TÜRKİYE’NİN EKONOMİK PROFİLİ VE BELARUS İLE POTANSİYEL İŞBİRLİĞİ FIRSATLARI Prof. Dr. Adem ŞAHİN 09/11/2017 BELARUS

Bu sunum; TC. Hazine Müsteşarlığı tarafından hazırlanan «Türkiye Ekonomisi (Ekim 2017)» sunumu TC. Ekonomi Bakanlığı, «Ekonomik Görünüm (Eylül 2017)» sunumu T.C. Başbakanlık, Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (TYDTA) tarafından hazırlanan «Neden Türkiye’ye Yatırım Yapmalıyım?» sunumu ve TC. Ekonomi Bakanlığı, T.C. Kalkınma Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre hazırlanmıştır.

SUNUM PLANI GENEL BİLGİLER TÜRKİYE’YE EKONOMİK BAKIŞ VE YATIRIM ORTAMI AVANTAJLARIYLA TÜRKİYE TÜRKİYE VE BELARUS EKONOMİK İLİŞKİLERİ

Türkiye’nin Konumu Yüzölçümü bakımından dünyada 83.’dür. (208 bin km²)

Nüfus (Yıl Ortası, Milyon Kişi) Çalışabilir Durumdaki Nüfus Türkiye’nin Nüfusu Nüfus (Yıl Ortası, Milyon Kişi) Nüfusunun yarısı 31 yaşın altında ve 6 yaş ve üstü nüfusunun % 73’ü eğitimlidir. İlkokul ve ilköğretim: % 47 Ortaokul ve Lise: % 37 Yüksekokul ve üstü: % 16 184 üniversitesi vardır. Dünyada 19. sırada AB’de 3. sırada. Avrupada en büyük 3. işgücünü. AB’nin en genç nüfusuna sahip. Çalışabilir Durumdaki Nüfus 2014 =100 Kaynak: OVP (2017-2019), Kalkınma Bakanlığı.

Türkiye’nin Nüfusu 2002-2005 arası üniversite mezunu sayısı 3 katına çıkmıştır. Üniversite mezunlarının istihdamındaki oranı % 13 artış göstermiştir. Mesleki ve teknik liselerden mezun sayısı 2 katına çıkmıştır. Nitelikli ara elaman ihtiyacının karşılanması için eğitim sistemi geliştirilmektedir. IMD World Competitiveness Center (IMD Rekabet Merkezi) tarafından yapılan ankete göre işgücünde bulunan kalifiye mühendis endeksi oldukça yüksektir (6,86).

Uluslararası arenada önemli bir aktördür. Uluslararası Kuruluşlarda Temsil G 20 (Yirmiler Grubu 1999) Üye BM ve UNESCO’ya Üye NATO Üyesi OECD Üyesi AB’ye Üyelik Sürecinde 1959 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu’na yapılan başvuru ile AB macerası başladı. 1987 tam üyelik başvurusu. 2005: Müzakere Çerçevesinin kabulü ve müzakerelerin resmen başlaması Aday ülkelerden biridir. 1998-2017: Türkiye için 19 ilerleme raporu hazırlandı . 2014-2020 bütçelerine Türkiye'ye toplam 4,45 milyar Avro tahsis edilmiştir. 2017 itibariyle: 33 faslın 16’sı müzakereye açılmış olup, müzakereye açılan fasıllardan bir tanesi geçici olarak kapatılmıştır. Uluslararası arenada önemli bir aktördür.

Uluslararası Turist Sayısı Türk Turizmi Türkiye, dünyanın en fazla ziyaret edilen 6. ülkesidir. Uluslararası Turist Sayısı Ülke 2015 (milyon) 1. Fransa 84,5 2. ABD 77,5 3. İspanya 68.2 4. Çin 56,9 5. İtalya 50,7 6. Türkiye 41,6 7. Almanya 35,0 8. İngiltere 34,4 9. Meksika 32,1 10. Rusya 31,3 2014-2016 (*) YILLARI OCAK-ARALIK DÖNEMİNDE ÜLKEMİZE GELEN YABANCILARIN MİLLİYETLERE GÖRE DAĞILIMI - İLK 3 ÜLKE ÜLKELER 2016* MİL.PAY (%) 2015 2014 ALMANYA 3 890 074 15,34 5 580 792 15,40 5 250 036 14,25 GÜRCİSTAN 2 206 266 8,70 1 911 832 5,27 1 755 289 4,76 İNGİLTERE 1 711 481 6,75 2 512 139 6,93 2 600 360 7,06 DİĞER 17 544 392 69,20 26 239 869 72,40 27 232 215 73,92 GENEL TOPLAM 25 352 213 100,00 36 244 632 36 837 900 (*): Veriler geçicidir. Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Belarus 39. sırada bulunmaktadır. Türkiye turizmi yatırım, bilgi altyapısı ve örgütlenmesiyle örnek bir ülkedir. Türkiye, dünya turizm pazarında %3,5’lik, Avrupa pazarında %6,8’lik paya sahip.

