SORU ZARFLARI: eylem ve eylemsilere gelerek onları soru yoluyla belirtirler. Ne zaman döneceksin? - bu kıyafetimi nasıl buluyorsun? - ne kadar uğraştınız? -
ZAMAN BELİRTEÇLERİ cümle de fiile sorulan ne zaman sorusuyla bulunabilir. -bugün dönüyormuş. -akşama arayıp olup bitenleri sana anlatırım. AZLIK ÇOKLUK ZARHLARI(MİKTAR) az,çok, pek çok,daha,fazla,biraz,epeyce gibi miktar bildiren sözcüklerin fiillerin durumunu ortaya koymasıyla oluşur: çok yorulduk bugün biraz bekleyelim isterseniz. -en iyi konuşmayı sen yaptın.
ZARFLAR(BELİRTEÇLER) fiillerden önce gelerek onların gerçekleşme şekillerini ortaya koyan.zarflardan ve sıfatlardan önce gelerek onların durumlarını pekiştiren sözcük türü. A)HAL(DURUM)ZARFLARI çoğunlukla fiil ve fiilimsiye sorulacak olan nasıl sorusunun cevabıdırlar. -bu gün çok güzel görünüyorsun -ayakta zor duruyorum
hal zarfları kesinlik,olasılık, dilek, yineleme, anlamlarında da kullanılabilir. -akşam mutlaka ararım seni. -herhalde bu akşam döner. -yarın tekrar geleceğim.
YER –YÖN ZARFLARI: bu zarflar sadece eylem ve eylemsileri belirtirler YER –YÖN ZARFLARI: bu zarflar sadece eylem ve eylemsileri belirtirler. -ileri,geri,aşağı,yukarı,öte,beri,içeri,dışarı gibi bu tür kelimeler ek aldıklarında zarf olmaktan çıkar: içeriye(isim)girdim. Aşağıda(isim) bir şeyler oluyor.
Bazen uğruyor bana. nasıl olduğumu soruyor Bazen uğruyor bana..nasıl olduğumu soruyor. Çok hoşlanıyorum bu davranışından. Geçen gün yine geldi yanıma . Beni alıp çok güzel bir parka götürdü. İki saat kadar oturduk orada.uzun uzun konuştuk .akşam üstü hava ansızın soğudu.hemen çeketini çıkardı,sırtıma örttü.sonra da bir taksi çağırıp evime getirdi beni.
FİİLLER: iş,oluş hareket bildiren sözcük türü FİİLLER: iş,oluş hareket bildiren sözcük türü. Fiillerde zaman: -haber kipleri dilek şart kipleri -bileşik zamanlar:
hikaye bileşik zaman:fiil kökünden sonra zaman eki +bileşik zaman eki(dı.di)fiilin şahşa bağlanması: arar dı m aramış tı m arıyor du m vb rivayet bileşik zaman:mış yukardaki dizim aynı şekilde gerçekleşecek. Arar mış ım aramış mış ım arıyor muş um
ŞART BİLEŞİK ZAMAN: SA arar sa m arayacak sa m arıyor sa m aramış sa m gibi..
FİİLERDE OLUMSUZLUK fiilerde olumsuzluk:ma FİİLERDE OLUMSUZLUK fiilerde olumsuzluk:ma.me maz mez,(geniş zaman) amaz,emez(yeterlilik fiilinin olumsuzu) ekleriye yapılır yazdım=yazmadım gelir=gelmez yapabilir=yapamaz
Fiilerde anlam kaymaları: - şimsiki zaman,geniş zamanda: her sabah erkenden kalkıyor.(kalkar) -şimdiki zaman gelecek zamanda: annem izmir’den yarın dönüyor(dönecek) şimdiki zaman geçmiş zamanda : -hemen telefona koşuyor,durumu polise bildiriyor.(bildirdi,bildirmiş) geniş zaman gelecek zamanda: -birkaç güne kadar bu iş biter(bitecek) zaman zarfarı cümlede anam kaymasının temel unsurudur.
YAPILARINA GÖRE FİİLER -basit:hiçbir yapım eki almamış(gel me di ler ) -türemiş:en az bir yapım eki almış. (gür ü ş ü l dü) -bileşik: a)kurallı bileşik fiiler: -tezlik:yapıvermek,gidivermek -süreklilik:bakakalmak,gidedurmak -yaklaşma:düşeyazmak,öleyazmak -yeterlilik:yapabilmek.gidebilmek b)yardımcı bileşik fiiller: etmek,eylemek,kılmak,olmak yardım etmek,yardım eylemek,hallolmak,etken kılmak hissetmek,sabretmek yardımcı fiillerle kurulan bileşik fiillerde ses olayı meydana geliyorsa kelime bileşik yazılır.
Kalıplaşmış bileşik fiilller: deyimler bu gruba girmektedir Kalıplaşmış bileşik fiilller: deyimler bu gruba girmektedir. Akla karayı seçmek,burnundan solumak, burun kıvırmak, tepeden akmak.