GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ KONU : KONUT BİNALARINDA YAŞAM HACİMLERİ ADI-SOYADI : MERT PINARGİL : ERTAÇ BALIKÇIOĞLU NUMARASI : 101808065 : 101808031 DERSİN KODU ve DERS ADI: İNM 205 - BİNA BİLGİSİ ÖĞRETİM ÜYESİ: Prof. Dr. H.Yılmaz ARUNTAŞ

KONUT NEDİR İnsanlar tarafından barınma ve yaşama mekanı olarak kullanılan yapıya veya çok katlı bir binanın içerisindeki bağımsız bölümü verilen genel addır.

Kum çukurlarından mağaralara, kaya oyuklarından ağaç kabuklarına, siperliklerden değişik biçimdeki kulübelere, çadırlardan ağaç ve taştan yapılma evlere kadar genişleyen; insanın yatıp kalktığı, kötü havalardan, yırtıcı hayvanlardan, baskınlardan korunduğu, işinin dışında barındığı yer.T. : mesken

Konutlar insanın temel gereksinmelerini gidermek için yaptığı belirli bir dizi eyleme göre tasarlanır. Bu eylemler insana dayalıdır ve eylemler için gerekli mekanlar insan ölçüt alınarak tasarlanır. Konut içindeki her bir eylemin yapılış biçimi ve gerektirdiği eylem alanı değişmemekle birlikte, konuttaki kullanıcı sayısına bağlı olarak eylem alanlarının büyüklüğü değişir. Bu nedenle konutların planlanmasında aile büyüklüğü ya da kullanıcı sayısı önemli bir tasarım kriteridir. Tasarlanacak konut türü ne olursa olsun, konutun işlevsel açıdan ortak yönlerinin yani ortak gereklerinin bilinmesi gerekmektedir.

Konutlarda bulunan yaşam hacimleri

Mahalleri üç grupta toplayabiliriz; 1. Oturma Bölümü 2. Yatma Bölümü 3. Servis Bölümü 1.Oturma Bölümü : İnsanların konut içerisinde gündüz yaşamlarını sürdükleri ve gereğinde akşamları da bir süre kullandıkları mahalleri içeren bölümdür. 2. Yatma Bölümü: Genelde geceleri kullanılan yatma, dinlenme, ihtiyaçlarının karşılandığı; ebeveyn odası, çocuk yatak odası, misafir yatak odası v.b. bölümleri içeren ve “gece yaşam bölümü” adıda verilen bölümdür. 3.Servis Bölümü: Çeşitli hizmetlerin görüldüğü bölüm olup; mutfak, kiler, depo, v.b. ‘dir. Bir konut planlanırken eşya ölçüleri, kullanım rahatlığı, sağlıklı bir yaşam biçimi, sirkülasyon durumu göz önünde bulundurularak, amacına uygun olarak yapılmasına dikkat edilmelidir

GİRİŞLER ve RÜZGARLIKLAR Antre diye de adlandırılan girişler, konuta ilk giriş kısımlarıdır. Konuta ilk giren kişiyi olumlu yönde etkilemesi gerekmektedir. O kişinin, konut için iyi duygu ve düşüncelere sahip olabilmesi için; girişin güzel, estetik ve kullanışlı olması gerekmektedir. Girişlerde kapılar rüzgar, kar, yağmur vb. dış etkilerden korunacak biçimde olmalı kapı dışında zil, posta kutusu, paspas, çamur sıyırıcı konulmalı, yağmur, kar yağışı ile sıcak havalarda güneşe karşı korunmak için, kapı üstlerine sundurma yapılmalıdır.

ARALIK, KORİDOR, HOL Konut yapılarında mahaller arasında bağlantıyı sağlayan kısımlardır. Yatay sirkülasyon, iki mahal arasında olup da, geniş ve küçük bir aralıktan sağlandığı gibi, birkaç mahalle ulaşmak için uzun koridorlar da düzenlenmesinin yanında, daha geniş ve birden çok odanın bağlantısını sağlayan, gerektiğinde oturulabilen holler de düzenlenmektedir. Ancak hollerdeki aydınlatmalar pencerelerle doğal olmalıdır. Holler wc, servis koridorları, oturma odası, salon, yemek odası, yatma bölümü koridoru, çalışma odası vb. mahallerin bağlantısını sağlar.

