Bölüm 3 Para Nedir? Hazırlayan: Doç. Dr. Ahmet ÇALIŞKAN
Paranın Anlamı Para (para arzı)—mal ve hizmetlerin bedelinin ödenmesinde ya da borçların geri ödemesinde kullanılabilecek olan her türlü araçtır. Para bir stok değişkenidir. Servet—değer depolamak için kullanılan mal ve mülklerin toplamı. Servet de stok değişkenidir. Gelir—belirli bir zaman birimine düşen kazanç akımı. Gelir bir akım değişkenidir.
Paranın Fonksiyonları Değişim Aracı—mal ve hizmet alışverişi sırasında harcanan zamanı en aza indirdiği için verimliliği arttırır. İşbölümünü ve uzmanlaşmayı kolaylaştırır. İyi bir değişim aracı Herkes tarafından kabul edilmeli Bir standardı olmalı Bölünebilir olmalı Taşınması kolay olmalı Çabuk bozulan birşey olmamalı Üretim maliyeti düşük olmalı Hesap Birimi—varlıkların, mal ve hizmetlerin değeri para birimi ile ölçülür. Değer Depolama Aracı—alım gücünün zamandaki noktalar arasında transferini sağlar. En likit aktif kalemidir ancak enflasyon yüksek ise değer depolama fonksiyonu zayıflar
Ödeme Sistemlerinin Gelişimi Mal Para: Altın, Gümüş, Sigara, Taşlar, vb. %100 kıymetli maden karşılıklı temsili paralar (banknot) Karşılıksız (Kağıt) Para Çekler Elektronik Ödemeler (Elektronik Fon Transferi) E-Para (ATM Kartı POS işlemi)
Para Tanımları En likit (dar) tanımdan en az likit (geniş) tanıma doğru M1, M2 ve M3 şeklinde ifade edilir. M1 = Kağıt P. + Bozuk P. + Vadesiz Mevduat Hesapları + Seyahat Çekleri M2 = M1 + Vadeli Mevduat Hesapları M2Y = M2 + Döviz Tevdiat Hesapları
Dollarization and Monetary Transmission in Turkey, Erdem BAŞÇI Vice Governor Central Bank of Turkey Para Politikası
Döviz Tevdiat Hesaplarının Toplam Mevduata Oranı Aktif Dolarizasyonu Döviz Tevdiat Hesaplarının Toplam Mevduata Oranı Dollarization and Monetary Transmission in Turkey, Erdem BAŞÇI Vice Governor Central Bank of Turkey, December 2006