Kitap ve Kütüphaneler

Müslümanların kitaba karşı oluşan sevgi ve saygi, yazılı eser alanında İslam medeniyetinin dünya uygarlıkları içinde önemli yer tutmasını sağlamıştır. Vahiy ‘kitap’ Kitaplar: bilgi edinme ve nakletme aracı Sanat eseri

-Müslümanların kitap sevgisinin temelinde vahyin bir ‘kitap’ olarak vasıflandırılıp adlandırılmasının önemi büyüktür. -Müslümanlar kitaba sadece ilmi nakleden eserler olarak değil,tezhip, hat gibi İslami sanatların da uygulandığı alanlar olarak bakmışlardır. -Kütüphanelerin kurulabilmesi için öncelikle kitapların bollaşması gerekir.

Kütüphane kurulabilmesi için, kitapların çoğalması şart Hz. Peygamber (s.a.v) ve dört halife döneminde yazılı malzeme:  Kur’an nüshaları  Hadis metinleri  Antlaşmalar ve davet mektupları

-İlk dönem İslam tarihine bakıldığında, Kur’an nüshaları, Hz -İlk dönem İslam tarihine bakıldığında, Kur’an nüshaları, Hz. Peygamberin hadisleri, antlaşma metinlerinden başka yazılı malzeme mevcut değildi. İslam dünyasında VII. yüzyıldan sonra çeşitli alanlarda kitap yazımı artmıştır. Güzel yazının okumayı teşvik ettiği düşüncesi ile İslami eselerde hat sanatının en güzel örnekleri verilmiştir.

Emevi dönemi, İslam kütüphaneciliğin başlangıç devri olarak kabul edilebilir Çünkü bu dönem Kur’an ve Hadis etrafında yoğun bir te’lifin yapıldığı dönemdir. İlk kütüphaneler bu dönemde aynı zamanda birer eğitim kurumu olan mescitlerde faaliyete başlamıştır.( alimlerin evlerinde özel kütüphaneleri vardı) Muaviye döneminde Şam’da kütüphane kuruluyor. Halid b. Yezid devr alıyor, zenginleştiriyor Sahibü’l Mesahif diye nitelenen Sa’d, İslam tarihinde adı günümüze ulaşan ilk Kütüphanecidir.

Abbasiler dönemi: papirüs yanında kağıt imalatı çoğalıyor  kitap yazımı kolaylaşıyor, çoğalıyor Dini ilimler yanında müsbet ilimlere ilgi Bağdat’ta kağıt fabrikası kuruluyor telif faaliyetleri artıyor, kitap ticareti yaygınlaşıyor Bağdat, Şam, Kahire ve Basrada Sûkû’l- Verrakın adındaki kitapçılar çarşıları ortaya çıkıyor Telif ve tercüme kitaplarının sayısı artıyor Başkentin Samarra’ya taşınmasıyla Beytülhikme kütüphane olarak kullanılıyor Vezirler, ilim adamları ve bazı zenginler kütüphane oluşturuyor

Kurulan bazı Kütüphaneler Feth b. Hâkân Samarra’da Hizanetü’l Hikme Felsefi ve edebi eserler Ali b. Yahyâ el- Müneccim Hazinetü’l Hikme (  Beytü’l Hikme örneğinde) Felsefe ve astronomi Buraya gelenlerin ihtiyacını kütüphanin kurucusu karşılardı Huneyn b. İshak Arapça, Grekçe, Süryanice ve Farsça yazılmış Tıp

Medrese Kütüphaneleri Bağdat Nizamiyesi dönemin en geniş kütüphanelerinden birisi Nizamülmülk’ün kurduğu medrese ve kütüphane diğer medrese ve kütüphanelere öncülük yapmıştır Mustansırriyye Medresesi Hizanetü’l Küttab 80.000 den fazla kitap Kütüphanede çalışma yapacak kişilerin, kağıt ve mürekkep gibi ihtiyaçları karşılanıyordu Moğol saldırısında büyük kayba uğruyor kitaplar satılıyor veya ciltleri çıkarılıp atlarına takım yapmaya kullanılıyor. Darülilimler halka açık ilk kütüphane örnekleri idi ve Hamdaniler zamanında Musul’da kurulmuştur.