Dünyada, OECD ve Avrupa ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ekonomidir. Türkiye Ekonomisi: Büyüme 2008 Yılı Küresel Ekonomik Krizinin Ardından En Hızlı Toparlanan Ekonomilerdendir. 2017 büyüme hedefi % 5,5 GSYİH BÜYÜME ORANI (YILLIK %) Dünyada, OECD ve Avrupa ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ekonomidir. 2001 yılında yaşanan kriz sonrası dönemden itibaren Türkiye son 15 yılın 14’ünde pozitif büyüme performansı göstermiştir. Son beş yıllık dönemde Türkiye ekonomisi ortalama %6,47’lik reel büyüme performansı göstermiş olup 2017’nin ikinci çeyreğinde yüzde 5,05’lik büyüme performansı göstermiştir. (Türkiye’de son dönemde değişen GSYİH hesaplaması sebebiyle büyüme rakamlarında da değişiklikler olmuştur. Örneğin eski hesaplamaya göre 2016 büyüme oranı %2,9 iken yeni hesaplamayla bu oran %3,18 olarak hesaplanmıştır.)

Türkiye Ekonomisi: GSYİH 2016 yılı 857 Milyar $ olan Türkiye GSYİH’si (Cari Fiyatlarla), Dünya’nın 17., Avrupa’nın 6. Büyük Ekonomisidir. Türkiye 2016 yıl sonu itibariyle Dünya’nın 17. büyük ekonomisi. Türkiye ekonomisinin Dünya ekonomisindeki sıralaması çok fazla değişmiyor. (1960’dan bu yana en düşük sıralamamız 1994 yılında 22.lik, en yüksek sıralamamız ise 1960 yılında 12.lik) Türkiye ekonomisi son on yılın dokuzunda 17. sırada. Kaynak: Dünya Bankası Verilerinden Oluşturulmuştur.

Türkiye Ekonomisi: GSYİH 2016 yılı 1988 Milyar $ olan Türkiye GSYİH’si (SAGP), Dünya’nın 13. Büyük Ekonomisidir. 2050 yılına kadar Türkiye’nin Dünya’nın en güçlü 9., Avrupa’nın en güçlü 3. ekonomisi olacağı tahmin edilmektedir. Kaynak: Dünya Bankası Verilerinden Oluşturulmuştur.

KBGSYİH’nın Gelişme Potansiyeli ve Hedefleri; Türkiye Ekonomisi: KBGSYİH KBGSYİH’nın Gelişme Potansiyeli ve Hedefleri; 2014 yılı 12.112, 2015 yılı 11.019, 2016 yılı 10.883 ve 2017 yılı hedefi 10.579 2023 Vizyonu: 25.000 Türkiye kişi başına düşen GSYİH’de (Cari Fiyatlarla) dünya sıralamasında 192 ülke arasından 58. sıradadır. 2000 yılında 4.228 $ seviyesinde olan kişi başına düşen milli gelir son 16 yılda artış trendini yakalayarak 2013 yılında 12.480 $ seviyelerine kadar ulaşmıştır. Döviz kurundaki hareketlilik ve yaşanana olaylar sebebiyle bir miktar düşen (2016 yılı itibariyle 10.882 $) kişi başına düşen milli gelir üst orta gelirli ekonomi seviyesindedir. **Dünya Bankası’nın 2012 yılında yayınladığı rapora göre; kişi başına düşen gelir miktarı 3.976$ ile 12.275$ arasında değişen ülkeler üst orta gelirli ekonomiye sahip ülkeler diye sınıflandırılmaktadır. ** 12.276 $ üzeri ekonomiler yüksek gelirli ekonomiler sınıfına girmektedir.

Karşılaştırmalı Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYİH, 2016) Türkiye Ekonomisi: Borç Stoku AB Tanımlı Borç Stoku/GSYİH (%) 2017 yılı (Ç1) %28,7 (Ç2) %28,5 2017 yılı hedefi 28,5 2020 hedefi 27,5 Karşılaştırmalı Genel Yönetim Borç Stoku (% GSYİH, 2016) 2012 2013 2014 2015 2016 Euro Bölgesi (18 Ülke) 89,6 91,6 92,2 90,4 89,3 AB (27 Ülke) 83,9 85,7 86,7 84,9 83,5 Türkiye 32,6 31,3 28,6 27,5 28,1

Türkiye Ekonomisi: Bütçe Açığı Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYİH (%) 2016 yılında %1,1 olarak gerçekleşen oran, % 3 olan Maastricht kriterini karşılamaktadır.