MUTFAK Mutfak evin kuzey doğusuna veya kuzey batısına yönelik planlanmalı ve mümkünse mutfaktan sebze bahçesine geçiş kolay olmalı. İdeali bahçe kapısı, giriş kapısı , çocukların oyun alanı ve verandanın mutfaktan görülebilmesidir. Mutfağın salon, yemek odası ve evin diğer odalarıyla bağlantısı gerekli olduğu gibi,bulaşık yıkanan yer banyo , WC, su ve gaz servisleri olan diğer odalarla gruplanmalıdır.

OTURMA ODASI Genel günlük eylemler için kullanılanılar ve ailenin şömine çay ve kahve sofrası etrafındaki sosyal yaşanışını ve akşamları boş vakitleri değerlendirmesini sağlayan odak noktasıdır. En iyi yönlendirme doğu, güney veya batıdır.

SALON Günlük yaşamın geçtiği en önemli kısımlardan salonlar, hemen holden girilebilecek şekilde düzenlenmelidir. Bu alanların dekorasyonları çok önemlidir. Bu yüzden mobilya türü eşyalar, koltuk, vitrin, masa, sandalyeler, Amerikan bar köşesi, tv ve müzik kabinleri buralarda düşünülmelidir. Ayrıca yemek masası da bu mahallerin içinde düşünülmesi doğru olur.

YATAK ODASI Oda boyutları yatak ölçülerine göre saptanır. Evlerde ,yataklar ve gardıroplar genellikle gömmedir. Küçük odaların boyutları da standart yatak ölçüleriyle uygunluk içindedir. Pencere tercihan yatağa paralel olmalıdır. ( okuma ve manzara bakımından ) , böylece doğu penceresine pararlel yatak kuzey - güney yönündedir.

GENÇ ODASI

ÇOCUK ODASI Otuma odasından uzak fakat kolaca yoklanabilir olmalıdır ÇOCUK ODASI Otuma odasından uzak fakat kolaca yoklanabilir olmalıdır. Tercihen bahçeye veya emin bir balkona karşı bulunur, eğimli yerde bahçe çıkışı olması için bu oda alçak bir katta olabilir. Yönlendirme doğu batı doğrultusundadır. Dışarıda korkuluk olacak parapet yapılmalıdır. Duvarlar ortalama 1.50 m silinebilir olmalıdır.

SOYUNMA ODALARI

BANYO Banyonun büyüklüğü içindeki malzeme ve donatımın cinsine ve büyüklüğüne göre değişir ki bunlarda kesin planlamadan evvel saptanmalıdır. Apartman dairelerinde ve küçük evlerde banyo büyüklüğü evin depo alanını azaltmamak kaydıyla asgari boyutlarını aşabilir

TUVALET

TERAS, BALKON Genellikle yer evlerinde büyük boyutlarda girişte ve arka bahçeye bakan teras; yemek yemek, sohbet etmek, dinlenmek, manzara seyretmek amacıyla kullanılır. Bazen büyük apartmanların üst katında düzenlenen çatı katı önünde de düzenlenmektedir. Balkonlar, özellikle çok katlı binalarda yaşamın bir uzantısı olarak vazgeçilmez bir yardımcı mekan halini almış kısımlarıdır. Balkonlar bazen dış cephede her tarafı açık, bazen de bina girintisi içinde köşe balkonu olarak düzenlenir. Balkonların yeri, şekli belirlenirken, manzara ve güneş düşünülmeli, komşuya göre iyi bir konum verilmelidir. Balkon ve teras korkuluklu olmalı, bu korkuluklarda uygun cam, plastik ve metal kullanılmalıdır.

