BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ SUNUSU

BİLGİ NEDİR?

Öğrenme, araştırma veya gözlem sonucu elde edilen doğrulara ve ilkelere verilen ortak bir ad olarak tanımlanmaktadır. Geçerli ve güvenilir bilimsel metotlar kullanılarak elde edilen bilgilere bilimsel bilgi denir. Bilim insanlarının kendi alanlarında bilgi edinmek için izledikleri yollara ise bilgi bilgi edinme yolları veya bilimsel süreçler adı verilir.

BİLGİ EDİNME YOLLARI

1)BİREYSEL YAŞANTILAR

Bilgi edinme yollarından en çok kullanılandır Bilgi edinme yollarından en çok kullanılandır.Bilginin bu yolla elde edilmesi sadece ilkel insana ait değildir.Bugün de birçok bilgiyi bu yolla elde ederiz.

2)GÖRÜŞ BİRLİĞİ

Deneyimlerimizin doğruluğunu ve yanlışlığını kontrol ettirme

3)Uzman görüşü

Alanlarında uzman olanlara danışma Bu yöntem görüş birliğine oranla daha az kullanılmaktadır.

4)Mantık(Akıl Yürütme)

Akıl yürütme becerisi öğretim programında öğrencilere kazandırılması gerektiği belirtilen temel düşünme becerilerinden biridir. Aslında akıl yürütme her insanda bulunması gereken ve yaşamsal olarak nitelendirebileceğimiz bir beceridir. Akıl yürütme,verilerden sonuç çıkarmak anlamına gelmektedir.

5)Bilimsel Yöntem

Bilimsel yöntem geçerli ve güvenilir yollarla bilginin sistematik ve düzenli olarak elde edilmesi uğraşı ve bu uğraşın bilimsel bir tutumla sürdürülebilmesi şeklinde tanımla

MANTIK İLKELERİ

Klasik mantık içerisinde konular kavram önerme , çıkarım gibi bir sırayı takip eder sembolik mantıkta ise , kendisi zaten bir önermeler mantığı olduğu için bu sıra değişir. Her ikisi içinde kavram oluşturma , önermeler kurma ve çıkarım yapma işlemleri , mantıkta bazı temel ilkelerle gerçekleşir.

1)ÖZDEŞLİK İLKESİ

Birşey ne ise odur , diye ifade edilir. Kısaca a , a’dır Birşey ne ise odur , diye ifade edilir. Kısaca a , a’dır. Diye de ifade edilebilir. ÖRNEK : Kapı kapalıysa kapalıdır , hem kapalı hem açık olamaz . Kapı ya açıktır , ya da kapalıdır . Üçüncü bir hal imkansızdır.

2)ÇELİŞMEZLİK İLKESİ

Bir şey kendisi hem de kendisinden başka bir şey olamaz , diye ifade edilir. A,A- olmayan değildir diye de ifade edilebilir. ÖRNEK: Bu önerme doğruysa doğrudur; hem doğru hem yanlış olamaz. Bu önerme ya doğrudur , ya yanlıştır , üçüncü bir durum imkansızdır.

3)ÜÇÜNCÜ HALİN İMKANSIZLIĞI İLKESİ

Bir şey ya kendisidir yada değildir , üçüncü bir durum imkansızdır Bir şey ya kendisidir yada değildir , üçüncü bir durum imkansızdır. Bu ilkeye göre bir önerme ya doğrudur ya yanlıştır, aynı anda ve aynı şartlar altında üçüncü bir hal imkansızdır. ÖRNEK: Kapı ya açıktır ya kapalıdır

4)YETER SEBEB İLKESİ Bir şeyin var olabilmesi için mutlaka yeterli bir sebebi olması olması gerekir diye ifade edilir. Bu ilkeyi mantık ilkeleri arasına alan ilk kişi Alman Filozofu Leibniz ’dir. Bu ilkenin bir mantık ilkesi değil , bir varlık ilkesi olduğu öne sürülerek bu ilkenin mantık ilkeleri arasında sayılması çok sık eleştiri konusu olmuştur.