Türkiye Ekonomisi: Enflasyon Hedef: Enflasyonu kalıcı bir biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirmek. 177 ülke içerisinde büyükten küçüğe doğru sıralamada 25.’dir. 2001 yılında %68,53 gibi yüksek seviyelere çıkan enflasyon oranı, etkin ekonomi politikaları neticesinde yıllar itibariyle kademeli olarak düşerek 2004 yılında tek haneli rakamlara inmiştir (2004=%9,32). Son 13 yılda zaman zaman tekrar çift haneli rakamlara çıksa da bu oran yüzde 10 seviyelerinde kalmıştır. 2016 yıl sonu itibariyle enflasyon oranı %8,53 olarak, 2017 yılı Ağustos ayı enflasyonu ise bir önceki yılın aynı ayına göre %10,68 olarak hesaplanmıştır. Etkin ekonomi politikaları ile kademeli olarak düşürülmüştür.

Türkiye Ekonomisi: Sanayi Üretim Endeksi ve İstihdam Kaynak: www.invest.gov.tr

Türkiye Ekonomisi: Şirket Kuruluşu Türkiye’de yeni bir şirket kurmak için gerekli gün sayısı ortalama 7,5 gün olup, Avrupa ve OECD ortalamasının altındadır. Kaynak: www.invest.gov.tr

AB Kurucu Ülkelerinde Serbest Meslek Sahiplerinin Oranı (%) Türkiye Ekonomisi: Türkiye’nin Girişimciliği AB Kurucu Ülkelerinde Serbest Meslek Sahiplerinin Oranı (%) %15- % 8 aralığı % 25,2 % 39,1 Kaynak: AB Kurucu Ülkelerinin Gelişmişlik Düzeyinin Türkiye ile Karşılaştırması, İ., GİRİT, 2013. AB kurucu ülkeleri ile karşılaştırıldığında, en yüksek serbest meslek sahipleri oranına sahiptir.

KOBİ’lerin Sektörel Dağılımı Türkiye Ekonomisi: Türkiye’nin Girişimciliği 3.652.521 işletmeni %99,83’i KOBİ, 6.052’si büyük ölçekli işletmedir. Yeni kurulan işletme sayısında her yıl artış görülmektedir. KOBİ’lerin mal ve hizmet satışlarındaki payı %63,8’dir. KOBİ’lerin katma değerdeki payı %50,6’dir. KOBİ’lerin yatırımların %58,3’ünü gerçekleştirmektedir. KOBİ’lerin istihdam içerisindeki payı %74,2’dir. KOBİ’ler ihracatın %55,1’iini gerçekleştirmektedir. KOBİ’ler İthalatın %37,7’sini gerçekleştirmektedir. Ar-ge harcamalarının % 35,3’unu gerçekleştirmektedir. KOBİ’lerin Sektörel Dağılımı

Dış Ticaret (Yıllık, Milyon $) (Yıllık Ortalama Değişim, Türkiye Ekonomisi: Dış Ticaret Dış Ticaret (Yıllık, Milyon $) İhracat Performansı (Yıllık Ortalama Değişim, 2005-2016)

Türkiye Ekonomisi: Dış Ticaret GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA (GEGS) GÖRE İHRACAT (*) - Milyon $ 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Değişim % Yatırım Malları 14.192 13.734 15.592 16.107 15.392 15.891 3,2 Ara Malları 67.942 82.656 74.817 75.171 68.433 66.890 -2,3 Tüketim Malları 52.219 55.556 60.732 65.088 59.146 58.877 -0,5 Diğerleri 555 516 661 1.243 869 871 0,3 Genel Toplam 134.907 152.462 151.803 157.610 143.839 142.530 -0,9 (*) Dünya Ticaret Örgütünün (DTÖ) kullandığı GEGS tasnifidir. GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA (GEGS) GÖRE İTHALAT (*) - Milyon $ 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Değişim % Yatırım Malları 37.271 33.925 36.771 35.996 34.905 35.919 2,9 Ara Malları 173.140 174.930 183.811 176.722 143.317 134.315 -6,3 Tüketim Malları 29.692 26.699 30.416 29.006 28.587 27.947 -2,2 Diğerleri 739 990 663 453 426 437 2,6 Genel Toplam 240.842 236.545 251.661 242.177 207.234 198.618 -4,2 (*) Dünya Ticaret Örgütünün (DTÖ) kullandığı GEGS tasnifidir.

