GLUSİTLER (KARBOHİDRATLAR) C,H,O’DEN OLUŞAN; EN AZ 2 –OH GRUBU TAŞIYAN YAPILARDIR... BU BİLEŞİKLERDEN TEK BİR MOLEKÜLDEN OLUŞANLARA OZ ADI VERİLİR... GLUSİTİ OLUŞTURAN BASİT MOLEKÜLLERE OZİT ADI VERİLİR..

GLUSİTLER (KARBOHİDRATLAR) OZLAR OZİTLER HOLOZİT HETEROZİT (OZ +OZ) (OZ+OZ OLMAYAN)

OZLAR VE TÜREVLERİ C,H,O ‘DEN M.G., 2 VEYA DAHA ÇOK –OH TAŞIYAN, EN AZ 1 REDÜKTÖR GRUBU TAŞIYAN BİLEŞİKLERDİR... OZ ALDEHİTSE ALDOZ (GLUKOZ) OZ KETONSA KETOZ (FRUKTOZ)

OZLAR VE TÜREVLERİ OZ VE REDÜKTÖR GRUPTEKİ –OH’LERDE YER ALAN “O” ATOMU SAYISINA GÖRE DE; BİOZ TRİOZ TETROZ PENTOZ HEKSOZ HEPTOZ

OZLAR VE TÜREVLERİ OZLAR ÇOĞU KEZ BİRDEN FAZLA ASİMETRİK “C” ATOMU TAŞIRLAR. BU YÜZDEN DE OPTİKÇE AKTİF OLUP 2n SAYISI KADAR OPTİK İZOMERİ BULUNUR. BUNA GÖRE DE POLARİZE IŞIĞI SAĞA (+) YA DA SOLA (-) ÇEVİRİRLER... DOĞADAKİ OZLAR DÜZ ZİNCİR HALİNDE DEĞİL HALKA MEYDANA GETİRİR. HALKA DA OZLARDAKİ ALDEHİT VEYA KETON’ UN 1. C ATOMU İLE SEKONDER ALKOLÜN –OH GRUPLARINDAN BİRİNDEN H2O ÇIKIŞI VE YARI ASETAL BAĞININ OLUŞMASIYLA M.G.

OZLAR VE TÜREVLERİ 1.VE 4. –OH’LERDEN H2O ÇIKIŞI İLE OLUŞAN 4 ÜYESİ “C” 5. ÜYESİ “O” OLAN 5’Lİ HALKA YANİ FURAN HALKASIDIR. HALKA OZ MOLEKÜLÜNDEN MEYDANA GELDİĞİ İÇİN BUNA “FURANOZ” ADI VERİLİR. EĞER YARI ASETAL BAĞI 1. VE 5. “C” ATOMLARI ARASINDA OLUP HALKA 6 ÜYELİ İSE 5 ÜYESİ “C” 6. ÜYESİ “O” İSE BUNA DA PİRAN ADI VERİLİR.

OZLAR VE TÜREVLERİ YARI ASETAL BAĞININ OLUŞMASIYLA 1. KONUMDAKİ “C” ATOMU DA ASİMETRİK BİR DURUM ALDIĞINDAN BUNA BAĞLI OLARAK TA CİS DURUMUNDA OLAN α ;TRANS DURUMUNDA OLAN DA β İZOMERLERİDİR.

OZLAR VE TÜREVLERİ HEM α HEM DE β İZOMERİ ŞEKLİNDE BULUNAN OZUN TAZE HAZIRLANMIŞ SULU ÇÖZELTİSİNİN POLARİZE IŞIĞI SAPTIRMA AÇISININ DERECE DERECE DEĞİŞİP SONUNDA DEĞİŞMEDEN BELLİ DEĞERDE SABİT KALMASI OLAYINA “MUTAROTASYON”, SAPTIRMA AÇISININ DEĞİŞMEDEN KALAN SON DEĞERİNE DE “OZUN SPESİFİK ÇEVİRME DERECESİ” ADI VERİLİR...

OZLAR VE TÜREVLERİ YAPILARI BİRBİRİNE ÇOK BENZEYEN VE KAPALI FORMÜLLERİ AYNI OLAN OZLARIN “C” ATOMLARINDAKİ –OH’LERİN C-C ZİNCİRİNE GÖRE AYNI YA DA FARKLI YÖNDE BAĞLANMA ÖZELLİĞİNE GÖRE ÇOK SAYIDA OZ OLUŞUR (D-GLUKOZ) YAPILARI BİRBİRİNE ÇOK BENZEYEN OZLARIN İSİMLENDİRİLMESİNDE İSMİN BAŞINDA “D” HARFİ BULUNAN OZ MOLEKÜLÜNDE KARBONİL GRUBUNA EN UZAK OLAN SEKONDER ALKOL GRUBU, DÜZLEMDE C-C ZİNCİRİNİN SAĞINDA YER ALMIŞ DEMEKTİR. EĞER ADI GEÇEN –OH GRUBU BU ZİNCİRİN SOLUNDA BULUNUYORSA BU “L” HARFİ İLE BELİRLENMEKTEDİR.

