Avrupa Birliği ve Türkiye Tarımı Yrd. Doç. Dr. Mustafa Erbakan 2. Hafta 5/10/2016

1.2. Avrupa’daki Topluluklar Avrupa Ekonomi Topluluğu, AET Ekonomik entegrasyon çalışmaları sonucunu vermiş ve 25 Mart 1957 Roma Antlaşması imzalanarak AETkurulmuştur. Bu antlaşmaya göre AET’nin amacı: - Ortak bir pazarın oluşturulması - Üye ülkelerin ekonomi politikalarının birbirine yaklaştırılarak topluluğun tamamında ekonominin uyumlu olarak geliştirilmesi 25 Mart 1957 , AET Antlaşması - Sürekli ve dengeli bir yayılmayı, artan bir istikrarı, yaşam düzeyinin hızla yükseltilmesini ve üye ülkeler arasında daha sıkı ilişkilerin kurulması

3. Avrupa Birliğinin Genişlemesi İngiltere diğer Avrupa ülkeleriyle ticari, kültürel ve sosyal bağları olan bir ülkedir. Ortak Pazar anlayışına karşı çıkmış ve Serbest Ticaret Bölgesi fikrini savunmuştur. AET ülkelerinin tek birim, diğer ülkelerin ise bireysel olarak katılımını önermiştir.

3. Avrupa Birliğinin Genişlemesi Bu fikre Fransa karşı çıksa da, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (European Free Trade Association, EFTA), 1960 yılında Stockholm’de kurulmuştur. EFTA’ya AET dışından dahil olan ülkeler İngiltere, Avusturya, Danimarka, Norveç, Portekiz, İsveç ve İsviçre’dir.

3. Avrupa Birliğinin Genişlemesi EFTA’ya üye ülkeler, kendi aralarında sanayi ürünleri ticaretinde gümrük birliğini kaldırmışlardır. Tarım ürünleri serbest ticaret alanı dışında kalmıştır. AET’den bu noktada ayrılmaktadır.

3. Avrupa Birliğinin Genişlemesi EFTA’ya üye ülkeler’den İngiltere, Avusturya, Danimarka, İsveç ve Portekiz daha sonra AET’ye katılmıştır. Günümüzde EFTA bünyesinde Norveç, İsviçre, İzlanda (1970) ve Leichtenstein (1991) olmak üzere dört ülke yeralmaktadır.

3. Avrupa Birliğinin Genişlemesi AET ile EFTA’nın üç üyesi (Norveç, İzlanda ve Leichtenstein) arasında 1993 yılında “Avrupa Ekonomi Alanı” oluşturulmuştur. Bu sayede EFTA ülkeleri, AET üyesi olmadan Avrupa Ortak Pazarına katılabilmiştir. Diğer EFTA üyesi İşviçre, bu anlaşmanın dışında kalmıştır.

3. Avrupa Birliğinin Genişlemesi Füzyon Anlaşması: 1965’te imzalanıp 1967’de yürürlüğe giren bu anlaşmayla AET, AKÇT, EURATOM ve OEEC (Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü) tüm kurullarıyla birleşerek Avrupa Topluluğu adını almıştır. AKÇT EURATOM AET OECD

3.1. Birinci Genişleme AET’ye katılmak isteyen ilk ülke EFTA’nın kurulmasına da öncülük eden İngiltere’ydi. İngiltere’nin 1961 yılındaki ilk başvurusunu dönemin Fransa Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle veto etmiştir. İngiltere’nin ikinci başvurusu 1967’de İrlanda, Danimarka ve Norveç’le beraber olmuşsa da De Gaulle yine veto etmiştir. De Gaulle iktidarı kaybedince bu dört ülke 1972’de Brüksel’de imzalanan anlaşmayla birliğe kabul edilmiştir. Norveç’te birliğe katılım halk oylaması sonucu reddilmiştir Charles De Gaulle Charles De Gaulle Charles De Gaulle