Kütüphane olarak beytülhikme: Beytülhikme’nin tercüme merkezi ve kütüphane fonksiyonları, zamanla genişleyerek özellikle pozitif ilimlerin araştırıldığı bir merkez ve eğitim kurumu haline gelmiş ve o şekilde varlığını devam ettirmiştir; ancak, başkentin Mu’tasım tarafından Samerra’ya taşınmasından sonra Beytülhikme, büyük ölçüde araştırma merkezi olma özelliğini kaybederek kütüphane fonksiyonunu sürdürmüştür. 1258 yılında Hülâgû tarafından yakılıp yıkılmıştır.

Enduluste devlete ait olan en ünlü Saray kütüphanesidir. Islam dünyasında kurulan çeşitli hanedanlar kütüphaneleriyle ünlüdürler. Ağlebiler Mısır Şam Irak Horasan Kütüphanenin yanında te’lif ve tercüme heyetleri için ayrılan odalar vardı

Sâmanîler’ın hükümet merkezi olan Buhara’da Ibn Sîna ‘nın istifade ettigi ve bir süre çalıştığı kütüphane çok ünlüdür.

Kütüphanelerde, genişliğine göre Sayıları değişmekle birlikte genellikle görevli olarak; müdür durumunda görev yapan Sâhib, idârî ve mâlî işleri yürüten Hâzın, okuyucuya aradığı kitabı raflarda bulma veya dolaptan alıp mütalâa salonuna getirme görevini yerine getiren Münâviller, temizlik hizmetlerini yürüten Ferrâşlar, kitapları citleyen Mücellitler, tercüme ile iştigal Mütercimler, kitapları istinsah eden Müstensihler bulunurdur.

Matbaanın icat edilip İslâm dünyasında kullanılışına kadar kıtapların ilk nüshaları/ kopyaları el ile yazılır ve çoğaltılırdı. Bir metnin nüshasını çıkaran, kopya eden kişiye müstensih, yaptığı işe de istinsah denir.

Kur’ân-ı Kerîm’in Hz. Ebu Bekir zamanında bir araya getirilen ilk nüshasından Hz. Osman zamanında çoğaltılması, İslâm dünyasındaki ilk istinsah faaliyetleri arasında önemli yer tutar.

Klasık dönem Islâm tarhindeki kütüphanelerin ortadan kalkışında ve içerdigi kitapların çok azının bize ulaşmasında yangın, sel gibi felaketlerin, ihtilallerin, isyanların, kanlı savasların ettkisi olmuştur. Haclı saldırıları Moğol istilası ve bu alanda çok büyük tahrıbata yol açmıştır.

El-Aksâ Kütüphanesi 12. Yüzyıl

Geral University of Coimbra Kütüphanesi Coimbra Portekiz İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi

Duke of Humphrey’s Kütüphanesi Bodleian Oxford Üniversitesi İngiltere İSAM (TDV İslám Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi) İstanbul

KÜTÜPHANELER(ANKARA) Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Adres : Kumrular Sokak No:3 Kızılay Ankara Telefon : 312-417 0073 2- Aktepe Halk Kütüphanesi Adres : Özyurt Cd.32.Sk.No:3 Aktepe Ankara 3- Ali Dayı Çocuk Kütüphanesi Adres : Nenehatun Cd.No:57 GOP Ankara 4- Bahçelievler Çocuk Kütüphanesi Adres : 7.Cd.No:27 Bahçelievler Ankara Telefon : 312-213 1617 5- Cebeci Halk Kütüphanesi Adres : Dumlupınar Cd.Eceabat Sk.No:5 Cebeci Ankara Telefon : 312-319 2116 6- Demirlibahçe Çocuk Kütüphanesi Adres : Doğanbahçe Sokak No:29 Demirlibahçe Ankara 7- Gülveren Halk Kütüphanesi Adres : Maske Cd.75 Gülveren Ankara Telefon : 312-320 2323 8- Keçiören Halk Kütüphanesi Adres : Bolayı Sokak 61/8 Gazino Ankara Telefon : 312-314 1797 9- Keçiören İlçe Halk Kütüphanesi Adres : Keçiören Halk Kütüphanesi Çiçekli Mh.Dalgıç Sokak No:31 Keçiören Ankara 10- Kocatepe Halk Kütüphanesi Adres : Bankacı Sk.No:9 Kocatepe Ankara Telefon : 312-418 3658 11- Milli Kütüphane Adres : Bahçelievler Son Durak Eskişehir Yolu Ankara Telefon : 312-212 6200 12- Varlık Halk Kütüphanesi Adres : VARLIK HALK KÜTÜPHANESİ Beypazarı Cd.No:2 Ankara 13- Yapı Kredi Atatürk Kitaplığı Adres : Atatürk Bulvarı No:90 Kızılay Ankara Telefon : 312-431 4100