çok yoğun olarak kullanılmaktadır Uygulanması çok zor

Biyoimpedans

Deri Kıvrımı Kalınlığı Tekniği

Deri Kıvrımı Kalınlığı Tekniği

Skinfold Thickness

SPORCUNUN AĞIRLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ BKİ= Ağırlık (kg)/ Boy (m)² BKİ*;  - 15.9 Aşırı zayıf CİDDİ MALNÜTRİSYON 16.0 - 16.9 Zayıf ORTA MALNÜTRİSYON 17.0 - 18.4 Düşük kilolu HAFİF MALNÜTRİSYON 18.5 - 24.9 Normal kilolu Grade 0 25.0 - 29.9 Hafif şişman Grade I 30.0 - 39.9 Şişman (obez) Grade II 40.0 -  Ciddi şişman Grade III (morbit obez) * DSÖ (WHO) sınıflandırması 

BKI GÖRE HASTALIK RİSKİ

BKE Göre Hastalık ve Ölüm Riski

Çevre Ölçüleri Kalça çevresine göre hastalık riski

Bel Çevresi Bel Çevresine göre hastalık riski

Bel – Kalça Oranı Bel Kalça Oranına Göre Hastalık Riski