SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-3 PROF.DR.HÜSEYİN TUR

SİSMİK DALGA YAYINIMI Huygens Prensibi

Dalga Cepheleri Ve Işınlar Bir kaynaktan çıkan dalganın hareketi sırasında herhangi bir zamanda hareketin başlamak üzere olduğu noktaları birleştiren bir yüzey vardır. Bu yüzey dalga yüzeyi veya dalga cephesi olarak isimlendirilir. Homojen ve izotrop bir ortamda dalga cepheleri kaynak merkezi konsantrik küreler şeklindedir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi kaynaktan çıkan enerji çok küçük kesitlerin çok fazla sayıdaki konilerinin kaynaktan dışarıya doğru hareketleri olarak açıklanabilir. Herhangi bir konumun orta çizgisi bir ışın olarak kabul edilir. Bu ışının doğrultusu dalga yüzeyine her zaman dik olur.

Dalga cephesi 65msn

Dalga cephesi 80msn

Dalga cephesi 110msn

Dalga cephesi 110msn

Huygens kuralına göre genişleyen dalga cepheleri oluşurken bir ışının iki nokta arasında geçtiği yörünge mümkün olan en kısa zamanda gidilebilecek yoldur.

Snell Yasası p = Yavaşlık ( Işın) Parametresi v v a a v v a a v v a a 1 1 a 1 a 1 v v p s a 2 2 a 2 2 v v p s a a 3 3 3 3 Is the velocity increasing or decreasing with depth??? Increasing with depth: sin larger -. Velocity larger! sin a sin b sin a sin b sin b 1 1 2 2 n ------ = -- ------ = -- -------- = - -------------- = --------- = p = sabitt v v v v v p s p s s 1 1 2 2 n p = Yavaşlık ( Işın) Parametresi

Arayüzey: yansıma a a 1 2 v 1 Geliş açısı=Yansıma açısı v 2 a = a 1 2

Arayüzey: Kırılma a v v a a sin a v ------- ----- 1 1 = ----- sin a v ------- ----- 1 1 = ----- 2 a a 2 sin a v v 2 2 2 v 1 2 > v 1 2 <

Özel durum: kritik açı a v v a a = 90 ° 2 sin a v 1 1 ---------- = sin

YANSIMA VE KIRILMA KANUNLARININ TÜRETİLMESİ Yansımanın (Reflction) temel kanunu:

Kırılmanın (Refraction) temel kanunu: SNELL YASASI

HIZ VE YOĞUNLUKLARI FARKLI İKİ ORTAMIN SINIRINA GELEN P DALGASI ENERJİSİNİN BÖLÜNMESİ P dalgasının enerjisi geliş açısının artmasıyla aşağı yukarı sabit kalır, fakat kritik açıya varıldığı zaman hız da sıfıra düşer. Kritik açıya yaklaşıldığında yansıyan ve kırılan S dalga enerjisine dönüşüm hızlanır. Kritik açının dışında bir Yerde maksimum S genliği gözlenir.

Geliş açısının dik olması halinde olur Geliş açısının dik olması halinde olur. Bu durumda P’den SV’ye veya SV’den P’ye bir değişim olmaz. Fakat geliş açısı arttığı zaman bir tipten diğerine dönüşüm önem kazanır. Düşey geliş için genel olarak yansıma katsayıları kullanılır. Aşağıdaki şekilde bir sınıra normal olarak gelen bir dalganın yansıması ve ikinci ortama geçmesi şematik olarak gösterilmektedir.

Burada sınır şartları: Sınırda yer değiştirme sürekli olmalıdır. (alttaki ve üstteki ortam aynı miktarda hareket etmelidir.) Sınırın kütlesi olmadığından sınırdaki net gerilme sıfır olmalıdır. Aksi halde herhangi bir gerilme sıfır ivmeye neden olacaktır. Pozitif z yönünde hareket eden bir düzlem dalga : Eğer sabit frekanslı bir dalga seçilirse: Burada Z1ve Z2 iki sınırın akustik empedansını belirtir

Yandaki şekilde başlangıçta 1000 birim genliğinde kaynaktan çıkan 1,2,3 ve 4 nolu sismik dalgaların alıcılara geldiği andaki genlik değerlerini hesaplayınız.