Diğer ilkelerle karşılaştırıldığında yeter sebep ilkesinin asıl kusuru , sembolik mantık diliyle ifade edilmemesidir.

BİLİM NEDİR?

Evrenin ,evrendeki olguların ve olayların bir bölümünü ele alıp bir takım yöntem ve deney yollarını kullanarak ve gerçeğe , gerçekliğe dayanarak birtakım yasalara ulaşan bilgi yolu , düzenli ve tutarlı bilgi. Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkarak belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci.

BİLİMSEL BİLGİ NEDİR?

Bilgi: Öğrenme , araştırma yada gözlem yoluyla elde edilen kaynaktır. Bilimsel bilgi ise: Bilimsel yöntemler ile elde edilen bilgidir.

BİLİMSEL BİLGİ ÇEŞİTLERİ FORMEL BİLİMLER DOĞA BİLİMLERİ İNSAN BİLİMLERİ

FORMEL BİLİMLER Formel bilimler matematik ve mantıktan oluşur. Tümdengelim yöntemini kullanır.

DOĞA BİLİMLERİ Ortaya olgusal içerikli bilgiler koyan disiplinlerdir ve hepsi de temelde tümevarım yöntemini kullanır.

İNSAN BİLİMLERİ İnsanı ve insanlar arası ilişkileri inceler. Doğa ve insan bilimleri pozitif bilimler adı altında toplanabilir.Çünkü her iki grupta amaçları ile bilimsel yöntemi kullanmaları bakımından benzer yönleri vardır.Sadece bunların ele aldıkları alan birbirinden farklıdır.

BİLİMİN TARİH İÇİNDEKİ GELİŞİMİ

Birçok sosyolog ve antropolog ilkel toplumlarının büyücülerini ilk bilimciler olarak kabul ederler ancak insanlık tarihinde bilimin başlangıcı olarak yazınımda bulunduğu mezopotamya ve mısır uygarlığı kabul edilir.

Başlangıçta bilim pratik amaçlara dayanıyordu Başlangıçta bilim pratik amaçlara dayanıyordu.Bir de din adamları sınıfına yani bilgiler din adamlarının tekelinde bulunuyor bir anlamda ilkel bölücülük sürüyordu.

Bilimsel çalışmaların pratik kaygıların ötesine geçişi ;ege uygarlığı ile gerçekleşti.Tam da felsefenin doğduğu çağa.Bu dönemde matematik , geometri ve astronominin yanına fizik , biyoloji ve simya biçimi ile kimyayı da eklemek olası. Bu dönemde özellikle Matamatik bilimleri alanında bugünde geçerliliğini koruyan büyük başarılar elde edilmiştir.

Hristiyan ortaçağının iyice tutulacağı dönemde ,yeni din islamiyet yeni olmanın getirdiği dinamitte bilime biraz daha hoş görülü bakınca,bilimin merkezi yine orta doğuya kaymıştır. 15 ve 16. yüzyılda reform ve rönesans’la başlayan değişim süreci ;17 ve 18. yüzyılda aydınlanma ile yükselen dinamik olmuş.

19 ve 20. yüzyıl’da sanayileşme ile değişim doruğa varmıştır 19 ve 20. yüzyıl’da sanayileşme ile değişim doruğa varmıştır.İçinde bulunduğumuz 21.yy ise bilimin altın çağı olacakmış gibi görünmektedir. 19. yy insan bilimlerinin yüzyılı oldu psikoloji ve sosyoloji pozitif birer bilim olarak mistik ve metafizikten uzaklaştılar. 20. yy bilimin dışındaki odaklardan çok kendi içinde hesaplaşması ile geçti .Einstein ve Plank ile fizik Newton’u aştı.

Bilimin temel nitelikleri

Bilim insanın ortak ürünüdür. İnsanlık sürekli olarak yaşamı güvenilir ve rahat kılma , dünyayı anlama çabası içinde olmuştur. Bilimsel gelişmeler insanlığı yaşam koşullarını iyileştirme olanakları sunduğu gibi akılcı ve gerçekçi düşünme olanaklarının yollarını da açmıştır.