Türkiye Ekonomisi: Dış Ticaret İhracatın Sektörel Dağılımı 2016 İHRACATTA İLK 10 ÜLKE İTHALATTA İLK 10 ÜLKE ALMANYA ÇİN İNGİLTERE IRAK RUSYA FEDERASYONU İTALYA ABD A.B.D. FRANSA B.A.E. GÜNEY KORE İSPANYA HİNDİSTAN İRAN HOLLANDA

Türkiye Ekonomisi: Dış Ticaret İHRACATTA İLK 10 SEKTÖR Sıra Sektör 1 Motorlu Kara Taşıtları, Traktörler, Bisikletler, Motosikletler ve Diğer Kara Taşıtları, Bunların Aksam, Parça, Aksesuarı 2 Kazanlar, Makinalar, Mekanik Cihazlar ve Aletler, Nükleer Reaktörler, Bunların Aksam ve Parçaları 3 Kıymetli veya Yarı Kıymetli Taşlar, Kıymetli Metaller, İnciler, Taklit Mücevherci Eşyası, Metal Paralar 4 Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarı 6 Elektrikli Makina ve Cihazlar, Ses Kaydetme- Verme, Televizyon Görüntü-Ses Kaydetme- Verme Cihazları, Aksam-Parça-Aksesuarı Demir ve Çelik-Iron And Steel 7 Örülmemiş Giyim Eşyası ve Aksesuarı 8 Plastikler ve Mamulleri 9 Demir veya Çelikten Eşya 10 Yenilen Meyvalar, Kabuklu Yemişler, Turunçgil ve Kavun Kabuğu İTHALATTA İLK 10 SEKTÖR Sıra Sektör 1 Kazanlar, Makinalar, Mekanik Cihazlar ve Aletler, Nükleer Reaktörler, Bunların Aksam ve Parçaları 2 Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar 3 Elektrikli Makina ve Cihazlar 4 Motorlu Kara Taşıtları 6 Demir ve Çelik Plastik ve Plastikten Mamul Eşya 7 Kıymetli veya Yarı Kıymetli Taşlar, 8 Optik, Fotoğraf, Sinema, Ölçü, Kontrol, Ayar, Tıbbi, Cerrahi Alet ve Cihazlar 9 Organik Kimyasal Ürünler 10 Hava Taşıtları, Uzay Araçları, Aksam ve Parçaları

Son 5 yılda yapılan yatırım harcamalarının GSYİH’ye oranı %28,8’dir. Türkiye’de Yatırım Kaynak: TUİK Verilerinden Oluşturulmuştur Türkiyede son 18 yılda yatırım harcamalarındaki eğilim artış şeklindedir. Küresel ekonomik krizin etkileri Türkiye’de de az da olsa hissedilmiş ve yatırım harcamalarında bir düşüş olmuştur. Ancak Türkiye ekonomisi kısa sürede kendini toparlamış ve yatırımlardaki artış trendini tekrar yakalamıştır. 2016 yılı sonunda yatırım harcamaları 764.661.719.198 TL olarak gerçekleşmiş olup GSYİH içerisindeki payı %29,3 olarak gerçekleşmiştir. Son 5 yılda yapılan yatırım harcamalarının GSYİH’ ye oranı ise %28,8 olmuştur. Son 5 yılda yapılan yatırım harcamalarının GSYİH’ye oranı %28,8’dir.

Yabancı Sermaye Ülkelere Göre Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri Doğrudan Yabancı Yatırımların Girişinde Hızlı Artış. 1984-2002 Ortalama 15 Milyar Dolar iken, 2003-2016 Ortalaması 180 Milyar Dolardır. Ülkelere Göre Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri 2015-2016 (Milyon Dolar) Sıra Ülkeler 2016 2017/ Temmuz 2002 – 2017 /Temmuz Toplam 1 Hollanda 955 1.383 23.398 2 ABD 390 102 11.300 3 Avusturya 361 286 10.040 4 İngiltere 950 120 9.658 5 Almanya 437 197 9.054 6 Lüksemburg 309 54 9.039 7 İspanya 409 1.008 8.644 8 Belçika 23 215 8.424 9 Fransa 88 84 6.934 10 Yunanistan 36 21 6.888 Yurtiçinde Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi (Milyar Dolar)

Yabancı Sermaye 2016 yılında, uluslararası yatırımlar açısından ilk üç sektör; İmalat (2 milyar $) finans-sigorta (2 milyar $) Enerji (740 milyon $) Türkiye, dünyada 2016 yılında en fazla uluslararası doğrudan yatırım çeken ülkeler arasında 24’üncü ülkedir. Türkiye’deki 2002-2006 yılları arasında yabancı şirket sayısı 9 kat artarak 53 bine ulaşmıştır.

