FİNANSAL SİSTEM

1 - TEMEL KAVRAMLAR

Finans Yönetimi Her ekonomik faaliyet, kaynak – kullanım eşitliğinde bir denge durumuna dayanır. Ekonomik birimlerin, üretim sürecine katılarak kullandığı tüm girdiler “kaynak”, Bu sürecin sonunda yaratılan hasıla da “kullanım” olarak değerlendirilir.

Finans Yönetimi Yaratılan hasıladan her bir ekonomik birimin aldığı pay, o ekonomik birimin gelirini oluşturur. Ekonomik birimler, bu gelirlerini tasarruf ya da harcama kalemleri altında değerlendirmektedirler.

Burada, kaynak – kullanım; “gelir – harcama” dengesi gerçekleşmiştir. Gelir Hesabı Kullanım Kaynak (100) Cari Harcamalar (100) Cari Gelirler ∑= ∑ Ekonomik birim, üretim hesabından bir kaynak olarak gelen 100 birimlik gelirin tamamını harcamalarda kullanmıştır. Burada, kaynak – kullanım; “gelir – harcama” dengesi gerçekleşmiştir.

Gelir Hesabı Kullanım Kaynak Cari Gelirler (100) (120) Cari Harcamalar (20) (120) Cari Harcamalar ∑= ∑ Ekonomik birim, üretim hesabından gelen 100 birimlik gelirinin üzerinde 120 birimlik bir harcama yapmıştır. Kullanımları kaynağından 20 birim fazladır. Gelir açığı vardır ve finansman ihtiyacı duymaktadır.

Gelirinin tamamını tüketmemiş ve bir “artı değer” yaratmıştır. Gelir Hesabı Kullanım Kaynak (100) Cari Harcamalar (20) Cari Gelirler (120) ∑= ∑ Ekonomik birim, üretim hesabından bir kaynak unsuru olarak 120 birimlik cari gelirinin altında bir harcamada bulunmuştur. Gelirinin tamamını tüketmemiş ve bir “artı değer” yaratmıştır.

Gelir Hesabı Kaynak Kullanım (100) Cari Harcamalar Cari Gelirler (120) (20) ARTI DEĞER Yatırım Nakit Borç Verme TASARRUF (20) ∑= ∑

Tasarruf; Birimin kendi sermaye malları stokunda net bir artış sağlamak üzere kullanıldığında “yatırım”, İleride kullanılmak üzere saklanıldığında “gömüleme”, Bir başka ekonomik birimin kullanımına sunulduğunda “borç verme” şeklinde bir nitelik kazanır.

Makro Düzeyde; Tasarruf yatırım eşitliğinin (S=I)’ nin sağlanması gereklidir. Yatırım miktarının altında tasarrufu olan (S<I) bir ekonomik birim, tasarrufu fazla olan (S>I) ekonomik birimden ihtiyaç duyduğu kaynağı sağlayarak S=I eşitliği gerçekleşecektir.

B, yarattığı tasarrufun üzerinde yatırım gerçekleştirmektedir A Ekonomik Birimi B Ekonomik Birimi Kullanım Kaynak Kullanım Kaynak 80 Cari Harcamalar Cari Gelirler 100 800 Cari Harcamalar Cari Gelirler 1000 20 Artı Değer 200 Artı Değer 20 Borç Verme Tasarruf 20 220 Yatırım Tasarruf 200 Borç Alma 20 ∑= ∑ ∑= ∑ B, yarattığı tasarrufun üzerinde yatırım gerçekleştirmektedir S<I A’nın kendi yatırımı olmadığı varsayımı altında S>I

2 - FİNANSAL PİYASALAR

Finansal Piyasalar Piyasa, fiyatların arz ve talebe göre belirlendiği yer veya süreç olarak tanımlanmaktadır. Finansal Piyasalar, bir ülkede fon fazlası olan ekonomik birimler ile fon açığı olan ekonomik birimlerin karşılaştıkları yapı olarak tanımlanmaktadır.

* Finansal piyasalar beş unsurdan oluşmaktadır; Fon arz edenler (Tasarruf sahipleri) Fon talep edenler (Yatırımcı – Tüketiciler) Finansal varlıklar Aracı kurumlar Hukuki ve idari düzen FİNANSAL SİSTEM

Finansal Sistem

Finansal Sistem Ekonomik yapı içinde taraflar arasında ortaya çıkan mali işlemler ve ilişkiler ile bu ilişkileri düzenleyen mali kurumlar, bütün olarak bir sistem oluşturur. Ekonomide tüm fon akımlarını kapsayan bu sistem, “finansal sistem” olarak adlandırılır. Finansal sistem, ekonomik işlevini yerine getirirken, fonların düşük maliyetle verimli alanlarda kullanılmasına yardımcı olur. Fonların düşük maliyetle toplanması, finansal sistemin faaliyet etkinliğini, Verimli alanlara yönlendirilmesi ise, dağıtım etkinliğini göstermektedir.

