Cinsel İstismara Uğrayan Çocuğa Yaklaşım ve İletişim Doç.Dr. Ayşegül İŞLER Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı

KABUL ETME VE ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ Kabul etmek; bir çocuğu olumlu-olumsuz, iyi-kötü tüm yönleriyle kabul etmektir ve onaylamaktan oldukça farklı bir kavram Bir kişiye bir çocuğu kabul etme davranışları çeşitli şekillerde gösterilir. Cinsel İstismara Uğrayan Çocuk ile İletişim

Çocuklar Yaşadıkları Olayı Neden Söylemezler?

Kendilerine inanılmayacağından korkarlar. Başlarının belaya gireceğinden korkarlar. İstismarcının tehditlerinden korkarlar. Çocuklar Yaşadıkları Olayı Neden Söylemezler?

İstismarcıyı korumak isteyebilir, sevebilir ama yaptığını sevmezler, Nasıl anlatacaklarını bilemeyebilirler, Cinsel davranışın yanlış olduğunu bilmeyebilirler Çocuklar Yaşadıkları Olayı Neden Söylemezler?

İstismara Uğrayan Çocuk ile Görüşürken; Çocukla nasıl konuşacağımızı biliyor muyuz? Çocuğun yaş ve gelişimine uygun kelimeleri kullanabiliyor muyuz? Çocuğun duygusal tepkilerinin gerçekten farkında mıyız? Çocuğa sorularımızı cevaplamak ya da soru sorması için yeterince zaman tanıyor muyuz? Çocuğa güven verebiliyor muyuz?

Görüşme Esnasında; Basit ve kısa cümleler kurulmalı Çocuğun kullandığı kelimeler tercih edilmeli Genel açık uçlu sorularla başlayıp daha sonra özel sorulara geçilmeli Yansız yüksüz sorular sorulmalı Mümkünse o gibi zamirler yerine isim kullanılmalı Kelime seçerken net somut kelimeler seçilmeli

İletişimi Kolaylaştıran Etkenler?

İletişimi Kolaylaştıran Etkenler: 1. Sessizlik Kişiye konuşma olanağı tanıyan güçlü bir etkendir. Çocuğu konuşmak, konuşmayı sürdürmek, duygu ve düşüncelerini dile getirmek için yüreklendirir.

Çocuğa, sessizce dinlerken tüm dikkatimizi verdiğimizi göstermeliyiz. "Hı hı, evet, seni anlıyorum..." gibi sözlü mesajlar, Baş sallama, jestler, mimikler ve beden duruşu gibi sözsüz mesajlarla onu dinlediğimiz hissini vermeliyiz. 1. Sessizlik:

Ancak karşılıklı iletişim ihtiyacını karşılamaz. Çocuk, dinleyenin kendisini anlayıp anlamadığını kestiremez. 1. Sessizlik:

 Bazen çocuklar duygularını ve sorunlarını açıklamada güçlük çekerler.  Konuşmak, sorunlarını dile getirmek için özendirilmeye gereksinim duyarlar.  Bu amaçla, "Bu konuda konuşmak ister misin?", "Düşüncelerin ilgimi çekiyor", "Duygularını merak ediyorum" gibi tümcelerle konuşmaya cesaretlendirilir.  Konuşmaya özendirici ya da kapı aralayıcı tümceler, iletişimi kolaylaştırır; çocukta kabul edildiği ve kendisine saygı duyul­duğu düşüncesini oluşturur.

3. Empati: Kendini karşısındakinin yerine koyarak olaylara onun gözleriyle, onun dünyasından bakmaya çalışmaktır.

4. Kabul : Çocuğu sorunu ile birlikte yargılamadan kabul etmektir.

İletişimde ilk koşul, konuşanı bedenen dinler duruma geçmektir. Yani çocuğun seviyesinde, göz göze iletişim kurulmalıdır.

3. Dürüst olmak : Derdini anlatmaya çalışan çocuğa insan olarak yaklaşmaya çalışmak, dürüst cevaplar vermeye çalışmak daha doğru bir yaklaşımdır.

4. Etkin Dinleme: Etkin dinleme; çocuğun söylediklerini duymayı, anlamayı, söylediklerinin ona yaşattığı duyguları kavramayı ve çocuğa bunlara ilişkin mesajlar göndermeyi içerir.

Etkin dinlemede, sorunu çözmek için öncelikle çocuğun anlattıklarının içeriğini, ardından da altında yatan duyguyu çocuğa geri iletmek esastır. Basit bir tekrardır.

Çocuğu Dinlerken; O anda meşgul olduğunuz işi ve zihninizde sizi meşgul eden konuları bir süre için erteleyin. Çocukla aynı seviyeye gelin.

Dinlediğinizi sözsüz mesajlar ve beden dilinizle ona hissettirin. Anlatacaklarını bitirene kadar sözünü kesmeden sabırla dinleyin. Dinlerken olumsuz tepkiler göstermeyin, onu yargılamayın.