Yabancı Sermaye Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu ULUSLARARASI ŞİRKETLERİN BÖLGESEL ÜSSÜ: TÜRKİYE Coca Cola GE Healthcare Microsoft Intel Unilever Verifone GlaxoSmithKline BSH Schneider Electric Alstom Ericsson Cargill Pfizer Volvo BASF PepsiCo Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu Şirket kurma ve hisse devri koşulları, yerel yatırımcılara uygulananlar ile aynıdır Hisse devri ve kuruluş şartları, yerel yatırımcılara uygulananlar ile aynıdır. Uluslararası yatırımcılar Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) belirtilen tüm şirket türlerini kurabilmektedir. Türkiye’nin Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) Kanunu ile uluslararası yatırımcıların yerel yatırımcılar ile aynı hak ve yükümlülüklere sahip olmasına olanak tanımaktadır.   Şirket kurma ve hisse devri koşulları, yerel yatırımcılara uygulananlar ile aynıdır. Buna göre, uluslararası yatırımcılar tıpkı yerli yatırımcılar gibi, Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) belirtilen tüm şirket türlerini kurabilmektedir. Yerli ve yabancı yatırımcılar, aşağıdaki teşviklerden eşit oranda faydalanabilmektedir (1 Ocak 2012)

Belarus’un Türkiye’de Yatırım Yaptığı Sektörler (2017) Yabancı Sermaye Sektör Firma Sayısı İnşaat 14 Motorlu Taşıtlar ve Motosikletler Dışında Kalan Toptan Ticaret ve Ticaret Komisyonculuğu Motorlu Taşıtlar ve Motosikletlerin Dışında Kalan Perakende Ticaret, Kişisel ve Ev Eşyalarının Tamir 13 Diğer Hizmet Faaliyetleri, İş Faaliyetleri ve Ulaşım Araçlarının İmalatı 7 Gayrimenkul Faaliyetleri 6 Destekleyici ve Yardımcı Ulaştırma Faaliyetleri; Seyahat Acentelerinin Faaliyetleri 5 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı, Plastik ve Kauçuk Ürünleri İmalatı Bilgisayar ve İlgili Faaliyetler 4 Eğitim Hizmetleri, Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Oteller ve Lokantalar, Eğlence, Dinlenme, Kültür ve Sporla İlgili Faaliyetler 3 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı, Kara Taşımacılığı ve Boru Hattıyla Taşımacılık Diğer TOPLAM 81 Belarus’un Türkiye’de Yatırım Yaptığı Sektörler (2017)

Türkiye Ekonomisi: AR-GE Son 15 yılda Türkiye’nin AR-GE faaliyetlerine verdiği önem AR-GE Harcamalarına da yansımış ve yıllar itibariyle artan bir grafik ortaya koymuştur. AR-GE harcamalarındaki artışın son on yıldaki ortalaması %18,5 olarak gerçekleşmiş olup 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 17,14 artarak 20.615.247.954 TL olmuştur. Ayrıca 2000’li yılların başında AR-GE harcamalarının GSYİH’ye oranı %0,4 seviyelerinde iken 2015 yılında bu oran %1,086 seviyelerine yükselmiştir. 2000’li yılların başında AR-GE harcamalarının GSYİH’ye oranı %0,4 seviyelerinde iken, 2015 yılında bu oran %1,086 seviyelerine yükselmiştir. Kaynak: TUİK Verilerinden Oluşturulmuştur

Türkiye Ekonomisi: Bazı Göstergeler Cep telefonu kullanan 75 milyon kişi Her on hanenin sekizi İnternet erişim imkânına sahip İnternet kullanan bireylerin oranı %67 Her dört kişiden biri İnternet üzerinden alışveriş yaptı Web sayfasına sahip girişimcilerin oranı %73 Online satış yapan girişimcilerin oranı% 11 İnternet erişimine sahip KOBİ’lerin oranı % 96 Kamu ile iletişiminde internet kullanan KOBİ’lerin oranı %86 KOBİ’lerin Ar-Ge harcamalarındaki payı % 18 KOBİ’lerde istihdam edilen ticari kesim Ar-Ge personeli %27,5 Yenilikçi girişimlerin oranı %51,3 oldu Sanayi sektöründe yenilikçi girişimlerin oranı %54,2 Hizmet sektöründe yenilikçi girişimlerin oranı %47,8

enerji koridoru ve terminal. Türkiye’nin Enerji Perspektifi Önemli Bir Enerji Üssü: Enerji üreticisi ve tüketicisi bölgeler arasında bir enerji koridoru ve terminal.