Bilimin nitelikleri şunlardır: Bilim sistemlidir Bilim olgulara dayanır Bilim mantıksaldır Bilim nesnel(objektiftir.) Bilim eleştirici ve sorgulayıcıdır. Bilim genelleyicidir. Bilim evrenseldir. Bilim öngörü sağlar.

YÖNTEM NEDİR?

Genel olarak belirlenmiş bir hedefe doğru yürüme faliyetine ve bulun yolun kendisi anlamına gelir.

BİLİMSEL YÖNTEM NEDİR?

Bilimsel yöntem geçerli ve güvenilir yollarla bilginin sistematik ve düzenli olarak elde edilmesi uğraşı ve bu uğraşın bilimsel bir tutumla sürdürülebilmesi şeklinde tanımlanabilir. Bilgiye ulaşma yolları içinde en güçlü yaklaşım bilimsel yöntemdir.

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Problemlerin çözümünde izlenecek işlem basamakları akıl yürütme yolları bazı teknik ve taktikler bulunur.Bunların dayandığı bilim felsefeleri birbirlerinden farklı olabilir. Dayandıkları felsefeler değişince araştırma süreci veri toplama ve analiz yöntemleride değişmektedir.bilimsel araştırmalarda genellikle üç bilim felsefesinden bahsedilebilir.bunlara görede bilimsel araştırma yöntemleri oluşmaktadır.

NİCEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ

Ne kadar. ,ne miktarda. ,ne kadar sık. ,ne kadar yaygın. ,vb Ne kadar?,ne miktarda?,ne kadar sık?,ne kadar yaygın?,vb. gibi sorulara cevap arar. Nicel araştırma yöntemi pozitif bilim anlayışını temel alır,ve realist felsefeye dayanır. Pozitif bilim felsefesine göre evrende bir düzen vardır.insan bu düzeni bulabilir ,anlayabilir ve kontrol altına alabilir;çünkü beyin ve evren aynı kökenlidir.

Temelinde mantık ve matematik vardır. Nicel araştırma yöntemine göre gerçek duyu organlarıyla algıladığımız somut olgulardır. Nicel araştırmada amaç; bireylerin toplumsal davranışlarını gözlem,deney ve test yoluyla nesnel bir şekilde ölçmek ve sayısal verilerle açıklamaktır.

NİCEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ

Tarihi araştırma Betimsel araştırma İlişkisel(korelasyon)araştırması Nedensel karşılaştırmalı araştırma Deneysel araştırma Deneysel araştırma desenleri

NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ

Niçin ? ,nasıl ?,ne şekilde? Vb. gibi sorulara cevap verir Nicel araştırma yöntemine göre gerçek duyu organlarıyla algıladığımız somut olgulardır. Nitel araştırmada amaç ; insanların kendi toplumsal dünyalarını nasıl kurmakta oluşturmakta olduğunu anlamak ve içinde yaşadıkları toplumsal dünyayı nasıl algıladıklarını yorumlamaya çalışmaktır.

NİTEL VE NİCEL ARAŞTIRMA ARASINDAKİ FARKLAR

Nitel araştırma Nicel araştırma Gerçeklik oluşturulur Asıl olan yöntemdir Genelleme yapılır Sonuçlara ilişkin tahmin oluşturulur Nedensellik ilişkisini açıklama Parçaların analizi esastır. Uzlaşma ve norm arayışı vardır. Gerçeklik nesneldir Asıl olan çalışkan durumdur Derinlemesine betimleme yapılır Sonuçlarda yorumlama yapılır Örüntülerin ortaya çıkarılması önemlidir. Çokluluk ve farklılık arayışı vardır.

