A.Ç

Vücudumuzun kontrol ve bütünlüğünü sağlayan yani,canlı vücudundaki yapılar arasında koordinasyonu sağlayan sistemler vardır. BU SİSTEMLER; 1. SİNİR SİSTEMİ 2. ENDOKRİN SİSTEMİ ( HORMONLAR )

A.Ç HORMONLAR Endokrin Sistemi iç salgı bezlerinden yapılmıştır.Bu bezlerin salgıladıkları salgılara hormon ( Kimyasal Salgılar ) adı verilir. İç salgı bezleri,salgıladıkları Hormonları doğrudan kana verirler. Hormonlar tüm vücut hücrelerinde veya belirli ( hedef ) organlarda etkili olurlar.

A.Ç HORMONLAR Hormonlar,organlar üzerinde yavaş fakat uzun süreli etki yaparlar. İç salgı sistemi;ya tek başına ya da sinir sistemi ile birlikte organizmada Düzenleyici olarak görev yaparlar.

A.Ç Sinir sistemi ile iç salgı sistemi ( endokrin sistem ) düzenleştirici etkilerini şu şekilde gösterebiliriz :

A.Ç

Hücre çekirdeği

A.Ç

Hipofiz bezinin hormonları,diğer endokrin bezlerinin çalışmasını ve salgı yapmasını sağlayarak düzenleyici görev yapar. Bu nedenle temel bez denir.

A.Ç GÖREVİ : Salgıladığı hormonlarla diğer bezlerin çalışmasını sağlar. ÖRNEK; Büyüme hormonu vücudun büyümesini sağlar. Büyüme hormonu; fazla salgılandığında DEVLİK,az salgılandığında CÜCELİK görülür. VAZOPRESSİN salgısı da vücudun su dengesini düzenler.

A.Ç HİPOFİZİN SALGILADIĞI HORMONLAR : Somatotropin,Anrenokartikotropik hormonu,Tiroid uyarıcı hormon,Folikül uyarıcı hormon,Lüteinleştirici hormon,Lüteotropik hormon,Antidiüretik hormon,Oksitosin hormon gibi. NOT : Hipofiz bezinin salgılanması da hipotalamusun RF ( salgılama faktörü ) salgısı ile kontrol edilir.

A.Ç Bu bez MELATONİN hormonu salgılar. Melatonin dişide yumurtalıkların çalışmasını durdurucu etkisi vardır. Erkeklerde etkisi bilinmiyor.

Tiroid bezi iki çeşit hormon üretir : A. TROKSİN HORMONU : B. KALSİTONİN :

A.Ç A. TROKSİN HORMONU : Bu hormon,vücut metabolizmasının hızını,büyüme ve gelişmeyi etkiler. Alınan yiyeceklerde iyot eksikliği olursa tiroid bezi büyür. Tiroid bezinin büyümesi olayına GUATR hastalığı denir. Bu hastalığın tedavisi ise iyot içeren yiyeckleri ( iyotlu tuz ) almak gerekir.

A.Ç B. KALSİTONİN : Kandaki kalsiyum (Ca ) ve fosfor miktarını düzenler.

A.Ç

Paratiroid bezinin salgıladığı hormona PARATHORMON denir. Bu hormon fosfor ve kalsiyum metabolizmasını düzenler.

A.Ç Erginde,embriyoda büyük olduğundan bu bezin özellikle embriyo dönemindeki büyümede etkili olduğu sanılmaktadır. Timüs bezi gelişmede etkilidir. Çocukluk döneminde cinsiyet bezlerinin gelişmesini yavaşlatır.

A.Ç Böbreküstü bezi ADRENALİN hormonu salgılar.Adrenalin insanda heyecanlanma, korku ve kalp atışını hızlandırır.

A.Ç Bu bez yapısı gereği iki bölümden oluşmuştur; 1. Kabuk ( KORTEKS ) 2. Öz İç kısım ( MEDULLA

A.Ç 1. Kabuk bölgesi ( KORTEKS ) : Ürettiği hormonlar;KORTİZON ve ALDOSTERON dur.Bu hormonlar vücudun mineral seviyesini ayarlar.

A.Ç 2. Öz bölgesi ( MEDULLA ) : Bu bölge ADRENALİN hormonu üretir. Adrenalin hormonu insanda korku,heyecan ve kalp atışını artırır.

A.Ç NOT : Genellikle heyecanlanma, korkma, öfkelenme anlarında adrenalin miktarı artar. Hormonun etkisiyle kan şekeri kan basıncı yükselir,kalp atışı hızlanır,damarlar genişler ve göz bebeği büyür.

A.Ç

Hem açık,hem de kapalı bez olarak çalışır. Bu nedenle karma bez denir. Pankreas; I. Sindirim enzimlerini bir kanalla onikiparmak bağırsağına akıtır. ( Açık Bez ) II. Hazırladığı hormonu kana verir. ( Kapalı Bez )

A.Ç Pankreasın Langerhans Adacıklarındaki özel hücreler tarafından meydana getirilen GLUKAGON ve İNSÜLİN hormonları kan şekerinin ayarlanmasında görev yaparlar.

A.Ç A. GLUKAGON : İnsüline zıt etkili bir hormondur.Kan şekerinin ( glikozun ) artmasına neden olur.Karaciğerdeki glikojenin glikoza dönüştürüp kana geçmesini sağlarken kan şekerini artırıcı etki gösterir.

A.Ç B. İNSÜLİN : Kan şekerinin azalmasına neden olur.Şekerin karaciğere ve dokulara geçerek depolanmasında etkilidir.

A.Ç NOT: Şeker hastalarında İnsülin yetersiz olduğu için kanda şeker oranı yükselir.Dışardan İnsülin alınarak kanşekeri düşürülür.Bu hastaların idrarlarında glikoz bulunur.

A.Ç

Eşey bezleri üreme hormonu üretirler.Kadınların Ovaryumları ( yumurtalıkları) ile erkeklerin testisleri ( er bezleri ) yumurta ve spermlerin oluşturulmasının yanı sıra endokrin bez olarak da çalışırlar.

A.Ç Er bezlerinde Testesteron hormonu salgılanır.Yumurtalıklarda Östrojen ve Progesteron hormonu salgılanır. Bu hormonlar üreme faaliyetlerini düzenler ve ikincil eşey kararekterlerin gelişmesini sağlar.

A.Ç

Hormonların kandaki miktarı genellikle çok azdır.Ancak,hormonlar bu miktarlarına karşılık hedef organlarda uzun süre etkili olurlar. Buna karşılık hormonların kandaki miktarları gereğinden az veya fazla olursa anormalliğe hatta tüm vücutta dengesizliğe yol açar.

A.Ç Sinirsel denetimde organların tepkisi çok hızlı fakat kısa süreli olur. Hormonal denetimde organların tepkisi çok yavaş,fakat uzun süre devam eder. Hormonların hedef organda etkisini gösterebilmesi için kanda miktarı belli bir düzeye çıkması gerekir.Bunun için uyarılması geç olur.

A.Ç Kandaki miktarlarının azalması gerekir.Bu nedenle uyarılması uzun sürer. Sinir sisteminde iletim sinir hücrelerinde olur.İletim hızlı olduğundan uyarılma hızlı olur.