YÖNETİMİN FONKSİYONLARI YÖNELTME: MOTİVASYON Yrd. Doç. Dr. Şule Aydın Turan

Motivasyon nedir? Kişilerin belirli amaçları gerçekleştirmek için kendi arzu ve istekleri ile davranmaları İşin ekonomik değeri ve anlamı İşin sosyal statü ve prestij değeri ve anlamı İşin psikolojik değeri ve anlamı Davranış güdüsü- davranış- sonuç

Kapsam Teorileri (kişilerin içsel değişkenlerine odaklanma, davranışı yönlendirme) Çift faktör teorisi İhtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımı Başarma ihtiyacı teorisi ERG yaklaşımı Süreç Teorileri (dışsal değişkenlere odaklanma, gerçekleşen davranışın tekrarını sağlama) Davranış şartlandırması yaklaşımı Bekleyiş teorileri Vroom Lawler-Porter Eşitlik teorisi Amaç teorisi

İhtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımı Çift faktör teorisi İhtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımı Fizyolojik ihtiyaçlar: yeme, içme, uyku, cinsellik Güvenlik ihtiyaçları: can ve iş güvenliği, tehlikelerden korunma. Sosyal ihtiyaçlar: gruba mensup olma, kabul edilme, dostluk Kendini gösterme: tanınma ve prestij kazanma, kendine güven duyma Kendini tamamlama: potansiyeli geliştirme, yaratıcılık Günlük yaşamdaki tercihlerimizle ilişkisi Kariyer ile ilişkisi

Başarma ihtiyacı teorisi Kişi üç grup ihtiyacın etkisi altında davranış gösterir: İlişki kurma ihtiyacı Güç kazanma ihtiyacı Başarma ihtiyacı ERG Yaklaşımı İhtiyaçlar hiyerarşisinin basitleştirilmiş hali İlke yine aynı, önce alt düzeydeki ihtiyaçlar sonra üst düzeydeki ihtiyaçlar Var olma (existence) Aidiyet (relatedness) Gelişme (growth)

Davranış şartlandırması yaklaşımı Psikolojide şartlandırma: klasik, sonuçsal Motivasyon sonuçsal şartlandırmayla ilgili Mantık: kişi bir davranış gösterdiğinde, karşılaşacağı sonuca (ödül, ceza) göre davranışı tekrarlar ya da tekrarlamaz. İddia: kişi kendisine haz verecek davranışları tekrarlar, acı verecek davranışları tekrarlamaz. Ne gibi ödül ve cezalar uygulanabilir? Araştırmalara göre cezalandırma ödüllendirme kadar etkili değil.

Bekleyiş teorileri Vroom Yüksek valens daha çok çabayı getirecektir. Araçsallık: birinci kademe sonuçların başka kademelere ulaştıracağı kanısı Bekleyiş: gayret ile birinci kademe sonuçlar arasında ilişki olduğuna dair kanı Hem bekleyiş, hem valens yüksekse motivasyon gerçekleşir YANİ, belirli bir çabanın belirli bir sonuca ulaştıracağına, bu sonucun belirli bir birinci kademe ödül ile ödüllendirileceğine inanıyorsa, bu birinci derece ödülü de diğer kademelere ulaşmak için gerekli görüyorsa motive olur. Lawler- Porter İlk bölümü Vroom ile aynı Yüksek gayret, yüksek performansı garantilemez; iki yeni değişken devreye girer: Bilgi ve yetenek Algılanan rol İkinci aşamada herkes kendi performansı ile diğerlerininkini; kendi elde ettikleri ile diğerlerininkini kıyaslar: Algılanan eşit ödül Bu noktada dengesizlik varsa tatmin gerçekleşmez.

Eşitlik Teorisi Amaç Teorisi Ana fikri: çalışanlar eşit muamele görmek isterler, bu da motivasyonu etkiler. Kişinin algılarına göre Elde ettiği sonuç/sarfettiği gayret ile başkalarının elde ettiği sonuç/başlalarının sarfettiği gayret arasındaki ilişkiye bakar. Kişiler bunlar arasında eşitsizlik varsa, bunları gidermeye yönelik davranışlar geliştirirler. Amaç Teorisi Kişilerin belirleyeceği amaçlar onların motivasyon derecesini de belirleyecektir. Ana fikri: kişilerin kendileri için belirledikleri amacın ulaşılabilirlik derecesi