İkinci Genişleme AB’nin ikinci genişlemesi Yunanistan’ın katılımıyla olmuştur. 1961 yılında AT ve Yunanistan ortaklık anlaşması imzalamış ve kendisine uyum için belirli bir süre tanınmıştır. 21 Nisan 1967’de Yunanistan’daki askeri darbe nedeniyle görüşmeler dondurulmuştur. 24 Temmuz 1974’te Türkiye’nin Kıbrıs çıkarmasının ardından cuntanın sona ermesiyle, Yunanistan 1975’te Birliğe tam üyelik başvurusunda bulunmuştur. 1976 yılında yayınlanan raporda Yunanistan’ın kötü ekonomisi nedeniyle birliğe katılımının uygun olmadığı belirtilmiştir. Yine de üyelik müzakereleri devam etmiş ve diğer Birlik üyeleri Yunanistan’ın katılımını demokrasisini olumlu etkileyeceği gerekçesiyle desteklemişlerdir. Yunanistan 1981 yılında tam üyelik anlaşmasını imzalamıştır.

Üçüncü Genişleme İlk başvuruları 1962 yılında reddedilen İspanya ve Portekiz üçüncü genişlemede dahil olmuşlardır. Bu iki ülkenin demokratik düzene geçişte karşılaştıkları zorluklar ve kötü ekonomileri AB ile ilişkilerinin yavaş seyretmesine sebep olmuştur. İlk başvurularından 16 yıl sonra görüşmelere başlanmış ve 24 yıl sonra 1986’da Birliğe katılmışlardır. Böylece AB’nin üye ülke sayısı 12’ye çıkmıştır.

Dördüncü Genişleme Dördüncü genişleme sürecinde, güçlü ekonomi ve demokrasileri sebebiyle AB ile ortak değerlere sahip, İsveç, Finlandiya ve Avusturya yeralmıştır. Üyelik müzakereleri sadece 13 ay sürmüş ve 1995 yılında ülkelerin AB üyeliğiyle sonuçlanmıştır. Üye sayısı 15’e ulaşmış ve 15 üye ülke AB-15 olarak adlandırılarak AB’nin karakteristiğini en iyi yansıtan ülkeler olarak görülmektedir.

Beşinci Genişleme Avrupa Birliğinin en geniş katılımlı genişlemesi Aralık 2002’de Kopenhag’da gerçekleşmiş ve Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Slovenya, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, ve Malta ile yürütülen müzakereler olumlu sonuçlanarak bu ülkeler 1 Mayıs 2004’de Birliğe kabul edilmişlerdir.

Altıncı Genişleme Üyelik müzakerelerine 2000 yılında başlayan Bulgaristan ve Romanya, Aralık 2004’te Birliğe katılmışlardır.

Yedinci Genişleme Hırvatistan tam üyelik müzakerelerine Türkiye ile birlikte başlamış (2005) ve Temmuz 2013’te tam üyeliğe kabul edilmiştir.

İngiltere’nin Ayrılışı (Brexit) İngiltere’de ülkenin (Büyük Britanya) AB içerisindeki geleceği halk oyuna sunulmuş ve %51,9’luk kesim tam üyelikten ayrılma taraftarı olduğu anlaşılmıştır. İngiltere başbakanı Theresa May, Mart 2017’de 50. Madde’nin yürürlüğe sokacaklarını ve Mart 2019’da İngiltere’nin AB’den ayrılacağını belirtmiştir.

İngiltere’nin Ayrılışı (Brexit)

Potansiyel Ülkeler Arnavutluk Bosna-Hersek Kosova Karadağ Makedonya Sırbistan Türkiye

Maastrich Anlaşması Bu anlaşmayla Avrupa Topluluğu, Avrupa Birliği haline gelmiştir ve üç sütunlu bir AB yapısı oluşturulmuştur. Birinci Sütun: Avrupa Toplulukları (AKÇT, AET ve EURATOM), İkinci Sütunu Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası, Üçüncü sütunu ise Adalet ve İçişlerinde Ortak Hareket Etme oluşturmuştur