SHB-221 TÜRKİYE’NİN TOPLUMSAL VE EKONOMİK YAPISI CUMHURİYET DÖNEMİ DEVRİMLERİ, MODERNİZASYON HAREKETLERİ VE TOPLUMSAL YAŞAMA ETKİLERİ DOÇ.DR.FİLİZ YILDIRIM

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Geçiş Cumhuriyet döneminin en önemli özelliği: Ulus egemenliğinin ve bağımsızlık ilkesinin ön plana çıkarılmasıdır En önemli ilkeler: Halkçılık, Devletçilik ve Milliyetçilik (Özer, 2012). .

Millet: dil, kültür ve ülkü birliği terimleriyle anlatılır Cumhuriyetle birlikte Millet: dil, kültür ve ülkü birliği terimleriyle anlatılır Batılılaşma: Bir devlet politikası Devlet: toplumu ve bireylerini Batılılaştırma adına yönlendiren ve yakından denetleyen egemen bir modern devlet (Özer, 2012)

Cumhuriyet Devrimleri Yalnızca yönetim şeklinin değiştirilmesi değildir Siyasi Sosyal İktisadi kurumları ile Toplumsal yapı, sosyal yaşam ve anlayış değişimini ve dönüşümünü amaçlar (Özer, 2012)

Türk Tarih Kurumu Cumhuriyet Devrimlerini 5 temel alanda inceler: 1 Türk Tarih Kurumu Cumhuriyet Devrimlerini 5 temel alanda inceler: 1. Siyasal 2. Toplumsal 3. Hukuki 4. Eğitim ve Kültür 5. Ekonomi (http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=223).

Siyasi Alandaki Devrimler Hilafetin saltanattan ayrılarak saltanatın kaldırılması (1922) «Padişahlığın sona ermesi» Cumhuriyetin ilanı (1923) «Devletin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak belirlenmesi» Halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı hanedanlığının sınır dışı edilmesi (1924) «Cumhuriyetin ilanı ile devlet başkanının belli olması» (http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=223)

Toplumsal Alandaki Devrimler · Kadınlara erkeklerle eşit haklar verilmesi (1926-1934) · Şapka ve kıyafet devrimi (25 Kasım 1925) · Tekke zâviye ve türbelerin kapatılması (30 Kasım 1925) · Lâkap ve unvanların kaldırılması (26 Kasım 1934) . Soyadı kanunu ( 21 Haziran 1934) · Uluslararası saat, takvim ve uzunluk ölçülerinin kabulü (1925-1931) (http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=223)

Hukuki Alandaki Devrimler Mecellenin kaldırılması (1924-1937) Türk Medeni Kanunu ve diğer kanunların çıkarılarak laik hukuk düzenine geçilmesi (1924-1937) (http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=223).

Eğitim ve Kültür Alanındaki Devrimler . Öğretimin birleştirilmesi (3 Mart 1924) · Yeni Türk harflerinin kabulü (1 Kasım 1928) · Türk Tarih ve Dil Kurumlarının kurulması (1931-1932) · Üniversite öğreniminin düzenlenmesi (31 Mayıs 1933) · Güzel sanatlarda yenilikler (http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=223).

Ekonomi Alanındaki Devrimler · Aşârın (Köylüden her yıl tarımsal ürünün %12.5’inin mültezimler aracılığı ile toplanan verginin) kaldırılması · Çiftçinin özendirilmesi · Örnek çiftliklerin kurulması · Sanayiyi Teşvik Kanunu'nun çıkarılarak sanayi kuruluşlarının kurulması · I. ve II. Kalkınma Planları'nın (1933-1937) uygulamaya konulması, yurdun yeni yollarla donatılması (http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=223)

Cumhuriyet devrimleri Bir kalkınma projesi «Topyekün bir kalkınma modeli» Yani teknoloji, bilim, felsefe, kültür, sanat bir bütün ve bu ögeler birbirini destekleyen ve tamamlayan ögeler. Bu ögelerin gelişmesi için özgür bir ortama ve bu değerlerin desteklenmesine ihtiyaç… Mardin (1999)’dan aktaran Özer, 2012

Ancak yukarıdan aşağıya yapılan batılılaşma çabaları ile Batılı bir hayat oluşturma o kadar kolay olmamıştır Batılılaşmanın yönü kültürel alana kaydırılmak istense de yenilikler kurumsal düzeyde olmuştur. Batılılaşma ile birlikte kültürel yozlaşma olup olmayacağı tartışma konusu olmuştur Halkın bu değişimlere uyum sağlaması zaman almıştır; ancak Osmanlı dönemine göre daha hızlı olmuştur (Özer, 2012)

Cumhuriyet döneminde; Merkezi otoritenin güçlü olması Tek parti idaresi Modernleşen dünyanın getirdiği teknolojiyle iletişim Haberleşme Basın Devrimlerin yayılmasında ve benimsenmesinde etkili olmuştur (Özer, 2012)

Toplumsal Yaşam Üzerinde (Daha) Etkili Olan Devrimler Kıyafet – Şapka Devrimi Kılık kıyafette yapılacak değişikliklerle toplumun, Batı tarzı kıyafetlerle Avrupai bir görünüşe kavuşması planlanmıştır. Kılık kıyafet inkılabına öncelikle erkek kıyafetlerinden, şapkadan başlanmıştır. Kadın kıyafeti konusunda kanuni bir düzenleme getirilmemiştir. (Özer, 2012)

Latin Alfabesine Geçiş «Arap harfleri ile Türkçe’yi yazmanın zor olması ve Türkçe’deki sesli harflerin Arap alfabesinde bulunmaması Arap harfleriyle okuma yazmayı güçleştirmiştir (Koloğlu (1995)’ten aktaran Özer, 2012)» Latin alfabesinin kabulü ile birlikte gazetelerin belirli köşelerinde; her gün üç beş harf tanıtımı yeni alfabeyi öğreten kitap ilanları yeni harfli daktilo ilanları Okuma yazma bilmeyenlere yönelik bölümler (hece ve kelime öğretmeye yönelik) (Özer, 2012)

Devlet dairelerindeki yazışmalarda yeni alfabe Türkiye’de hiçbir yazının Arap harfleriyle basılmayacağı kanuna bağlandı Arap harfleri kullanılarak yazılan kitaplarla öğrenim yasaklandı Millet mekteplerindeki vatandaşlara yeni harflerle okuma yazma öğretilmesi……………………. Okuma yazma oranını artırma Kültür düzeyinin yükselmesi «Ulus ve anadil bilincini toplumda oluşturmak ve yaymak» (Özer, 2012)

Yararlanılan Temel Kaynak Türk Tarih Kurumu. Atatürk Devrimleri. (http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=223). Özer, İ. (2012). Cumhuriyet dönemi devrimleri, toplumsal yaşama etkileri ve gündelik hayat. İçinde Memet Zencirkıran (Edt). Dünden bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı (123-150). Ankara: Dora Basım-Yayın Ltd. Şti.