NİTEL ARAŞTIRMA TÜRLERİ

Etnografik araştırma Öyküleme Gömülü kuram Görüngü bilim Örnek olay Kök ( rizom)analiz Doküman analizi Görsel analiz Söylem analizi Maliyet yarar açısından değerlendirme Gereksinim saptama Gereksinim analizinde kullanılan teknikler

BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİNİN AŞAMALARI Güçlüğün seçilmesi Problemin tanımlanması Probleme ilişkin olası çözümlerin ortaya konulması Verilerin toplanması kaynak taraması Verilerin çözümlenmesi Sonuç yargı ve raporlaştırma

BİLİMSEL DÜŞÜNCE YÖNTEMİ Belli bir amaca ulaşmak için izlenen yola yöntem denir.Bilimsel düşünmenin amacı ise doğruyu, yanlışı, birbirinden ayırma gerçeği hakikati doğru olanı bulmak engel ve problemleri çözmektir. Bilimsel düşünce yönteminin temel öğeleri nelerdir?

Konuyu belirleme Gözlem Varsayım Deney Ölçme Doğrulama

BİLİMSEL YÖNTEMİN AŞAMALARI

A)OLGUSAL SÜREÇ Bilimsel bir açıklamanın ilk aşamasını oluşturur. Amacı araştırma konusu olan olguları ve bu olgular arasındaki ilişkileri tespit etme,sınıflama ve kaydetmedir. Bilim betimleme aracı olarak; A)gözlem B)deney C)ölçme Gibi işlemleri kullanılır.

a)GÖZLEM

Herhangi bir olayın , o olay sırasında herhangi bir varlığı ,o varlık üzerinde belli bir amaç ile planlı olarak inceleme yapmaya gözlem yapma denir. Olgu bulma işlemidir. Her gözlemde algılanan veriler ve yorumlama olmak üzere iki öğe vardır. Gözlemler nesnel olmalıdır. Tekrar edebilme ve tekrar arasında tutarlılık olmalıdır Hata payı az olmalıdır Geçerli gözlemler belli bir amaca hizmet etmelidir

b)DENEY

Bazı araç , alet ve maddelerin kullanılması ile , insanların henüz bilmedikleri konu ve bilgileri keşfetmek , çeşitli yollardan kazanılan bilgilerin doğruluğunu açık olarak göstermek ve yaparak yaşayarak öğrenmek için yapılan bir öğrenme etkinliğidir.

Bir gözlem biçimidir. Deney sırasında bir gözleme göre daha kesin daha düzenli amaç ve sınırları daha belirgin bir işlemdir. Gözlem doğanın akışını bir mücadele yok iken deneydeki bir mücadele vardır.

c)ÖLÇME

Bazı kurallara göre nesnelere olgulara yada bunların gözlemlerine rakam verme işlemidir. Ölçek ise ölçmede kullanılan bir araçtır. Bir yolun uzunluğunu , havanın sıcaklığını , bir okulun öğrenci sayısını belirleme , suyun kaynama sıcaklığını belirleme birer ölçme işlemidir.

B)KURAMSAL SÜREÇ

İlk aşamada betimlenmiş olguların , bu olguların ilişkilerini yansıtan olgusal genellemeleri, bazı kuramsal kavram ve genellemelere başvurarak anlaşılır hale getirmeyi planlar Bilimsel açıklama aracı olarak da hipotez , kuram , yasa ve öngörü gibi işlemleri kullanılır.

a)hipotez

Bir araştırmanın olası sonuçlarına dair yapılan tahminlerin ifadesidir.

b)Kuram Doğrulanmış hipotezlerdir.

c)Yasa Olguların nedenini açıklayan her doğru kuram bir bilimsel yasadır.

d)Öngörü Yasalardan yararlanarak henüz olmamış bir olguyu önceden tahmin etme işidir

BİLİMSEL YÖNTEM İLE İLGİLİ KAVRAMLAR

Kuram Yasa Kural İlke Sistem(dizge) Tez(sav) Varsayım(sayıltı) Hipotez(denence) Aksiyom postula

BİZİ SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…

HAZIRLAYANLAR MERAL ALINÇ YEŞİM PALTA ELA ŞEYHAHMED ABDULRAHMAN ÖZDEMİR GÜLŞEN ÇINAR

KAYNAKÇA www.nedir.com>bilim www.ödevsel.com>bilim www.derszamani>bilim-nedir-kisaca www.wfsj.org>course>pdf>ders5