MAKİNA İMALAT VE DONATIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI MAKİNA EĞİTİM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Yücel KILIÇKAPLAN

DİZEL MOTORLARI SOĞUTMA SİSTEMİ

İçten yanmalı motorlarda yakıtın kimyasal enerjisinin ısı enerjisine sonrada mekanik enerjiye çevrildiğini biliyoruz. Silindir içindeki yanma olayı dolayısı ile motor parçaları ısınacaktır. Bu parçalar iyi soğutulmaz ise, sıcaklıkları yükselecektir.

Ayrıca yağlama sıcaklıklarının da belli sınırları vardır Ayrıca yağlama sıcaklıklarının da belli sınırları vardır. Netice olarak yağlanmanın normal şartlar altında yapılabilmesi ve motor parçalarının çalışma sıcaklıklarının sınırlanması için motorun soğutulmasına ihtiyaç vardır. Bir motorda bu işi yüklenen sisteme soğutma sistemi denir.

Dizel motorunda ısı dengesi Tabii emişli dizel motoru Turboşarjlı ve son soğutuculu dizel motoru

SOĞUTMA SİSTEMLERİ HAVALI SOĞUTMA SİSTEMİ RADYATÖRLÜ SOĞUTMA SİSTEMİ

Havalı Soğutma Sistemi

Radyatörlü Soğutma Sistemi Soğutma Sistemi Elemanları

İki önemli soğutma şekli

Soğutma sıvısı pompası Bu pompa, soğutma sıvısının motor ile radyatör arasında devretmesini sağlar.

Pompa kesiti

Radyatör Soğutma sıvısını normal ısısının üzerine çıktığında soğutan elemandır.

Radyatör petek kesiti

Vantilatör (Fan) Motor tarafından tahrik edilen bir pervanedir. Fanlar kavrama şekline göre; Standart tip fan (sabit döner), Hidrolik kavramalı, Termostatik (Visko – fan) kavramalıdır.

Termostatik Fan (Visko – fan)

Hararet göstergesi ve müşiri Hararet müşiri, su ceketlerindeki soğutma sıvısının ısısını gösterir, ısının en fazla olduğu yerde monte edilmiştir.

Basınçlı Radyatör kapağı Birbirine göre ters çalışan basınç ve vakum valflerinden meydana gelmiş kapaktır.

Yağ soğutucusu (Eşanjör) Ağır hizmet araç motorlarında yağlama yağı normal ısısının üzerine çıktığında yağın özelliği bozulacağından ısının fazlasını soğutucu üzerinden soğutma sıvısına iletir.

Termostat Motor bloğu içerisindeki soğutma sıvısının ısısını kararlı kılan termik valf.

Termostatın çalışması

Termostat Kontrolü Termostatın açılmaya başlama ısısı Tam açılma ısısı Açılma mesafesi

Shutterstad valfi

Korozyon filitresi

Korozyon filitresi ile korunmuş yüzey

Pasa uğramış yüzey

Kireçlenmiş yüzey 1 mm kireç tabakası, 10 mm kalınlığındaki metalin ısı geçirgenliğine eşittir

Kavitasyonun ve kirecin motor elemanları üzerindeki etkisi

Kavitasyonun oluşumu

Kavitasyonun motor elemanları üzerindeki etkisi

Kavitasyon oluşumunun engellenmesi

Antifriz çeşitleri Kaynama sıcaklığı (oC) Metil alkol 65 Etil alkol 80 Gliserin 108 Etilen glikol 165

Su - Antifriz Karışım Oranları Antifriz Saf Su -8 oC %20 %80 -15oC %30 %70 -25oC %40 %60 -35oC %50 %50

Soğutma sıvısı motora konulurken sistemin havasının alınması

SOĞUTMA SİSTEMİ İLE İLGİLİ ÖNERİLER

Motor çalıştırılmadan önce sistemin su seviye ve sızıntı kontrolü yapılmalıdır. Soğutma sisteminde yaz kış uygun oranda antifriz + temiz su kullanılmalıdır. Soğutma sıvısını en geç iki yılda değiştirilmeli, sistemin iç temizliği yapılmalıdır. Radyatör içi ve dışı, motor dış cephesi temiz olmalıdır.

Soğutma sıvısı karışım oranları önceden ayarlandıktan sonra, sistemde hava cephesi oluşmaması için yavaşça doldurulmalıdır. Sisteme ait hortum, kapak, kelepçe, su pompası tahrik kayışı, termostat kapağı v.b. parçaların sıkılıkları kontrol edilmelidir.

Çalışma sıcaklığının üzerinde çalışmış (hararet yapmış) motor ani olarak stop edilmemelidir. 3–5 dakika relanti devrinde çalıştırılarak yüksek ısının geniş hacme dağılımı sağlanmalıdır.