5651 Sayılı Yasanın Uygulaması ve Karşılaşılan Sorunlar T.C. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı İNTERNET DAİRE BAŞKANLIĞI 5651 Sayılı Yasanın Uygulaması ve Karşılaşılan Sorunlar

İNTERNET DAİRE BAŞKANLIĞI T.C. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı İNTERNET DAİRE BAŞKANLIĞI Temel İnternet Aktörleri Ve Bazı Tanımlar 5651 Sayılı Kanun Kapsamında İçerik Çıkarma/Erişim Engelleme Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri Başkanlığımız Web Sitesinde Sunulan Bazı Hizmetler Sorular, Cevaplar

TEMEL İNTERNET AKTÖRLERİ-İÇERİK SAĞLAYICILAR İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara içerik (metin, resim, video, müzik, oyun vb.) üreten kişidir. 5651 sayılı Kanun’da “İçerik sağlayıcı: İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmaktadır. Web 2.0 teknolojisinin yaygınlaşması ve bunun bir sonucu olarak ortaya çıkan web siteleri sayesinde herhangi bir İnternet kullanıcısı kolayca içerik üretebilmektedir. Bu durumdan dolayı günümüzde her kullanıcı aynı zamanda bir içerik sağlayıcısı konumundadır. İnternet ortamında milyonlarca içerik sağlayıcı bulunmaktadır. İnternette yaklaşık 950 milyon alan adı ve 45 milyar web sayfası (URL) vardır. Bunların büyük bir çoğunluğu yurtdışı kaynaklıdır. Ülkemizde 1 milyon 300 binin üzerinde aktif yerli web sitesi olduğu tahmin edilmektedir.

TEMEL İNTERNET AKTÖRLERİ-YER SAĞLAYICILAR Yer Sağlayıcı Sunduğu teknik altyapı ile İnternet içeriğine barındırma hizmeti (hosting) veren kişi ve şirketlere yer sağlayıcı denilmektedir. 5651 sayılı Kanunda “Yer sağlayıcı: Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmaktadır İnternetteki herhangi bir içeriğin ulaşılabilir olması için bu içeriği barındıracak ve 7 gün 24 saat yayınlayacak sistemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Yer sağlayıcılık için aranan teknik gereksinimler çok yüksek olmadığı için şirketler dışında gerçek kişiler de bu hizmeti sunabilmektedir. Örneğin gerçek kişiler evlerindeki bilgisayarda gerekli ayarları yaparak yer sağlayıcılık hizmeti verebilmektedir. Türkiye’de yer sağlayıcılık hizmetinin sunulabilmesi için BTK’ya bildirimde bulunulması gerekmektedir. Hâlihazırda bildirimde bulunmuş 3.318 yer sağlayıcı bulunmaktadır. Bununla birlikte ülkemizde bulunup da bildirimde bulunmamış ya da yurt dışında hizmet sunan çok sayıda yer sağlayıcısı vardır. Facebook, Youtube ve Twitter gibi sosyal ağlar hem içerik hem de yer sağlayıcısıdır.

TEMEL İNTERNET AKTÖRLERİ-ERİŞİM SAĞLAYICILAR İnternet Servis (Erişim) Sağlayıcı (İSS) İSS; kullanıcıların belirli bir ücret karşılığında İnternet ortamına ulaşmasını sağlamaktadır. 5651 sayılı Kanunda “Erişim sağlayıcı: Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmaktadır. Türkiye’de şirketlerin İSS hizmeti verebilmesi için BTK’dan lisans alması gerekmektedir. Hâlihazırda İSS lisansına sahip 366 firma bulunmaktadır. Örn: TTnet, Turkcell, Vodafone, Avea, Türksat, Superonline vb.