OZLAR VE TÜREVLERİ BİTKİLERDE BULUNAN OZLARIN BAŞLICALARI HEKSOZ VE PENTOZLARDIR... 6 C’LU PENTOZLARA METİL PENTOZ ADI VERİLİR (L-RAMNOZ, D-FUKOZ, D-TEVETOZ)... KAH’LERDE 2-DEZOKSİMETİLPENTOZ BULUNUR... D-GLUKOZ ALDOHEKSOZLARDAN EN ÇOK RASTLANANDIR... D-FRUKTOZ DA KETOHEKSOZLAR İÇİNDE OLUP SERBEST HALDE MEYVELERDE BULUNUR... D-RİBULOZ DA KETOPENTOZLARA ÖRNEKTİR...

OZ TÜREVLERİ 1) POLİOLLER: OZLARDAKİ KARBONİL GRUPLARININ REDÜKLENİP –OH HALİNE GEÇMESİYLE OLUŞAN ÜRÜNLERDİR (GLİSEROL, ERİTRİTOL, ARABİTOL)... 2) ONİK ASİTLER: OZLARDAKİ 1. KONUMDAKİ KARBONİL GRUBUNUN OKSİTLENMESİ İLE OLUŞAN ÜRÜNLERDİR (D-GLUKONİK ASİT)

OZ TÜREVLERİ 3) URONİK ASİTLER: 6. C’DAKİ PRİMER ALKOL GRUBUNUN KARBOKSİL GRUBUNA OKSİTLENMESİ SONUCU OLUŞAN ÜRÜNLERDİR (GLUKURONİK ASİT) 4) SAKKARİK ASİTLER: HEM 1. C’DAKİ KARBONİL GRUBUNDA HEM DE 6. C’DAKİ PRİMER ALKOL GRUBUNDA OKSİDASYON M.G. İSE BUNLAR DA SAKKARİK ASİTLERİ OLUŞTURUR (GLUKARİK ASİT, GALAKTARİK ASİT)

OZ TÜREVLERİ 5) OZAMİNLER: OZLARDA BULUNAN –OH GRUPLARINDAN BİRİNİN YA DA BİRKAÇININ –NH2 GRUBU İLE DEĞİŞMESİ SONUCU OLUŞMUŞ TÜREVLERDİR (ASETİL GLUKOZAMİN) 6) OZ ESTERLERİ: DOĞADAKİ OZ MOLEKÜLLERİNDEKİ –OH GRUPLARI CH3COOH, H3PO4 VE H2SO4 İLE ESTER YAPMIŞ OLABİLİR (ASETİL DİGİTOKSOZ, MEZOİNOZİTOL ESTERİ, FUKOİDİN)

OZLARIN VE OZ TÜREVLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ 1) GENELDE TATLIDIRLAR... 2) –OH’LARDAN DOLAYI SUDA ÇÖZÜNÜRLER... 3) SUDAKİ ÇÖZELTİLERİ OPTİKÇE AKTİFTİR...

OZLARIN VE OZ TÜREVLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ 4) ANCAK TEMİZKEN VE ZORLUKLA KRİSTALLENİRLER... 5) ASİTLİ ORTAMDA ISITILINCA FURFURALLER M.G. BÖYLECE DE TEŞHİSLERİ MÜMKÜN OLUR...

OZLARIN VE OZ TÜREVLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ 6) KETOZLARIN TEŞHİSİ SELIWANOFF REAKSİYONU İLE YAPILIR. 7) REDÜKTÖR GRUBU SERBEST OLAN BÜTÜN OZLAR E URONİK ASİTLER ALKALİ ORTAMDA METAL TUZLARINI İNDİRGER Kİ BU REAKSİYONA DA FEHLİNG REAKSİYONU ADI VERİLİR... 8) OZLAR OZAZON OLUŞTURMALARINA GÖRE DE TEŞHİS EDİLİRLER.

