ELEKTRİK VE ELEKTRİK DEVRELERİ Abdullah TOKGÖZ

Elektrik çeşitleri ve özellikleri Elektrik ölçü birimleri Ohm kanunu Elektrik Devreleri Seri devre Paralel devre Karışık devre

ELEKTRİK ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ 1. Statik elektrik 2. Dinamik elektrik a) Doğru akım b) Alternatif akım

1. Statik elektrik: Cam çubuk gibi yalıtkan bir madde ipek bir parçasına sürüldüğü zaman, cam çubuk ile kumaş yüzeylerin her ikisinde de elektrik yüklenmeye başlar, birinde pozitif diğerinde ise negatif yükler meydana gelir. Her ikisi birbirinden ayrıldığı zaman bu yükler üzerinde kalır.bu yüke hareket halinde olmadığından dolayı statik elektrik adı verilir. 2.Dinamik elektrik: Serbest elektronlar aktığı duruma, bir başka deyişle kendi atomlarından kopan elektronların iletken bir nesne içinde hareket ettikleri duruma denir. Dinamik elektrik ikiye ayrılır.

a)Doğru akım: İki kutup arasında zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir. b)Alternatif akım: iki kutup arasında zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akıma alternatif akım denir.

ELEKTİRİK ÖLÇÜ BİRİMLERİ Elektrik ölçü birimi olarak amper kullanılır. 1 Amper: saniyede 6,28*10 elektron akıtan devrenin akım şiddetine 1 amper denir Gerilim farkı: Elektiriki bir devrenin iki ucu arasındaki elektron sayısı farkına gerilim farkı denir. Birimi volttur. Elektro motor kuvvet(EMK):Bir üretecin (pilin)iki kutbunda hiç bir alıcı olmadan sahip olduğu gerilme E.M.K. denir.

Direnç: bir devrenin elektrik akımı geçişine karşı göstermiş olduğu zorluğa direnç denir. Birimi ohm dur. Ohmmetre denilen aletle ölçülür. 1Ohm: 0C sıcaklıkta 1mm kesitinde 106,3 cm boyundaki cıva sütunun elektrik akımına göstermiş olduğu dirençtir. Akımın geçmesine direnç gösterme ile ilgili olarak malzemeler üç grupta sınıflandırılır. a)İletkenler:Atom yapıları incelendiği zaman dış yörüngelerinde dörtten az elektron olan ve elektron proton bağları zayıf olan maddelerdir. Örnek olarak metaller b)Yalıtkanlar: Atom yapıları incelendiği zaman en dış yörüngelerinde dörtten fazla elektron bulunan ve elektron proton bağları kuvvetli maddelerdir. Örnek olarak cam, porselen, bakalit,lastik vb. c) Yarı iletkenler: Atom yapıları incelendiği zaman en dış yörüngelerinde dört elektron bulunan maddelerdir. Örnek olarak germanyum, silisyum

OHM KANUNU Elektirikte akım şiddeti, gerilim farkı ve direnç arasındaki bagıntı vardır. Bu bagıntıya ohm kanunun denir. W=I*R E=Gerilm farkı (volt) I=Akım şiddeti(amper) R=Direnç(ohm) Arlarındaki bagıntı ise E=I*R ile belirlenir.

ELEKTİRİK DEVRELERİ A.SERİ DEVRE Alıcı ve üreteçlerin tek bir hat üzerinde sıralanmasıdır. Seri bağlı devre elamanlarının özellikleri a) Seri bağlı alıcıların her birinden aynı miktarda akım geçer. Bu aklım üreteçlerden çekilen ana kol akımıdır. It=I1=I2 b) Seri bir devrede alıcıların ucları arasındaki gerilim toplamı üreteçteki gerilim toplamına eşittir. Et=E1+E2 c) Alıcıların her birinin direncinin toplamı devrenin toplam direncine eşittir. Rt=R1+R2

Aşağıda seri devrenin şematik şekli verilmektedir

PARALEL DEVRE Alıcı ve üreteçlerin paralel iki veya daha fazla hat arasında dizilmesidir. Paralel devrede her elama müstakil çalışır, diğerlerini etkilemez. Paralel devrenin kurulabilmesi için voltajları eşit olmalıdır. Paralel devre özellikleri a)Üreteçlerden çekilen akım her bir alıcıdan geçen akımların toplamına eşittir. It=I1+I2 b)Dirençlerin veya alıcıların uçları aynı noktaya bağlı olduklarından, her birinin uçları arasındaki potansiyel farkı aynıdır. Et=E1=E2 c) Paralel devrede alıcıların her birinin direnci matematiksel olarak terslerinin toplamına eşittir. 1/Rt=1/R1+1/R2

Aşağıda paralel devrenin şematik şekli verilmektedir

KARIŞIK DEVRELER Hem seri, hemde paralel devrenin özellikleri birlikte taşıyan devrelerdir. Devrenin çözümü sırasında öncelikle paralel veya seri olan elamanlar hesaplanarak devre sadeleştirilir. Daha sonra devrenin tamamı çözümlenir.

Aşağıda karışık devrenin şematik şekli verilmektedir.