SIĞINAK ve KAPICI DAİRESİ   SIĞINAK ve KAPICI DAİRESİ Sığınak: İnsanları ve insanlar için önemli canlı ve cansız kıymetleri, çeşitli harp maddelerinin ve doğal afetlerin etkilerinden korumak için inşa edilen erlerdir. Sığınaklar insan başına en az 1m²’lik yer ayrılır. Kat yüksekliği 2,20m’ den az olamaz. Duvar kalınlığı, 60 cm beton, 75 cm tuğla yada 90 cm sıkıştırılmış topraktan yapılmalıdır. Sığınağın çeşidi ne olursa olsun hem mekanik hemde doğal havalandırma ile yeterli olmalı, mekanik havalandırmanın kapasitesi; 25 kişiden az insan barınacak sığınaklarda 0,73m³/sn, tek menfez: 60X40 cm; iki menfez: 45X27 cm; üç menfez: 35X24 cm ve 25-50 kişi barındıracak sığınaklarda 1,5m³/sn, tek menfez: 100X50 cm; iki menfez : 60X40 cm; üç menfez: 50X33 cm; 50 kişiden fazla insanı barındıracak sığınaklarda ise 2m³/sn tek menfez: 100X67 cm; iki menfez: 75X45 cm; üçmenfez: 55X40 cm olmalıdır.

Kapıcı Dairesi: Taban döşemesinin üst seviyesinin hiçbir yeri, doğal zemine yada doldurulmuş bahçe seviyesine 10 cm’den fazla gömülemez. Doğrudan ışık ve hava alabilecek şekilde düzenlenmeli ve brüt olarak 30m²’ den az olmamalıdır. Ayrıca kapıcı dairesi yapılacak yerler ; 12 daireden fazla dairesi kaloriferli yapılarda, 16 daireden fazla olan kalorifersiz konur binalarında, bir parsele birden fazla bina yapılması halinde daire sayısına bağlı olarak, kapıcı dairesi yapılır. Ayrıca, daire sayısı 50 ’den fazla olan kaloriferli konut binalarında kapıcı dairesinden başka, kapıcı dairesi ölçülerinde bir de “Kaloriferci Dairesi” yapılır.

Şekil : Oturma grubu düzenlenişi Yaşama mekanı düzenleme ilkeleri: Yaşama mekanı, içinde yer alan ana eylem alanlarının kullanıcı gereklilikleri doğrultusunda birbirleri ile ilişkili olacak biçimde ve birbirlerinin eylem alanlarını rahatsız etmeden ortak dolaşım alanlarıyla bağlanarak düzenlenmektedir. Alan kayıplarını azaltmak amacıyla gereksiz büyüklükteki dolaşım alanlarından kaçınılması gereklidir Şekil : Oturma grubu düzenlenişi

Yaşama mekanı genel düzenleme ilkeleri Yaşama mekanı, olanaklar çerçevesinde zaman içinde değişebilen düzenlemelere elverişli olacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu mekanın çeşitli yaş gruplarındaki kullanıcıların değişik isteklerini karşılayabilmesi gereklidir. Bitişik düzende konumlanmış konutlarda yaşama mekanının komşu konutun yatak odasına ve çocuk odasına bitişik olarak tasarlanmaması gerekir. Yaşama mekanı konut girişi ile doğrudan ilişkili olmalıdır. Konuta dışarıdan gelecek konukların konutun özel alanlarına geçmeden yaşama mekanına ulaşmaları sağlanmalıdır.

Yaşama mekanının konutun dışa açılan teras ve balkon gibi mekanları ile doğrudan bağlantısı olmalıdır. Zorunlu durumlar dışında konutun gece bölümüne yaşama mekanının içinden geçilmemelidir. Yaşama mekanı için en uygun yön güney yönüdür Bu mekanda dış çevreye (doğaya) açılma önemli bir unsurdur.

Mekanın özellikleri ve işlevsel açılımı Yemek yeme mekanının tasarımında en önemli konulardan biri bu mekanın mutfakla olan ilişkisidir. Bu mekan ile mutfak arasındaki mesafenin 3.50 metreden fazla olmaması önerilir. Yemek yeme mekanı ayrıca yaşama mekanı, giriş holü ve dış mekana açılan balkon-teras gibi mekanlarla da doğrudan ilişkili olmalıdır.