Finansal Sistemin Fonksiyonları Para denilen değişim ve değer saklama aracının hizmet görmesini sağlar. Çok sayıda tasarruf sahibinden, fonların toplanmasını ve fonların, fon açığı olan ekonomik birimlere aktarılmasını sağlayacak mekanizmayı çalıştırır. Riskin paylaşılmasını sağlar. Finansal araçlarda çeşitlilik sağlar.

Finansal Piyasaların Sınıflandırılması 1.Vade Yapılarına Göre 2.Örgütlenme Biçimine Göre 3.İşlem Durumuna Göre 4.Ödeme ve Teslimatın Şekline Göre 5.Kullanılan Araçlara Göre Para Piyasası Sermaye Piyasası Örgütlenmiş Piyasa Örgütlenmemiş Piyasa Birincil Piyasa İkincil Piyasa Spot Piyasa Vadeli Piyasa Menkul Değerler Piyasası Gayrimenkul Piyasası Kambiyo Piyasası Kıymetli Madenler Piyasası

Para Piyasası Bir yıl veya daha kısa süreli fonların (veya finansal araçların) arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. Ekonomik birimlerin kısa süreli fon gereksinimlerinin karşılandığı piyasalardır. Çalışanların ücret ve maaşlarının ödenmesi, stok yenileme faaliyetleri, bakım ve onarım işleri, kar payı ve vergi ödemeleri veya diğer işletme sermayesi ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılmaktadır.

Para Piyasası Vadenin bir yıldan kısa süreli olması, para piyasasında borçların geri ödenememe riski olasılığının düşük olmasını beraberinde getirmektedir. Ayrıca borcun paraya dönüştürülme maliyetinin düşük olması da yine para piyasasında vade kısalığının bir avantajı olarak kabul edilmektedir.

Para Piyasası Para piyasasının en belirgin kurumu, ticari bankalardır. Ticari bankalar özellikle senetleri iskonto ederek ve ekonomik birimlere kredi sağlayarak bu piyasada önemli bir yere sahiptirler. Bilindiği üzere ticari banka bilançolarının en büyük kalemlerini, ticari bankaların mevduatları ve kredileri oluşturmaktadır. Banka kredilerinin yanında, satıcı kredileri, alacak senetleri iskontosu, finansman ve hazine bonoları, mevduat sertifikaları, repo gibi finansal araçlarda para piyasalarında işlem görmektedirler.

Sermaye Piyasası Orta ve uzun süreli fon arz ve talebinin karşılaştığı ve menkul değerlerin el değiştirdiği piyasadır. Dağınık ve küçük tasarrufları toplayarak bunları doğrudan yatırımlara kanalize eder. Sermaye piyasasının en önemli ve yaygın araçları hisse senetleri ve tahvillerdir.

Para ve Sermaye Piyasası İlişkisi Ölçütler Para Piyasası Sermaye Piyasası Vade Kısa Orta – Uzun Kaynak Bireysel tasarruflar Bireysel ve kurumsal tasarruflar Kullanım İşletme sermayesi (döner varlıklar finansmanı) Sermaye bütçelemesi (duran varlıkların finansmanı) Mali araç Kıymetli evrak Menkul kıymet Faiz Düşük Yüksek Mali ilişki Borç ilişkisi Borç ve mülkiyet ilişkisi

3 - FİNANSAL KURUMLAR

Finansal Kurumlar Fon arz edenler ile fon talep edenlerin arzu ettikleri güven ortamının sağlanması finansal kurumların varlığı ile sağlanabilecektir. Finansal kurumlar, temel aktifleri büyük ölçüde finansal araçlardan oluşan, faaliyetleri bunlar üzerinde yoğunlaşan ve böylece gelirini, esas olarak finansal araçlarla ilgili işlemlerden sağlayan kurumlardır.

Finansal Kurumlar Finansal kurumlar; Vade farklılıklarının uyumlaştırılması, Çeşitlendirme ile riskin azaltılması, Sermaye maliyetlerinin azaltılması, Sektöre yeniliklerin getirilmesi ve piyasanın gelişmesine katkı sağlaması bakımından önemli kuruluşlardır.

TÜRK FİNANS SİSTEMİ KURUMLARI 1. T.C. Merkez Bankası 2. Mevduat Bankaları Kamu Bankaları Özel Ticari Bankalar Yabancı Bankalar 3. Mali Hizmet Kuruluşları Menkul Kıymet Borsaları Bankerler 4. Diğer Mali Kurumlar Yatırım ve Kalkınma Bankaları Katılım Bankaları Kredi Kooperatifleri Sigorta Şirketleri Yatırım Fonu Yatırım Ortaklığı 5. Yarı Mali Kurumlar Sosyal Güvenlik Kuruluşları

Finansal Teknikleri Ortaya Çıkaran Nedenler Ekonomik gelişmeler, Teknik gelişmeler, Yasal koşullar ve Müşteri istekleri ve rekabet.

Finansal Tekniklerin Hedefleri Risklere karşı korunma ve/veya riski aktarma, Spekülasyon, Maliyet düşürme, Geliri yükseltme, Finansal esneklik, Arbitraj ve Likidite sağlama vb.