BAZI TANIMLAR-ERİŞİMİN ENGELLENMESİ Erişimin engellenmesi, farklı filtreleme teknikleri kullanarak İnternet ortamında yer alan herhangi bir yayına kullanıcıların erişmesini önlemeyi ifade etmektedir Alan adından erişimin engellenmesi IP adresinden erişimin engellenmesi URL’den erişimin engellenmesi Hiçbir erişim engelleme tekniği yüzde yüz başarı sağlamaz. Kesin çözüm içeriğin çıkarılmasıdır. URL adresi (link): Herhangi bir içeriğin (metin, resim, video, müzik, oyun vb.) İnternette bulunduğu tam İnternet adresini ifade eder. Bu çoğu zaman bir web sitesi içindeki herhangi bir web sayfasının adresidir. Örneğin: http://www.tib.gov.tr/tr/tr-menu-1-tib_hakkinda.html

60 saniyede İnternette neler oluyor İNTERNET KULLANIMI 60 saniyede İnternette neler oluyor 204 milyon e-posta gönderiliyor Arama motorlarında 4 milyondan fazla arama yapılıyor Facebook kullanıcıları 2.460.000 içerik paylaşıyor Twitter kullanıcıları 277.000 tweet atıyor Youtube kullanıcıları 72 saatlik yeni video yüklüyor Amazon 83.000 $ online satış yapıyor Whatsapp kullanıcıları 347.222 fotoğraf paylaşıyor. Instagram kullanıcıları 216.000 yeni fotoğraf paylaşıyor Kaynak: http://mashable.com/2014/04/23/data-online-every-minute/

TÜRKİYEDE İNTERNET KULLANIMI İnternette geçirilen günlük ortalama süre (Ocak 2014): Bilgisayarlarda 4,9 saat, Mobil cihazlarda 1,9 saat. İnternet Kullanıcı Sayısı: Dünyada 3 milyar 79 milyon Türkiye’de 46,2 milyon(18.) İnternet Kullanım Oranı: Dünyada %42,4 Türkiye’de %56,7 İnternet kullanım amaçları: Sosyal Paylaşım %80,9 Online haber %70,2 Oyun, film, müzik %62,1 Kaynak: TÜİK, Hanehalkı Bilişim Bilişim Tek. Kullanım Anketi 2015

TÜRKİYEDE İNTERNET KULLANIMI Türkiye’de Sosyal Medyada geçirilen günlük ortalama süre 2,5 saat. Kaynak: Global Digital Statistics, Ocak 2014

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME 5651 Sayılı Kanun Kapsamında Erişim Engelleme Katalog Suçlar (8. Madde) Milli Güvenlik, Kamu Düzeni.. (8/A Maddesi) Kişilik Haklarının İhlali (9. Madde) Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali (9/A Maddesi)

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME İntihara Yönlendirme (TCK Madde 84) Çocukların Cinsel İstismarı (TCK Madde 103, birinci fıkra) Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma (TCK Madde 190) Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini (TCK Madde 194) Müstehcenlik (TCK Madde 226) Fuhuş (TCK Madde 227) Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkan Sağlama (TCK Madde 228) 8. Madde (Katalog Suçları ) Adli mercilerin talepleri Vatandaş ihbarları / www.ihbarweb.org.tr Kamu kurum ve kuruluşlarından gelen ihbarlar / bim.org.tr

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME Katalog Suçları 8. Madde Adli mercilerin talepleri (Soruşturma aşamasında hakim, kovuşturma aşamasında mahkeme, GSBH’de savcı) Adli İYM HIS-Operatör Operatör (Teknik Değerlendirme) Hukuk (Hukuki Değerlendirme) Erişim Sağlayıcılar Erişim Engelleme Vatandaş ihbarları / www.ihbarweb.org.tr İdari İhbarweb Kamu kurum ve kuruluşlarından gelen ihbarlar / bim.org.tr YURTİÇİ Resen veya Mahkeme Kararı * Çocukların Cinsel İstismarı * Müstehcenlik * Fuhuş Mahkeme Kararı *Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar * İntihara Yönlendirme * Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma * Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini * Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkan Sağlama YURTDIŞI (RESEN veya Mahkeme Kararı) *Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar * İntihara Yönlendirme * Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma * Sağlık İçin Tehlikeli Madde Temini * Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkan Sağlama * Çocukların Cinsel İstismarı * Müstehcenlik * Fuhuş