Yaşama mekanı örneği

MUTFAK VE STANDARTLARI Mutfak , ev hanımının günlük hayatının büyük bir bölümünün geçtiği yerdir.Dolayısıyla planlamada üzerinde önemle durulması gerekir.Mutfaklarda, iyi bir düzenleme, bol ışık, manzara hakimiyeti , kullanımdaki bazı duman ve yemek kokularını iyi çeken bir davlumbaz, eviye, dolaplar vb. elemanlarla tertip edilmiş olmalı. Ev hanımının en yorucu çalışması mutfak çalışması olduğundan , iyi bir kullanış getirilmesi , yoğunluğun azalması demektir.Mutfaklar yemek odasıyla bitişik düzenlenmeli , gerekirse servis pencereleri ile bağlantı kurulmalıdır.

Bir yapıda sıhhi tesisatın içinde yer aldığı mutfak, WC, banyo, çamaşırlık vb. yerlerin konumları, büyüklükleri ve buralara konulacak su akıtma yerlerinin çeşitleri mimarı tasarım süresinde kararlaştırılır. Binada bunların alt alta ya da yan yana konulmuş olmaları hem tesisatın yapım maliyetini hem de tesisatın işleyiş ve onarımını kolaylaştırır.

Mutfakta duvarlar nem ve rutubetten etkilenmemeli, yıkanabilmeli, sıcak ve soğuk su tesisatı bulunmalıdır. Eviye ve tezgâh, soğutucu fırın, ocak, mutfak gereçlerinin konulduğu dolap ve çekmeceler genel çalışma prensipleri dikkate alınarak yerleştirilmelidir. Mutfağa bitişik ayrı bir yemek odası olmalıdır. Mutfak arka bahçe, balkon veya kilerle irtibatlandırılmalıdır. İdeali bahçe kapısı, giriş kapısı, çocukların oyun alanının ve verandanın mutfaktan görülmesidir. Ayrıca imkânlar ölçüsünde kuzeybatı veya kuzeydoğu yönlerine yerleştirilmelidir

MUTFAK DÜZENLEMESİ Çalışma alanlarının birbirleri ile ilişki halinde konumlandırılması, mutfak faaliyetlerinin devamlılığını sağlar: 1) Depolama (iş için gereken malzemeleri bir araya toplamak), 2)Hazırlama, 3)Pişirme, 4)Servis yapma ya da ileride kullanmak üzere saklama ve, 5)Temizleme.

TEK SIRALI MUTFAKDÜZENLEMESİ Tek sıralı düzenlemede, genellikle küçük ve orta büyüklükte aileler için daha uygundur. Mutfak dolapları pişirme yeri, bulaşık teknesi ve soğutma dolabı bir sıra halinde duvara dizilmiştir. Böyle düzenleme için ihtiyaç duyulan boşluk hacminde duvarın boyu en az 2,40m olmalıdır. Daha küçük ölçüler hazırlık masası için a yer kalacağından uygun değildir. Masa genişliği en az 0,60m öndeki kullanma alanı da 0,90m olmalıdır.

KARŞILIKLI İKİ SIRALI MUTFAK DÜZENLEMESİ Bu tür mutfaklarda bir sırada veya iki yanında hazırlama masası bulunan bulaşık teknesi, karşısındaki sıraya da pişirme yeri, soğutma dolabının konulması uygun olacaktır.