Avantajlarıyla Türkiye Avrupa’nın ekonomik büyük 5. ekonomisidir. Dünya Küresel Üretim Rekabetçilik Endeksi’nde 16.’dır. Büyük bir ulusal pazara sahiptir. Başarılı bir ekonomiye sahiptir. HEDEFLERİNİ ORTAYA KOYMUŞ VİZYONER BİR ÜLKE: TÜRKİYE Dünyanın 8., Avrupa’nın 2. büyük çelik üreticisidir. Dünyanın en büyük 15. otomobil üreticisidir Otomobil konusunda önde gelen bir üretim merkezi haline gelmektedir Avrupa’nın 2. imalat merkezi olması beklenmektedir. Müteahhitlik sektöründe Çin’den sonra ikinci sıradadır. Yeniliklere hızla adapte olmaktadır. Genç ve eğitimli bir işgücü vardır. Enerji üreticisi ve tüketicisi bölgeler arasında bir enerji üssüdür. Umut Vaat Eden Sektörleri: BİT, Otomotiv, Finans, Ulaşım, Gayrimenkul ve Enerji’dir. Türkiye Geniş Bir Coğrafyanın Sanayi, Enerji, İnşaat ve Finans Merkezi Olacaktır. Yatırımcılar için fırsatlar barındıran altyapısı vardır. Gelişmiş lojistik ağı ve altyapısı vardır. Dünyanın yaklaşık 246 noktasına ve 120 ülkesine ulaşım sağlayan bir havayolu şirketine sahiptir. Yatırımcıların Türkiye’deki yatırımlarına destek olan, yatırım ajansı (TYDTA) bulunmaktadır. Önemli yapısal reformlar yapılmaktadır; kamulaştırmaya karşı koruma, transfer garantisi, gayrimenkul erişimi, yatırım özgürlüğü, doğrudan yabancı yatırımcılar kanunu, ulusal muamele ve kurumlar vergisi. Yatırımcılara teşvik ve destekler sunmaktadır. Yerli ve yabancı yatırımcılar, aşağıdaki teşviklerden eşit oranda faydalanabilmektedir (1 Ocak 2012)   1-      Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları 2-      Bölgesel Yatırım Teşvik Uygulamaları 3-      Büyük Ölçekli Yatırım Teşvik Uygulamaları 4-      Stratejik Yatırım Teşvik Uygulamaları BAŞARILI EKONOMİ NÜFUS NİTELİKLİ VE REKABETÇİ İŞ GÜCÜ LİBERAL VE YENİLİKLERE AÇIK BİR YATIRIM ORTAMI 1997 yılından bu yana doğrudan yabancı yatırım üzerindeki kısıtlamalar açısından OECD üyesi ülkeler arasında ikinci en büyük reformcu (OECD DYY Düzenlemeleri Kısıtlayıcılık Endeksi 1997-2016) Ortalama 6,5 günde şirket kurulumu sunan iş dostu bir ortam (Dünya Bankası İş Yapma Raporu 2017) Son derece rekabetçi yatırım koşulları Güçlü bir sanayi ve hizmet kültürü Tüm yatırımcılara eşit muamele 2016 yılında yaklaşık 52.700 yabancı sermayeli şirket (Ekonomi Bakanlığı) Uluslararası tahkim Transfer garantisi ALTYAPI MERKEZİ KONUM AVRUPA'NIN ENERJİ KORİDORU VE TERMİNALİ DÜŞÜK VERGİLER VE TEŞVİK OLANAKLARI %33’ten %20’ye düşen Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi’nden tamamen veya kısmen muafiyet ve işverenlerin sosyal güvenlik payına destek gibi Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Sanayi Bölgeleri ve Serbest Bölgeler için uygulanan vergi avantajlarının yanı sıra arazi tahsisi Ar-Ge Kanunu Stratejik yatırımlar, büyük ölçekli yatırımlar ve bölgesel yatırımlara yönelik teşvikler AB İLE 1996'DAN BU YANA GÜMRÜK BİRLİĞİ BÜYÜK İÇ PAZAR

Türkiye-Belarus Ekonomik İlişkileri Türkiye ve Belarus arasındaki ticari ilişkilere baktığımızda yıllar itibariyle ticaret hacminin arttığı görülmektedir. Küresel kriz dönemine kadar artış eğilimi gösteren ticaret hacmi küresel kriz neticesinde sekteye uğramış olsa da iki ülke arasındaki ticaret hacmi izleyen yıllarda hızla toparlanmış ve 2013 yılında en yüksek seviye olan 489 milyon dolar seviyelerine kadar çıkmıştır. Daha sonraki yıllarda bir miktar düşüş yaşanmış olsa da 2016 yılında Türkiye’nin Belarus’a yapmış olduğu ihracatın etkisiyle bu düşüş sınırlı kalmış ve 460 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Belarus, ticaret yaptığımız ülkeler arasında net ihracatımızın pozitif olduğu ülkeler arasındadır. Kaynak: TUİK Verilerinden Oluşturulmuştur