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME Madde Kapsamında ihlalin gerçekleştiğini düşünen Adli merciler veya Vatandaşlar doğrudan TİB’e başvurarak erişim engelleme talebinde bulunabilir. Adli mercilerden ve vatandaşlardan gelen talepler TİB’e iletilir. TİB BAŞVURUYU VEYA İHBARLARI İNCELER VE GELEN TALEBİ ERİŞİM SAĞLAYICILARA İLETİR 8. Madde (Katalog Suçları) Cumhuriyet Savcısı Kararı 24 saat içerisinde Hakimin onayına sunar Hakim Kararını 24 saat içerisinde verir. Kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet Savcısı tarafından derhal kaldırılır.

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME 8. Madde (Katalog Suçları) Adli Merciler tarafından verilen erişimin engellenmesi kararının birer örneği, gereği yapılmak üzere Başkanlığa gönderilir. Başkanlık tarafından verilen erişimin engellenmesi kararının konusunu oluşturan yayını yapanların kimliklerinin belirlenmesi halinde, Başkanlık tarafından, Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde, erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Bu durumda Cumhuriyet savcısı, kovuşturmaya yer olmadığı kararının bir örneğini Başkanlığa gönderir. Konusu katalog suç sayılan suçları oluşturan içeriğin yayından çıkarılması halinde; erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından kaldırılır.

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME Katalog Suçları 8. Madde Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi kararının gereğini yerine getirmeyen yer veya erişim sağlayıcılarının sorumluları, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. İşlemlerin yürütülmesi için Başkanlığa gönderilen hakim ve mahkeme kararlarına 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre Başkanlıkça itiraz edilebilir. Soruşturma aşamasında verilen hâkim kararı ile 9 uncu ve 9/A maddesine göre verilen hâkim kararı birden fazla sulh ceza mahkemesi bulunan yerlerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenen sulh ceza mahkemeleri tarafından verilir.

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME 8/A Maddesinin ‘Hakim Kararı’ Uygulaması ‘Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak’ İnternet ortamında yer alan yayınlara karşı kural olarak hakim kararıyla içerik çıkarma ve/veya erişim engelleme tedbiri uygulanabilir(1. fıkra). Karar, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) verilir. Ancak, teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellemesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellemesi (alan adı veya IP) kararı verilebilir(3. fıkra). Bu madde kapsamındaki suça konu internet içeriklerini oluşturan ve yayanlar hakkında Başkanlık tarafından, Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Bu suçların faillerine ulaşmak için gerekli bilgiler hakim kararı üzerine adli mercilere verilir. Bu bilgileri vermeyen içerik, yer ve erişim sağlayıcıların sorumluları, üç bin günden on bin güne kadar adli para cezasına çarptırılır(4. fıkra).

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME 8/A Maddesinin ‘Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hal’ Kapsamında Uygulanması Madde Kapsamında ihlalin gerçekleştiğini düşünen Kurumlar doğrudan TİB’e başvurarak içerik çıkarma ve/veya erişim engelleme talebinde bulunabilir. GSH’de Başbakanlık/ Bakanlıklar Yazı ile TİB’e başvurur TİB BAŞVURUYU İNCELER VE KURUMLARDAN GELEN TALEBİ ERİŞİM SAĞLAYICILARA İLETİR

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME 9. Maddenin Uygulaması Mahkemeye başvuran kişiler içerik ve yer sağlayıcına içerik çıkarma başvurusunda bulunması konusunda yönlendirilebilir(1. fıkra). Başkanlığımız internet sitesinden ilgili sitelerin iletişim bilgilerine (internet.tib.gov.tr) ve bazı önemli siteler için içerik şikayet süreçlerine ilişkin bilgilere ulaşılabilmektedir. Karar, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) verilir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesi kararı verilmez. Ancak, hakim URL adresi belirterek içeriğe erişimin ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirirse, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellemesi (alan adı veya IP) kararı verebilir(4.fıkra). Hakim kararına karşı itiraz yoluna gidebilir (6. fıkra). Hakim kararını bu maddede belirtilen şartlara uygun olarak ve süresinde yerine getirmeyen sorumlu kişi, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezasına çarptırılır(10. fıkra).

