HASTA ÇOCUKLARIN EVDE BAKIMINA İLİŞKİN UYGULAMALARI Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü

bu derste hedeflenen kazanımlar Çocuk hastaneden taburcu olurken ailenin dikkat etmesi gereken noktaları bilir, Çocuğun evde bakımına ilişkin dikkat edilmesi gereken noktaları bilir. Çocuğun evde bakımında sosyal ve duygusal yönden nasıl desteklenmesi gerekliğini bilir.

Tüm çocuklar için taburculuk işleminde olması gerekenler Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenmiştir. Bunlar; Taburcu için doğru zamanlama, Çocuğun aşılarının tamamlanması ve aşı kartının doldurulması, Çocuğu sevk eden ya da izlemden sorumlu sağlık çalışanı ile iletişim,

Kontrole geliş zamanı ve semptom ve belirtilerin acil olarak hastaneye başvuruyu gerektirdiği durumların açıklanması Aileye özel destek için yardımcı olunmasıdır. Aileye olası taburcu zamanı konusunda bilgi verilmesi önemlidir. Böylece aile çocuğa evde bakım konusunda gerekli düzenlemeleri yapabilme fırsatı bulacaktır.

Danışmanlık; Her anneye, evde bakım yönergesi, kontrole gelme zamanı ve hastaneye acilen gelmeyi gerektiren belirtileri anımsatan resimli, basit bir kart verilebilir. Anneye verilecek kartın anne ile birlikte incelenmesi, açıklamaların yapılması önemlidir. Resimleri işaret ederek her biri açıklanmalıdır. Böylece anne resimlerin neyi temsil ettiği daha kolay anımsayacaktır.

Anneyle ilgili bilgiler işaretlenmelidir Anneyle ilgili bilgiler işaretlenmelidir. Örneğin, çocuğun yaşına uygun beslenme önerilerini ve acilen gelmesini gerektirecek belirtiler yuvarlak içine alınabilir Anne endişeli ya da kafası karışmış görünüyorsa soru sorması için cesaretlendirilmelidir.

Evde Bakım; Anneye öğretmek yalnızca komutlar vermekten oluşmaz. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre aşağıdaki basamakları içermelidir: Bilgi verin: Anneye tedaviyi nasıl uygulayacağını yapması açıklayın. Örnek gösterin: Anneye tedaviyi nasıl uygulayacağını yapması isteneni göstererek anlatın.

Denemesini sağlayın: Anneden ilacı hazırlamasını ya da tedaviyi vermesini isteyerek gözlemleyin. Gerektiğinde yardım ederek doğrusunu yapmasını sağlayın. Anlama durumu kontrol edin: Anneden yönergeleri kendi sözcükleri ile yinelemesini isteyin ya da doğru anlayıp anlamadığına bakmak için sorular sorun.

Bu süreçte çocuk gelişimcilerin görevi hekim ile aile arasındaki iletişimin sağlıklı gelişmesini sağlamaktır. Anne ve babalar evde çocuklarına gerekli bakımı verip verememe konusunda endişeli olabilirler. Çocuk gelişimciler aileye eve döndüklerinde dahi gerekli desteği sağlamalıdırlar.

Eve Dönüş; Çocukların hastaneden çıktıktan sonra, tekrar eve uyumlarını sağlayabilmeleri ve bu konuda ailenin eğitimi, hastanede geçirilen dönem kadar önemli konulardır. Eğer çocuk uzun süre hastanede kaldıysa, tekrar ev yaşantısına uyumu zor olacaktır.

Çocuk eve döndüğü zaman ortaya çıkabilecek korku, kabus, regresyon, olumsuzluk, enürezis gibi davranış bozukluklarının pek çok çocukta görülebileceği çocuk gelişimciler tarafından aileye bildirilmeli ve ailenin bu durumlara karşı hazırlıklı olması sağlanmalıdır.

Eve dönüşlerinde bazı çocuklar sabah kahvaltısı, öğle ve akşam yemeklerinin belirli saatlerinde hazırlanmamasını, öğleden sonra uyku saatinin hastanedeki alıştıkları düzende olmamasını anlayamazlar. Çünkü hastanede belirli saatlerde yemek yemeye, uyumaya, ilaç almaya, oyuna vakit ayırmaktadırlar ve çocukların uydukları belli kurallar sistemi vardır. Eve dönüşte bunların birdenbire değişmesi çocukları şaşırtabilir, alıştıkları düzenin devamını arayabilirler.

Yapılan bazı araştırmalarda, eve dönüşte uyumsuzluk gösteren çocuklar izlenmiş, anne babaların, çocukları yeterli uyuma yöneltmede, ev ortamına girmesinde ve hastane yaşamının getirdiği şokların üstesinden gelmesinde önemli rolleri olduğu belirlenmiştir. Anne babadan başka bu olayda kardeşlerin katkısı büyüktür.

Hasta Çocuğun Eve Dönüşünde Ev Yaşantısına Uyumunu Sağlayabilmesi İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

Çocuğa, diğer kardeşlerinden çok daha özel bir davranışta bulunmamalı fakat uyum sağlayana kadar ara sıra bazı özel istekleri yerine getirilmelidir. Çocuk eve döndükten sonra önceleri hastanede alışmış olduğu düzene yakın bir düzen kurulmalı ve zamanla ev yaşantısına uyumu sağlanmalıdır.

Çocuk hastaneden ayrıldıktan sonra da tıp personeli ve anne-babanın ilişkileri çocuk tamamen iyileşene kadar devam ettirilmelidir. Kardeşler, hasta çocuğa nasıl davranacakları konusunda yönlendirilmelidir.

Çocuk eski sağlığına kavuşmaya başladığında, aile yakınları, arkadaşları ve çevre ile ilişkilerinin arttırılarak, hastaneye gitmeden önceki yaşantısını sürdürmesi sağlanmalıdır. Çocuklar asla ‘Tekrar hastaneye gideceksin’, ‘iğne olacaksın’ gibi sözlerle korkutulmamalıdır. Bu gelecekte tekrar yaşayacağı sağlık sorunları, hastane yaşamı için olumsuz kaygılara neden olacağı unutulmamalıdır.

kaynaklar Bilir, Ş. ve Baykoç Dönmez, N. 1987. Çocuk ve Hastane. Ayyıldız Matbaası A.Ş., Ankara. Bütün Ayhan, A. (Editör) Hasta Çocukların Gelişimi ve Eğitimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2015.