Çocuğu dinlemenin yararları: 1. Çocuk kendini daha iyi ifade edebilmeyi öğrenir. 2. Çocuk, sorunu saldırganlık, ağlamak, içine kapanmak gibi davranışlarla göstermek yerine sözel olarak ifade ederek rahatlar. 3. Anlaşıldığını hisseden çocuğun kendine güveni artar. 4. Söyledikleri dinlenen çocuk dinlemeyi öğrenir.

Neden tekrarlama (içeriği yansıtma) : Çocuk söylediklerinin aynen işitildiğini ve yanlış anlaşılmadığını görür. Konuşma isteği artar. Sorununa bağımsız olarak kendi çözüm bulabilir.

Dinleyen kişi de sorunu düşünecek zamanı kazanır ve hemen çözüm getirme sorumluluğundan kurtulur. Kızgınlığın altında yatan asıl duyguların ortaya çıkmasına yardımcı olur. Neden tekrarlama (içeriği yansıtma) :

Çocuklar bir sorunla karşılaştıklarında yetişkinler çoğu zaman iyi niyetle öğüt verme, teşhis koyma, sorgulama gibi yöntemlere başvururlar. Ancak bu tür yaklaşımlar sorunu çözmek yerine büyütür ve yetişkinle çocuk arasındaki iletişime "engel" oluşturur.

“…yapmalıydın” “Senin sorumluluğun” “…şöyle yapmak gerekir”

 Zorunluluk ya da suçluluk duyguları yaratır.  Çocuğun durumunu daha şiddetle savunmasına yol açabilir.

“İşte bu nedenle hatalısın…” “Evet, ama…” “Gerçek şu ki…”

 Savunucu tutumları, karşı koymayı kışkırtır,  Çoğunlukla çocuğun iletişimi kesmesine ve dinlememesine yol açar,  Çocuğun kendini beceriksiz ve yetersiz hissetmesine neden olabilir.

"Sen de şikayetten başka bir şey bilmezsin…“, “Olgunca düşünmüyorsun…”, “Sen zaten tembelsin…” “İleri görüşlü değilsin. Düşüncelerin henüz yeterince olgunlaşmamış”

 Yetersizlik, aptallık, yanlış değerlendirme anlamı taşır,  Çocuğun azarlanma korkusu ile iletişimi kesmesine yol açar,  Genellikle çocuk yargı ve eleştirileri gerçek olarak algılar.

"Üzülme yarın her şey düzelecek…” “Kendini daha iyi hissedeceksin.." “Hadi biraz neşelen…” “Duygularını anlıyorum, ama…’’

 Çocuğun kendisini anlaşılmamış hissetmesine neden olur,  Kızgınlık duyguları uyandırır,  Çocuk genellikle mesajı “kendini kötü hissetmen doğru değil” olarak algılar

 Bu tür iletileri kullanan ana-babalar, çocuğa onunla ilgilenmedikleri, ona saygı duymadıkları ya da onu reddettikleri iletisini gönde­rirler.  ÖRNEKLER:  "Başka şeylerden söz edelim."  «Haydi gel TV izleyelim"

 Hiçbir kişi anlaşmazlık karşısında nasıl davranacağını doğuştan öğrenemez.  Bir problemin çözümü için tek bir çözüm yolu yoktur. İnsanlara seçenek sunmak göremediğini, görmesini sağlamak gerekir.  İnsanın en değerli varlık olduğuna inanıyorsak; anlaşmacı, sorun çözen, uzlaşmacı insan oluruz.  Bir olaya bakarken karşı tarafın gözünden de olaya bakabilmeliyiz. Empati kurabilmeliyiz.  Sorun karşısında her insan aynı şekilde davranmaz. Aynı kişi bile aynı duruma farklı zamanlarda farklı tepkiler verebilir.

1. ADIM: Sorunu /sorunun ne olduğunu tanımlayın. ne oldu? sorun nedir? 2. ADIM: Duyguları açıklığa kavuşturun. Ne hissediyorsun? Ne hissediyor? 3. ADIM: Sonuçları açıklığa kavuşturun. Sen böyle yapınca ne oldu? 4. ADIM: Sonuçlarla ilgili duyguları açıklığa kavuşturun. Bu sonuç karşısında sen ne hissettin? (Sana vurunca sen ne hissettin?) 5. ADIM: Çocuğu alternatif çözümler üretmeye teşvik edin. – Bu sorunu çözmek için farklı bir çözüm yolu düşünebilir misin? - İkinizin de kendini kötü hissetmeyeceği çözüm yolu ne olabilir? 6. ADIM: Çocuğu; her çözümü değerlendirmeye teşvik edin. – Bu iyi bir fikir mi? Yoksa değil mi? İyi ise “ öyleyse git bunu dene” İyi değilse “farklı bir çözüm düşünmelisin” 7. ADIM: Çocuğun düşünmüş olmasından övgü ile söz edin. Çözüm işe yararsa “herşeyi kendin düşündün. Sen iyi bir sorun çözücüsün.” Çözüm işe yaramıyorsa; “farklı bir çözüm bulmalısın. Senin iyi düşünen biri olduğunu biliyorum”

"Her çocuğun mutlu bir yuvası olması dileğiyle…" Teşekkürler …