DİYABET VE EGZERSİZ Doç.Dr.Aydın ŞENTÜRK Korkmaz ATALAY

Türkiye 5-19 yaş nüfus:20.844.748 Diyabetli Nüfus:13.965

Diyabet Nedir? Vücudun kendisi için gerekli olan insülini yeteri kadar üretememesi veya var olan insülini gerektiği gibi kullanamaması sonucu ortaya çıkan İlerleyici, Hayat boyu süren Metabolizma hastalığıdır. Bu hastalıkta, kandaki şeker miktarı normalden oldukça fazladır.

İnsulin Nerede Üretilir ? İnsulin üreten hücreler Pankreastadır. Pankreas , midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır

Diyabet Tipleri Tip I diyabet İnsülin üretimi tamamen yok olmuştur ve vücut insülin üretememektedir.

Tip 2 diyabet İnsülinin pankreastan kana yeteli miktarda salgılanamaması Kandaki insülinin fizyolojik etkisine karşı periferik dokularda, özellikle kas dokusunda gelişmiş olan direnç nedeniyle yeterli etkiyi gösterememesi Her iki durumun beraberce bulunduğu durumdur.

Tip II diyabet insidansı Bütün dünyada Tip 2 insidansı hızla artmaktadır. Diyabetiklerin % 90 gibi büyük çoğunluğunu oluşturur. Tip 2 diyabet en çok 40 yaşından sonra görülür. Tip 2 Diyabet obezite, dokularda insülin kullanılamaması (insülin direnci) ve insülin sekresyon bozukluğu ile karakterizedir.

DİYABET RİSK FAKTÖRLERİ Ailede Tip 2 Diyabet Öyküsü Genetik Faktörler Çevresel Faktörler Obezite Yaş Düşük Fiziksel Aktivite Diyet

DİYABET BELİRTİLERİ Belirtileri; Aşırı yeme Çok su içme Çok idrara çıkma Hızlı kilo kaybı Yorgunluk hissidir.

Tip 1 Diyabetin kesin nedeni bilinmemekle birlikte; pankreasa zarar veren virüsler, otoimmün bozukluk faktörlerinin rol oynadığı düşünülmektedir.

DİYABET TEDAVİSİ Diyabet tedavisinin amaçları; Kan şekerinin normal ya da normale yakın değerde tutulması, Semptomların ortadan kaldırılması, Yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, Akut ve kronik komplikasyonların önlenmesi, Mortalitenin azaltılmasıdır.

Diabetes Mellitus’un Tedavi Basamakları; Eğitim, Diyet, Egzersiz, Oral antidiyabetikler İnsülindir.

Tanı nasıl konur? Rastgele yapılan kan şekeri ölçümünün 200 mg/dl ise, Açlık kan şekeri (AKŞ) 126 mg/dl ise, Bir OGTT esnasında plazma glukoz düzeyi 200 mg/dl ise;

Diyabet tedavisi DİYET EĞİTİM İLAÇ EGZERSİZ

Diyet Sağlıklı besinler seçmeli Gerekli miktarda besin almalı Uygun zamanda yenmeli Besinler 3 ANA 3 ARA öğünde tüketilmelidir Birey şişmansa ideal vücut ağırlığına ulaşmalıdır Kilo kontrolü mutlaka yapılmalıdır! Haftada 1 kez aynı gün, aynı saatte, aynı kıyafetle tartılmalı.

Bazı meyvelerdeki şeker miktarları: Kırmızı Çekirdeksiz Üzüm 1 porsiyon (126g -% 4 atık) Şekerler, toplam: 20g Toplam Kalori: 88 Şekerden Kalori: 80 Kavun 1 su bardağı küp (160g) Şekerler, toplam: 13g Toplam Kalori: 54 Şekerden Kalori: 52 1 porsiyon (134g -% 49 atık) Şekerler, toplam: 11g Toplam Kalori: 46 Şekerden Kalori: 44 Yafa portakalı 1 büyük boy portakal (270g) Şekerler, toplam: 23g Toplam Kalori: 132 Şekerden Kalori: 92

Elma 1 büyük elma (3.25 "/ 223g -% 10 atık) Şekerler, toplam: 23g Toplam Kalori: 116 Şekerden Kalori: 92 1 su bardağı dilim (109g) Şekerler, toplam: 11g Toplam Kalori: 57 Şekerden Kalori: 44 Muz Büyük 1 (140gr) Şekerler, toplam: 17g Toplam Kalori: 125 Şekerden Kalori: 68 Çilek 1 porsiyon (147g) Tabii, toplam: 7g Kalori, toplam: şekerden 47 Kalori: 28

Şeftali (-% 4 atık 184g) 1 büyük Şekerler, toplam: 15g Toplam Kalori: 72 Şekerden Kalori: 60 1 su bardağı dilimlenmiş Şekerler, toplam: 12g Toplam Kalori: 60 Şekerden Kalori: 44 Karpuz 1 dilim (280g -% 50 atık) Şekerler, toplam: 18g Toplam Kalori: 86 Şekerden Kalori: 72 Ananas 1 porsiyon (112g -% 50 atık) Şekerler, toplam: 9g Toplam Kalori: 50 Şekerden Kalori: 36

Diyabette aciller Hipoglisemi (kan şekeri düşmesi) Hiperglisemi (kan şekeri yükselmesi) Hiperglisemi komaları

HİPOGLİSEMİ

Hipoglisemide yapılacaklar Kişinin Bilinci Yerinde İse Şekerli su/ meyve suyu verilmesi 10-15 Dk. Sonra kan şekeri ölçümü Tekrar besinler verilir Dikkatle takip edilir İnatçı durumlarda hastaneye gidilmesi gerekir.