L VE U BİÇİMİNDE MUTFAK DÜZENLEMESİ Bu tür mutfaklar genellikle kalabalık aileler içindir. Bunlarda köşelere rastlayan kısımların kullanılabilirlik dereceleri az olmakla birlikte ortada bıraktığı çalışma alanı daha büyük ya da tezgâh boyu daha uzundur. Gelişmiş birçok ülkede bu tür tasarımdan vazgeçilme eğilimindedir

ANKASTRE MUTFAKLAR

MUTFAKTA DEPOLAMA Toplam Raf Alanı: Minimum 4,65 m2; her iki duvar ya da alt dolaplarda 1,86 m2'den az olmamak koşuluyla. Toplam Tezgah Alanı: Minimum 1m2 Toplam Çekmece Alanı: Minimum 1m2 (Eğer 1m.lik bir alan sağlanmışsa, 37.2 cm.2'si alt dolap rafı, 18.2 cm.2'si tezgah alanı olarak düşünülebilir.) Duvar Rafları: Maksimum yükseklik 188cm. Tezgah: Maksimum yükseklik 96cm., minimum yükseklik 76cm. Tezgah ile Üst Dolaplar Arası Yükseklik: Set ve evye üstü minimum 60cm., diğer alanlar minimum 38cm. (Eğer raflar, üst dolabın ön ucundan, aşağı doğru, 60 derecelik bir açıyla çizilen çizgiden taşma yapmıyorsa, daha yakın da yerleştirilebilir.)

Raf Derinliği: Duvar rafı; min. 10cm. , max. 46cm. Alt raflar; min Raf Derinliği: Duvar rafı; min.10cm., max.46cm. Alt raflar; min. 30cm., max. 60cm. Tezgâh üstü; min. 38cm., max. 60cm. Raf Aralıkları; 10-15cm. Derinlikte ise 18cm. Minimum aralık; 15-25cm. ise 15cm. 15-38cm. ise 18cm. 38-60cm. ise 25cm. Vantilatör: (Ocağa yakın tavan ya da duvarda veya davlumbazda) min. Kapasite-saatte 15 hava

YEMEK ODASININ DÜZENLENME İLKELERİ Yemek yeme eylem alanları konut içinde 3 ayrı mekanda düzenlenebilir. Yemek hazırlama mekanı (mutfak) içinde Özel bir mekanda ( yemek yeme mekanı) Yaşam mekanı içinde (salon) gibi Yemek yeme mekanı konut içinde özel bir mekan içinde düzenlendiğinde, mutfak ve yaşama mekanı arasında mutfağa kolay ulaşılmasını sağlayabilen uygun bir yerde düzenlenmesi gerekir. Zamanımızda yemek hazırlama mekanı içinde yemek yeme olanağının sağlanması ancak bir kahvaltı etme köşesi şeklinde anlam kazanmaktadır

Yemek alanı tasarlanırken düşünülmesi gereken belli başlı etmenler şunlardır 1)Oturacak kişi sayısı 2)Masa için ayrılacak alan 3)Sandalyeler ve arkasından geçiş için gereken alan 4)Oturma düzeni 5)Mobilyaların ebatları ve tipleri 6)Porselen, cam, gümüş ve kumaş malzeme için depolama

Sandalye Arkası Geçişler: Sandalye arkası geçiş için tavsiye edilen minimum alan 55 cm.dir. 55 ila 63 cm. arası daha uygun bir ölçü aralığıdır. Eğer sandalye arkası geçiş yeri yoksa, sandalyenin derinliğine bir 12 cm. ilave etmek suretiyle, kalkarken geriye itme payı sağlanabilir

KİLERLER VE STANDARTLARI Kiler evin kuzeyinde, bacalardan, ısıtıcılardan ve wc den uzakta olmalıdır. Yükseklik tercihen 1,75m olmalıdır. Her konutta en az bir tane havalandırılmış dolaba ihtiyaç vardır. 0,50m2 den büyük bir kiler sağlamak iyi olacaktır. Kilerler yoğuşmaya karşı yalıtılmış, pis havayı atıcı ve temiz havayı alıcı deliklerle havalandırılmalıdır. Kiler kapıları haşaratın girmesini önlemek için sıkı alıştırılmış olmalıdır. Pencereler ve havalandırma deliklerine sinek teli konmalıdır. Bütün teçhizat temizlemek için kolayca kaldırabilir olmalıdır.