Türkiye-Belarus Ekonomik İlişkileri TÜRKİYE’NİN BELARUS’A İHRACATI($) 2016 2015 2014 2013 2012 Yatırım Malları 17.250.660 19.522.622 29.849.154 34.876.563 34.009.009 Ara Mallar 165.743.987 116.361.848 151.198.612 186.263.400 167.728.783 Tüketim Malları 174.426.748 69.229.058 91.173.434 81.399.533 62.616.235 Diğer 103.036 16.837 30.292 612.786 10.503 TOPLAM İHRACAT 357.524.431 205.130.365 272.251.492 303.152.282 264.364.530 TÜRKİYE’NİN BELARUS’A İHRACATI ($, BAŞLICA ÜRÜNLER) 2016 2015 2014 2013 2012 Domates (Taze/Soğutulmuş) 42.510.487 7.899.454 13.423.352 5.254.771 5.417.498 Üzüm (Taze) 25.711.164 5.518.832 9.894.023 8.052.490 4.898.804 Diğer Örme Mensucat:diğer Maddelerden 16.717.212 15.860.380 14.202.021 10.973.761 11.153.225 Diğer Meyvalar (Taze) 14.372.393 1.981.064 3.688.021 4.493.674 1.844.733 Diğer Parçalar Ve Aksesuarlar 9.085.021 6.103.348 11.608.791 12.711.559 10.242.937 Örme Mensucat 7.903.753 12.181.394 8.940.884 7.646.025 8.044.380 Belarus’a yapılan ihracatın son beş yıllık seyrine baktığımızda; ağırlıklı olarak hammadde ihracatı yapmış olmamaıza rağmen 2016 yılında tüketim malları ihracatı, hammadde ihracatının üzerine çıkarak toplam ihracatın neredeyse %50’lik kısmını oluşturmuştur. Belarus’a ihraç ettiğimiz başlıca ürünler ise Tablo-2’de görülmektedir. Belarus’a en fazla ihraç ettiğimiz ürünün domates olduğu görülmekte olup, bunu üzümün takip ettiğini söylememiz mümkündür. Başlıca ihraç ürünlerimiz, motorlu taşıt aksam ve parçaları, sentetik lif ipliği, taze sebze ve meyve ile mensucat ürünleridir. Kaynak: TUİK Verilerinden Oluşturulmuştur

Türkiye-Belarus Ekonomik İlişkileri BELARUS’TAN TÜRKİYE’YE İTHALAT ($) 2016 2015 2014 2013 2012 Yatırım Malları 3.336.213 7.027.237 3.836.687 2.450.654 1.588.109 Ara Mallar 97.809.665 181.180.614 140.969.760 182.533.329 187.195.975 Tüketim Malları 1.285.701 669.930 965.586 1.525.000 941.736 Diğer 135.638 3.952.954 1.930.702 331.443 484.173 TOPLAM İTHALAT 102.567.217 192.830.735 147.702.735 186.840.426 190.209.993 BELARUS’TAN TÜRKİYE’YE İTHALAT ($, BAŞLICA ÜRÜNLER) 2016 2015 2014 2013 2012 Akrilonitril 21.847.735 - 20.716.123 4.873.674 8.906.723 Potasyum Klorür 21.138.490 25.651.752 21.544.866 16.672.677 6.848.301 Sentetik Filament Demetler; Akrilik / Modakrilik 9.305.515 12.553.926 24.156.335 17.919.149 13.674.497 Demir veya Diğer Temel Materyaller İle Çinko veya Diğer Temel Materyallerle Kaplamali veya Kaplamali Olduğu Çelik Yarı Mamüller 6.494.694 6.839.089 8.294.154 9.085.493 9.224.785 Demir / Alaşımsız Çelik: Karbon 4.309.851 75.965.174 43.383.771 71.995.353 68.588.199 Keten Kumaş 3.474.325 3.949.558 6.841.627 6.760.540 8.769.543 Belarus’tan yapılan ithalatın 2016 yılında düştüğü gözlemlenmektedir. Yapılan ithalatta en büyük kalemin hammadde(ara mal) kalemi olduğu görülmekte olup toplam ithalatın yaklaşık %95’ini oluşturduğu görülmektedir. En fazla ithalat yapılan madde ise Akrilonitril ve Potasyum klorürdür. Başlıca ithal ürünlerimizi ise, çelik yarı mamüller, sentetik filament demetler, gübre, demir veya alaşımsız çelikten teller oluşturmaktadır. Kaynak: TUİK Verilerinden Oluşturulmuştur

ANLAŞMALAR VE PROTOKOLLER Türkiye-Belarus Ekonomik İlişkileri ANLAŞMALAR VE PROTOKOLLER 1992 Ticari faaliyetlerin geliştirilmesi için Türk-Belarus iş konseyi faaliyet göstermektedir (1992). 1993 Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması (08.09.1993) 1995 Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (08.08.1995) 1996 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (24.07.1996) 2005 Tekstil ve Konfeksiyon Alanında Tarife İndirimi (Mart 2005 – 01 Ocak 2010) Belarus’un bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Türkiye (1991). Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması (08.09.1993 İzmir’de imzalanan Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması 10.11.1993 tarihinde yürürlüğe girmiştir). Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (08.08.1995 tarihinde Minsk’te imzalanmış, 20.02.1997 tarihinde yürürlüğe girmiştir). Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (24.07.1996 tarihinde Ankara’da imzalanan anlaşma 22.04.1998’de yürürlüğe girmiştir). Tekstil ve Konfeksiyon Alanında Tarife İndirimi Türkiye ile Beyaz Rusya arasında Mart 2005’te tekstil ürünleri ticaretinde tercihli bir rejim uygulanabilmesi imkanlarının değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde varılan mutabakat çerçevesinde Beyaz Rusya, ülkemiz menşeli 50-63. fasıllar arasında yer alan tekstil ve konfeksiyon ürünlerine halihazırda % 5, 10, 15, 20 düzeylerinde uygulanan gümrük vergilerini % 4, 8, 12 düzeylerine düşürmüş ayrıca, bu fasıllardaki ürünler için asgari referans fiyatı uygulamasını da yürürlükten kaldırmıştır. Anlaşma o tarihten bu yana her yıl uzatılmaktadır. Söz konusu mutabakat, 1 Ocak 2010 tarihine kadar uzatılmıştır. Kaynak: www.ekonomi.gov.tr

