PAZARLAMA ARAŞTIRMALARI Hafta 8- Pazarlama Araştırmalarında Veri Hazırlama Prof. Dr. Remzi ALTUNIŞIK

Veri Hazırlama Süreci Anketlerin kontrol edilmesi Edit Etme/Düzenleme Kodlama Verinin bilgisayara aktarılması Veri temizleme İstatistiksel düzenlemeler Uygun analiz stratejisinin seçimi

Anketlerin Kontrolü-Ayıklama Sayfa eksikliği Eksik cevaplı anketlerin tespiti Belirli cevaplama eğilimlerinin varlığı Cevaplayıcının ciddiyeti Erken ve geç gelen anketlerin tasnifi Kullanılabilir anket sayısının yeterli olup olmadığının izlenmesi Gerek olması durumunda ilave anketler yaptırma

Edit Etme/Düzenleme Cevap eğilimlerinin varlığının kontrolü Cevapların uygun işaretlenip işaretlenmediğinin kontrolü Eksik cevaplara çözüm getirme Eksik doldurulmuş anketlere uygulanabilecek işlemler; Anketin deneğe geri gönderilerek tekrar doldurmasının sağlanması Eksik cevapların yerine uygun cevapların doldurulması Eksik cevaplı anketlerin iptal edilmesi

Edit Etme/Düzenleme ... Eksik Cevapların Yerine Uygun Cevapların Doldurulması; Ortalama değerin konması Mevcut gözlemler ve bilgiler ışığında araştırmacı sabit bir değer verebilir Regresyon türü bir modelle uygun sayının üretilmesi Anketlerin İptal Edilebilmesi İçin Uygun Şartlar; Örnek boyutunun büyük olması Eksik cevaplı anketlerin oransal olarak %10’dan düşük olması Cevap verenler ile vermeyenlerin farklı gruplar olmaması Cevap vermeyenlerin anketin büyük bir kısmına cevap vermemiş olması Temel değişkenlere cevap verilmemiş olması

Kodlama 1. Cinsiyetiniz ? ( 0 ) Bayan ( 1 ) Bay (Bayanlar “0” ve Baylar “1” olarak kodlanmış. Bu nominal bir ölçüm seviyesi olduğundan daha farklı bir kodlama da yapılabilir. Örneğin Bayanlar 5 ve erkekler 8 gibi) 2. Sizce aşağıdaki çamaşır makinesine ait özelliklerden hangisi en önemlidir? a) Sessiz çalışması b) Ucuz olması c) Kaliteli olması d) Yüksek devirli olması e) Ekonomik olması f) Dayanıklı olması (Burada nominal bir ölçüm seviyesi vardır. Cevaplayıcı altı seçenekten bir tanesini seçeceğinden kodlama işleminde en basit yol işaretlenen seçeneğe ait harfin verilmesi veya alternatif olarak her harfe tekabül eden bir sayı atamadır. Örneğin, a için 1, b için 2, c için 3, d için 4, e için 5 ve f için 6 olarak kodlanabilir. Alternatif olarak, her bir seçenek ayrı birer değişkenmiş gibi düşünülerek, sözkonusu değişkenin seçilmesi halinde 1, aksi halde “0” (sıfır) ile kodlamak da mümkündür. 3. Sizce aşağıdaki bulaşık makinesine ait özelliklerden önemli olanları işaretleyiniz? (Bu soru 2. soruya benzemesine rağmen çok farklı bir şekilde kodlanmak zorundadır. Bu soruda cevaplayıcı birden fazla seçim yapabileceğinden her bir cevap seçeneği ayrı bir değişkenmiş gibi düşünülerek seçeneğin seçilmesi halinde 1, seçilmemesi halinde ise 0 (sıfır) olarak kodlanması gerekecektir)