ÇAMAŞIRLIK VE STANDARTLARI EV ÇAMARŞIRLIKLARI: Çamaşır makineleri eski çamaşırlıkların yerini almıştır. Bunlar mutfak veya banyolara yerleştirilirler. Makineler tam veya yarım otomatik veya tek ve çift kazanlıdırlar. Makine kurutma yerinin yakınında olmalıdır. APARTMAN ÇAMAŞIRLIKLARI: Bazen 25 daireye kadar olan blok apartmanlarda ev kadınlarının kendi çamaşırlarını yıkayabilecekleri çamaşırlıklar kurulur.

Düzenleme ve boyutları Çamaşırlıklar esas olarak insanların sürekli oturdukları mekanlar olarak kabul edilirler. Bu nedenle oda yüksekliği>2,50m olmalıdır. Tek aile için 2 kata kadar küçük veya orta büyüklükteki konularda çamaşırlık tali mekan olarak kabul edilir. Bu nedenle yükseklikler 2,10-2,30 arasındadır. Çamaşırlıkların çatı katında veya düz çatı üzerine yapılmış ilave kısımlarda bulunması gayeye uygundur. Bu durumda, yağmur suyu çoğunlukla, çatıda soğuğa karşı korunmuş çinko kaplı ve taşıma düzeni olan depoda toplanır

Kurutma için çatıda yeteri kadar yer yoksa, bodrumda uygun bir kurutma yeri öngörülmelidir. Bu yer, ya bir depoya, ütü odasına bağlanmalı ya da aydınlık ve geniş koridorlarda olmalı ve iyice havalanmalıdır. Bu nedenle iki dış duvarında pencereleri olan bir köşede olması uygundur. Bodrumlardaki çamaşırlıklarda direnaja çok dikkat edilmelidir. Boşaltma kanalının yüksekliği dikkate alınmalıdır. Kanalizasyon bağlantısı olmayan kırsal konutlarda çamaşırlık zemin seviyesinde olmalıdır

Radyo, müzik dinleme, TV izleme odaları Radyo,müzik dinleme,tv izleme gibi eylemler oturma grubuna uygun yer ve boyutlarda yerleştirilen alet ve araçlarla gerçekleştirilir.

Ancak, alan uygun ise kullanıcının istekleri doğrultusunda ayrı bir eylem alanı olarak da kendi içinde düzenlenebilirler. Müzik ve radyo dinleme için kulaklık takılabilecek uzaklıkta uygun bir koltuk ile aydınlatma olanağının sağlanması yeterlidir. Televizyon için ise, ekran ile göz arasındaki uzaklık göz sağlığı açısından en az 2.50 m - 3.00 m olacağından bu açıklığı sağlayacak dairesel bir düzenlemeye gidilebilir. Burada ekran çapına göre görme uzaklıkların ayarlanması gereği unutulmamalıdır. Diğer bir anlatımla, TV ekranı büyüdükçe uzaklıklar arttırılmalıdır.

Çalışma odası ve kitap okuma odası: Bu eylem ayrı bir mekan içinde gerçekleşmediği zaman genellikle yaşama mekanı içerisinde bir eylem alanı olarak düzenlenir. Bazen yatak odası ile ilişkili bir eylem alanı olarak da düzenlenebilir. Çalışma eylemi yaşama mekanında düzenlendiğinde, mekan içinde bulunan bir kitaplıkla bölünmüş bir alan çalışma, kitap okuma ve yazı yazma eylem alanı olarak tasarlanabilir

KAYNAKÇA http://www.tse.org.tr/ http://www.gayrimenkulgroup.com/yararli_bilgiler/imaryonetmeligi.htm http://www.mimar.cc/kutuphane/mutfak-ve-standartlari-29.html http://mobilyadekorefikirleri.blogspot.com/2012/09/guzel-mutfak-dekorasyonlar.html Neufert Yapı Bilgisi http://www.filecrop.com/neufert-pdf.html http://www.ankara.bel.tr/AbbSayfalari/hizmet_birimleri/Imar/Imar_yonetmelik/imar.pdf Bordo Kitap Yapı Tasarım Bilgisi