Türkiye-Belarus Ekonomik İlişkileri Ticaret Karşılıklı havayolu şirketlerinin Minsk-İstanbul seferleri. Belarus GSM (TURKCELL) Tekstil Üretim Belarus Traktör Montaj Fabrikası Plastik İzolasyon Malzemeleri Bebek bezi ve hijyenik ürünler Hizmet President Hotel Crown Plaza Juravinka İş Merkezi İnşaat Sektörü Askeri Konut Projesi (1991) 41 Türk Firmasının Yatırım Yatırım Büyüklüğü 1.1 Milyar Dolar düzeyinde 46 İnşaat Projesi – 918 milyon dolar YATIRIM İLİŞKİLERİ 50’nin üzerinde Türk firmasının 1,2 milyar dolar düzeyinde yatırımı bulunmaktadır. Türk özel sektörü tarafından yeteri kadar tanınmadığı için ticari ve ekonomik ilişkiler yeterince gelişmemiştir. T.C. Minsk Ticaret Müşavirliği kayıtlarına göre ülkede perakende ticaret, imalat ve hizmetler sektörlerinde faaliyet gösteren Türk firmaları bulunmaktadır. Belarus’ta son yıllarda inşaat sektöründe canlanma olmaktadır. Altyapı yatırımlarına ihtiyaç duymaktadır; Karayolları ağının geliştirilmesi için otel,restoran, benzin istasyonu ağının oluşturulmasına ihtiyaç duymaktadır. Müteahhitlik Hizmetleri Türk müteahhitlik firmalarının ülkedeki faaliyetleri 1991 yılında Enka İnşaat tarafından gerçekleştirilen askeri konut projesiyle başlamıştır. Belarus’ta faaliyet gösteren 41 Türk şirketinin bu ülkedeki toplam yatırımları 1,1 milyar Dolar düzeyindedir. Türkiye, Belarus’ta müteahhitlik sektöründe de önde gelen ülkelerden biri konumundadır. Türk müteahhitlik firmaları, Belarus’ta faaliyetlerine başladıkları 1991 yılından günümüze kadar 918 milyon Dolar değerinde 46 proje üstlenmişlerdir. Ülkede Türk müteahhitlerince yürütülen daha küçük çaplı inşaat işleri de bulunmaktadır. Ulaştırma ve Taşımacılık Türk Hava Yolları tarafından haftanın her günü Minsk-İstanbul uçak seferleri yapılmaktadır. Aynı zamanda Beyaz Rusya ulusal havayolu şirketi Belavia'nın düzenli Minsk-İstanbul seferleri de ulaşım bakımından alternatif sunmaktadır. Bu durum iki ülke ticaretine olumlu yönde yansımıştır. İzmir'de bulunan İNDEKS A.Ş bünyesindeki kamyon ve otobüs montaj ve üretim fabrikası - Fezalar Holding işbirliğiyle kurulan Belarus Traktör montaj fabrikası. Komünikasyon şirketi TURKCELL tarafından Belarus GSM operatörlerinin %80 hisselerinin satın alınması; Life Telekom Turkcell 1 milyar ABD dDoları BeST A.Ş., Prensess Group şirketi tarafından Crown Plaza Minsk Oteli ve Princess Casinoları hizmete açılması, taşınmaz, tekstil sanayi, inşaat malzemeleri yapımı alanlarında diğer projelerin hayata geçirilmesi Tekstil (Colins, LCW, DE FACTO, Uçar Giyim) Plastik İzolasyon Malzemeleri (Seçil Plastik) Bebek bezi ve hijyenik ürünler (BElEmsa) Şirketlerin karşılaştıkları sorunlar Bürokrasinin ağır ve işlemlerin fazlalığı, taşeron firmalarla ilgili sorunlar. Kaynak: www.ekonomi.gov.tr, www.mfa.gov.tr, www.deik.org.tr

Teşekkür Ederim.