Kişinin Bilinci Yerinde Değilse Kesinlikle ağızdan bir şey verilmez GLUKAGON yapılır Sağlık hekim ve çalışanlarına haber verilir

Hiperglisemi

Hiperglisemide yapılacaklar Kan şekeri değeri 240 mg/dl üzerindedir İdrarda keton cisimciği tespit edildi ise hemen müdahale edilmelidir.

İNSULİNLER ve KULLANIM ARAÇLARI İnsulin şişeleri buzdolabının kapağında saklanır İnsulinlerin uygulama yolları Enjektörler İnsulin kalemleri İnsulin pompaları

Diyabet ve Egzersiz Diyabetli çocuklar her türlü egzersiz ve yarışmalı sporlarda bulunabilir, gerekli eğitim verilerek yarışmalara bile katılabilir. Diyabet spor için engel değildir.

Egzersiz Çeşitleri Aerobik egzersiz Kuvvet çalışması Esneklik egzersizleri

Her gün bir spor salonuna gitmeden de egzersiz yapmanın pek çok yolu vardır: Arabanızı işyerinden, marketten ya da alışveriş merkezinden uzak bir yere park edin Hafta sonu planlarınıza egzersizi de ekleyin Kahve molanızı yürüyüş molasına dönüştürün Asansör yerine merdivenleri kullanın.

Sonuç olarak yapılan çalışmalara bakıldığında EGZERSİZ: Düzenli egzersiz, Tip 1 diyabetli hastalarda tedavinin önemli bir parçasıdır. Egzersiz ile glukoz ütilizasyonu artar, metabolik kontrol düzelir ve hasta kendisini daha iyi hisseder. Egzersizin, insülinin enjeksiyon yerinden emilimini arttırması başlıca etkilerinden biridir.

Diyabetli kişi her türlü egzersizi yapabilir Diyabetli kişi her türlü egzersizi yapabilir. Ancak egzersiz sırasında veya izleyen saatlerde hipoglisemi oluşuyorsa ek kalori almak veya insülin dozunu azaltmak gerekir. Egzersiz zamanı insülin etkisinin maksimal olduğu zamana denk gelmemeli ve hastanın yanında glukoz tableti, şeker yada şekerli içecekler bulunmalıdır.

Fiziksel aktivitenin insülin duyarlılığını arttırdığı, antremanlı atletlerde oral glukoz yüklemesine çok düşük seviyelerde insülin cevabının olması ile gösterilmiştir. Bu büyük oranda geçici bir olaydır. Tam tersine sedanter bir hayat ta insülin duyarlılığını azaltmaktadır.

Kanda şeker düzenlenmesinin daha iyi yapılmasına yardımcı olur. Aktiviteler vücudunuz tarafından üretilen insüline daha duyarlı olmanızı sağlar. Aktif olmak daha fazla seker, kalori yakmanızı sağlar. Bu durum her iki aktivitede kan şekerinizin düşmesini sağlar. Kan basıncını düşürür.

Aktif olmak kalbin daha güçlü olmasını sağlarken dakikadaki atim sayısını düşürür. Kandaki yağ değerlerini daha iyi seviyelere çeker. HDL dediğimiz iyi kolesterolü artırırken, kotu kolesterol olan LDL ve trigiliseridleri azaltır. Bunlar kalp sağlığını artırır. İnsülin ve diğer diyabet ilaçlarına olan ihtiyacı azaltır. Aktif olmak kan şekerini ve kiloyu azaltabilir. Bunların her ikisi de insülin yada diyabet ilaçlarına duyulan gereksinimi azaltacak yönde etki gösterir.

Kilo verir ve kilonuzu korursunuz. Aktif olmak kalori harcamanızı sağlar. Yeterli kalori yakarak kilo verebilirsiniz. Aktif olarak yasam tarzınızı sürdürürseniz kilonuzu da sağlıklı seviyede tutabilirsiniz. Diğer sağlık problemleri riskini azaltırsınız. Kalp krizi ve bazı kanser çeşitleri riskini azaltır, kemik kaybı miktarını azaltırsınız.

Daha enerjik olur ve daha iyi uyursunuz. Stresi azaltır. Biraz egzersiz ve yürüyüşle stresinizi atabilirsiniz. Daha güçlü kaslar ve kemikler. Yürümek gibi uzuvlara ağırlık yükleyen egzersizler kemikleri kuvvetlendirir. Ağırlık kaldırma gibi güçlendirme egzersizleri kasları kuvvetlendirir. Daha esnek olur, bu da aktif yaşamdaki hareketlerinizi kolaylaştırır.