Kodlama ... 4. “Yaşamım mutsuzluklarla doludur” düşüncesine ne derecede katılıyorsunuz? ( 1 ) Tamamen katılıyorum ( 2 ) Kısmen katılıyorum ( 3 ) Ne katılıyorum ne de katılmıyorum ( 4 ) Kısmen katılmıyorum ( 5 ) Tamamen katılmıyorum (Burada ölçüm seviyesi aralık (interval)’tır. Bu soruda seçenekler aşağıdan yukarıya doğru (veya tersi de olabilir) artan bir sayı verme şeklinde kodlanacaktır) 5. GelTat süpermarketler zincirini aşağıdaki özellikler açısından nasıl buluyorsunuz? Ucuz !....1..!...2....!....3....!.....4...!....5....!....6..!...7..! Pahalı Az çeşit !........!.........!..........!..........!..........!........!.......! Bol çeşit Temiz değil !........!.........!..........!..........!..........!........!.......! Temiz Geleneksel !........!.........!..........!..........!..........!........!.......! Modern (Ölçüm seviyesi aralıktır. Bu soruda her bir seçenek bir değişkenmiş gibi düşünülerek 1 ‘den başlayan ve artan (veya azalan) bir şekilde her bir aralığa bir sayı verilir.)

Kodlamada dikkat edilecek noktalar Her ankete bir numara veriniz Farklı anket formatı olması durumunda kodlamada buna dikkat ediniz Kodlama işlemini veriden en fazla faydalanabilecek şekilde, mümkün olan en üst seviye ölçümde, yapınız. Açık uçlu soruları kodlarken dikkatli olunuz. İki yaklaşımdan birini tercih ediniz. Bunlar, anket uygulanmadan önce olası cevap seçeneklerini gruplama ve veri giriş aşamasında kodlama; ikincisi ise cevaplanmış anketler üzerinde verilen cevapları kategorilere ayırmak.

Verinin Bilgisayar Ortamına Aktarılması Verilerin bilgisayara aktarılmasında dikkat edilmesi gerekmektedir. Eğer hatalar yapılmışsa bunların bulunarak düzeltilmesi Hataları bulmanın en kolay yolu değişkenlere ait frekans dağılımlarının incelenmesidir.

Veri Temizleme Uç değerlerin belirlenmesi Anormal değerlerin belirlenmesi Cevaplar arası mantıksal çelişkilerin araştırılması Eksik cevapların düzeltilmesi Veri özelliklerinin incelenmesi (normal dağılım, çarpıklık vb.)

İstatistiksel Düzenlemeler Değişkenlere ağırlık atama Örnek kütlede evrenin temsililiğine ilişkin ipuçları Yeni değişkenlerin tanımlanması Veri transformasyonu (ortalama değer/sd<4 olması durumunda)

Analiz Tekniklerinin Sınıflandırılması DEĞİŞKEN SAYISINA GÖRE Tek değişkenli Çok değişkenli VERİ ÖZELLİKLERİNE GÖRE Parametrik teknikleri Parametrik olmayan teknikler AMAÇLARA GÖRE Farklılıkları inceleyen teknikler İlişkileri inceleyen teknikler

Parametrik Analiz Tekniklerinin Kullanılabilmesi İçin Önşartlar (a) Normal dağılım (b) Pozitif çarpıklık (c) Negatif çarpıklık Parametrik analiz tekniklerinin uygulanabilme önşartları, Ölçüm seviyesinin en az aralık seviyesinde olması, Verinin normal dağılım sergilemesi, Hedef kitlede yeralan bütün grupların aynı varyans değerine sahip olması Hata değerlerinin tesadüfi (random) olması,

Uygun Analizi Tekniği Seçiminde Etkili Faktörler Verinin özellikleri – ölçüm seviyesi Veri özellikleri – veri dağılımı Araştırma dizaynı – amaç Gözlem sayısı Veri toplama yöntemi Analiz sonuçlarının önemi Merkez Limit Teoreminin asgari 30 gözlem şartı Analiz yöntemi Çok değişkenli analizlerde değişken sayısının 10-20 katı gözlem arzu edilir

Çeşitli Veri Türleri ve Amaca Göre Analizi Teknikleri

Teşekkür ederim...