Öğr.Gör.İdil YILDIRIM ARI İDARİ VESAYET Öğr.Gör.İdil YILDIRIM ARI

VESAYET NEDİR? Özel hukukta korunmaya muhtaç olan tam ya da sınırlı ehliyetsizlerin korunmalarını ve temsil edilmelerini sağlayan kurumdur.

İDARİ VESAYET NEDİR? Kamu düzenini ve idarede bütünlüğü sağlamak için kamu yararı amacıyla yerinden yönetim idarelerinin işlemlerini denetleme yetkisidir. Merkezi idarenin yerinden yönetim idareleri üzerindeki denetim yetkisidir. Ayrıca yerinden yönetim idareleri arasında kurulan denetim ilişkisi de idari vesayet olarak nitelendirilir.

İDARİ VESAYETİN AMACI NEDİR? Anayasa m.127/5 İdarenin bütünlüğü ilkesinin yaşama geçirilebilmesi toplumun genel çıkarlarıyla bağdaşmayacak veya kamu hizmetinin gereklerine uygun olmayacak işlem ve eylemlerin engellenmesidir. Yerel yönetimlerin özerkliği ile yönetimin bütünlüğü ilkesi çerçevesinde idari vesayet yolu ile denge kurulmaktadır.

Bu şekilde yerel yönetimlere özerklik tanınırken merkezi yönetimde de onlar üzerinde bir denetim yetkisi tanınmıştır. Bu denetimin çerçevesi de belirlemiştir. Buna göre merkez ile yerel arasında kurulacak olan denetim ilişkisi, ancak idari vesayet yetkisinin kullanılması biçiminde mümkündür. İdari vesayet merkezi yönetimin yerel yönetimlerin icrai kararlarını onama, geri çevirme ve kimi durumlarda değiştirerek onama yetkisidir. İdari vesayet, merkezi yönetime, yerinden yönetim organları ve onların çalışmaları üzerinde kamu yararını korumak amacıyla üst otoritelere yasayla verilen yetkilerin bütünüdür. Ancak bu yetki yerel yönetimlerin yetkisini ortadan kaldıracak, etkisiz bırakacak biçimde kullanılamaz.

İdari vesayet yetkisi esas olarak yerinden yönetim idarelerinin kararlarının incelenmesi ve onaylanması şeklinde kullanılır Yasa onay işlemi için süre belirlemişse vesayet makamı bu süreye uymak zorundadır. Vesayet makamının yasal sürede yetkisini kullanmaması halinde aksine hüküm bulunmadığı takdirde işlem yürürlüğe girmelidir.

KURAL OLARAK VESAYET MAKAMI DOĞRUDAN YERİNDEN YÖNETİM İDARESİ YERİNE GEÇEREK BİR İŞLEM YAPAMAZ ANCAK İDARE HUKUKU ÖĞRETİSİNDE ÇOK SIKI KAYIT VE ŞARTLAR ALTINDA TEMERRÜT VE İHMALİ GİDERMEK İÇİN VESAYET MAKAMININ RESEN İŞLEM YAPMA YETKİSİYLE DONATILABİLECEĞİ KABUL EDİLMEKTEDİR.

YERİNE GEÇME YOLU Kapsam ve sınırları yasada açıkça belirtilmiş olması halinde, merkezi yönetim yerel yönetime bırakılan işlemleri yerine geçme yoluyla yapabilecektir. Ancak yasada açıkça kapsam ve sınırlarının belirlenmiş olması, bu yetkinin yerel yönetimin yasalarla kendisine verilen görevi yerine getirmekten kaçınması, bunda çok gecikmesi gibi KAMU YARARI ya da HAKLI BİR NEDENE dayalı olması ve ANAYASAL ÖLÇÜTLER DIŞINA ÇIKMAMASINA BAĞLIDIR.

İDARE HUKUKU ÖĞRETİSİNDE ÇOK SIKI KAYIT VE ŞARTLAR ALTINDA TEMERRÜT VE İHMALİ GİDERMEK İÇİN VESAYET MAKAMININ RESEN İŞLEM YAPMA YETKİSİYLE DONATILABİLECEĞİ KABUL EDİLMEKTEDİR Vesayet makamının yetkileri genellikle öğretide kabul edildiği şekilde şunlardır: *işlemlere karşı iptal davası açmak *aynı türden işlemlerin iptali için idari bir kurula başvurmak *yürürlüğe giren işlemin uygulanmasını geçici olarak durdurmak İşlemin yürürlüğü hususunda onay vermek, onay reddetmek, bazen değiştirerek onaylamak Yetkili organ ve ajanların ihmal veya temerrüdü halinde bunların yerlerine geçerek işlem yapmak

İDARİ VESAYET KANUNLA SINIRLIDIR, KANUNDA BELİRTİLEN ESAS VE USULLER DAİRESİNDE GRÇEKLEŞTİRİLİR. KANUNDA AÇIKÇA BELİRTİLMEDİĞİ SÜRECE İDARİ VESAYET YETKİSİ KULLANILMAZ.