OZLARIN VE OZ TÜREVLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ 9) PENTOZLARIN TEŞHİSİ İÇİN DE OZ ÇÖZELTİSİNE EŞİT HACİMDE DER.HCl İLAVE EDİLİP BİRKAÇ DAKİKA ISITILDIĞINDA FURFURALLER MEYDANA GELİR Kİ ORTAMA BİRKAÇ FLOROGLUSİNOL KRİSTALİ KATILMASIYLA KIRMIZI RENGİN OLUŞMASI PENTOZ VARLIĞINI GÖSTERİR. MENEKŞE RENK İSE URONİK ASİT BULUNDUĞUNU GÖSTERİR. 10)

OZLARIN MİKTAR TAYİNİ YÖNTEMLERİ 1) Titrimetrik Yöntem a) Fehling yöntemi: Çok miktarda oz taşıyan zengin çözeltilere uygulanır. b) Bertrand yöntemi: Az miktarda ozun miktar tayininde kullanılır. Permanganometrik yöntemdir.

OZLARIN MİKTAR TAYİNİ YÖNTEMLERİ Oz çözeltisi+ CuSO4............. Cu2O Cu2O + Fe2(SO4)3+ H2SO4 .......... 2FeSO4+ 2 CuSO4 + H2O (FeSO4 ayarlı KMnO4 ile titre edilir.) 10 FeSO4 + 8 H2SO4 + 2 KMnO4.............. 5 Fe(SO4)3 + K2SO4 + 2 MnSO4 + 8 H2O

OZLARIN MİKTAR TAYİNİ YÖNTEMLERİ c) İyodometrik Yöntem: Oz çöz.+ CuSO4 Cu2O Cu2O + 3 KI + KIO3 + 4 H2SO4 2I2+ 2CuSO4+ 4 H2O I2 da Na2S2O3 ile titre edilir.

OZLARIN MİKTAR TAYİNİ YÖNTEMLERİ 2) Polarimetrik Yöntem Tek bir oz varsa uygulanır [α]20D= 100. α/ l.d.C 3) Kolorimetrik Yöntem Kağıt krom. İle redüktör ozlar ayrılır Alkali trifeniltetrazolium reaktifi ile kırmızı lekeler halinde belirlenir. Kırmızı lekeler HCl’li piridin (%10) elüe edilir. Piridinli çözeltinin optik dansitesi saptanır.

OZLARIN MİKTAR TAYİNİ YÖNTEMLERİ 4) Karışım Halinde Miktar Tayini Aldoz (Gl.)+ Ketoz (Fr.) + Diholozit (Sak.) (Fr.+Gl.) + Triholozit (Melezitoz) (Gl.+Fr.+Gl.) Holozitler sey. mineral asitlerle/ bazı enzimlerle hidroliz olur ve red. ozlar serbest hale geçer, redüktör ozların bu özelliğinden yararlanılarak M.T. yapılır. 1) Aldoz......................İyodometrik olarak (G) 2) Fehling yöntemi ile ...........Redüktör oz tayini yapılıp Fr. + Gl. Karışımı bulunur (R1) R1 – G= Fr. (F) (Ketoz)

OZLARIN MİKTAR TAYİNİ YÖNTEMLERİ 3) Karışım enzim hidrolizi (invertaz) ......Diholozit (Sakaroz)...hidr. Gl.+Fr. Tekrar redüktör oz tayini yapılır (R2) R2 -R1= İnvert şeker (Gl.+Fr.) (i) i x 0.95= sakaroz miktarı 4) Son tayin ise dil. asit/ emülsin ile hidrolizden sonra tekrar oz tayini yapılır (R3) R3 – R2= M (triholozit) (melezitoz) M x 0.93 = Melezitoz miktarı

OZ VE OZ TÜREVLERİNİN FARMAKOGNOZİDEKİ ÖNEMİ 1) BESİN MADDESİ OLARAK 2) FR. VE SORBİTOL DİYETTE KULLANILIR. İLAÇLARIN BİLEŞİMİNE GİRER. Ca-GLUKONAT........RAŞİTİZM MANNİTOL.............LAKSATİF SORBİTOL..........KOLAGOG İNOZİTOL.........BÜYÜME FAKTÖRÜ

OZ VE OZ TÜREVLERİNİN FARMAKOGNOZİDEKİ ÖNEMİ 3) KSİLOZ VE MANNİTOLDEN BAZI BAKTERİLERİN TEŞHİSİNDE ; ARABİNOZ VE RAMNOZDAN FERMENT REAKTİFİ OLARAK; BAZI ORGAN FONKSİYONLARININ İNCELENMESİNDE YARARLANILIR (ÖR. BÖBREK FİLTRASYONUNU ÖLÇMEDE) 4) GLUKOZUN FERM. ÜRÜNLERİDEN (ETANOL, TARTARİK ASİT, VINUM, SİTRİK ASİT, LAKTİK ASİT, KALSİYUM LAKTAT) ECZ. YARARLANILIR.