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME

5651 SAYILI YASA KAPSAMINDA İÇERİK ÇIKARMA/ERİŞİM ENGELLEME 9/A Maddesinin ‘Hakim Kararı’ Uygulaması Özel hayatın gizliliğinin ihlali kapsamından İnternet ortamında yer alan yayınlara karşı hakim kararıyla erişim engelleme tedbiri uygulanabilir. Hakim Kararı TİB gönderir ve Karar derhal ESB’ye bildirilir. Kararın gereği, derhal ve en geç dört saat içinde yerine getirilir(5. fıkra). Erişimin engellenmesi, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) uygulanır(4. fıkra). Hakim kararına karşı TİB, itiraz yoluna gidebilir(6. fıkra).

UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜMLERİ Adli kararda bulunması gereken unsurlar . 1. İHLALİN YASAL DAYANAĞI VE KONUSU Karar yazısında; kararın konusu ile yasal dayanağı ve ilgili madde ve fıkralar açık ve net bir şekilde belirtilmelidir. Yazıda, içerik çıkarma ve/veya erişim engellemeye ilişkin karar açıkça belirtilmelidir (Cevap-düzeltme veya yayın yasağı/durdurma Yasa’nın kapsamı dışındadır). Yazıda, teknik olarak URL’ye yönelik erişim engellenmesi yapılamadığı (HTTPS) veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlar için İnternet sitesinin tümüne yönelik olarak (alan adı veya IP’den) erişimin engellenmesi isteniyorsa bu açıkça belirtilmelidir. ‘Aynı mahiyetteki yayınların engellenmesi’ hususu sadece 9. madde (kişilik haklarının ihlali) için geçerlidir. Diğer maddeler için bu talepte bulunulmaması gerekir. Kararlar uygulanması için doğru yerlere (TİB veya ESB) gönderilmelidir. TİB’e sadece 8. madde (katalog suçları), 8/A maddesi (milli güvenlik vs.) ve 9/A maddesi (özel hayatın gizliliğinin ihlali) kapsamındaki kararlar gönderilmelidir. Bunlar dışındaki tüm erişim engellemesi kararları ESB’ye gönderilmelidir.

UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜMLERİ Adli kararda bulunması gereken unsurlar 2. İHLALE NEDEN OLAN YAYININ TAM ADRESİ/ADRESLERİ Yazıda, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine karar verilen yayının tam adresi/adresleri (IP, alan adı, URL-link) eksiksiz ve hatasız olarak özellikle hüküm kısmında mutlaka belirtilmelidir(Mobil versiyonlar dahil). Örnek: https://www.youtube.com/abc.html https://m.youtube.com/abc.html https://www.twitter.com/abc.html https://mobile.twitter.com/abc.html 9/A maddesi (özel hayatın gizliliğinin ihlali) için erişim engellemesi kararı URL ile sınırlandırılmıştır. Bu nedenle, bu madde kapsamında alan adı veya IP’den erişim engelleme kararı verilmemelidir.

BAŞKANLIĞIMIZ WEB SİTESİNDE SUNULAN BAZI HİZMETLER İnternet site bilgilerini sorgulama arayüzü (internet.tib.gov.tr) .

BAŞKANLIĞIMIZ WEB SİTESİNDE SUNULAN BAZI HİZMETLER Erişim engelleme sorgulama arayüzü .

BAŞKANLIĞIMIZ WEB SİTESİNDE SUNULAN BAZI HİZMETLER Erişim ve Yer Sağlayıcılar Listesi

BAŞKANLIĞIMIZ WEB SİTESİNDE SUNULAN BAZI HİZMETLER Bazı önemli İnternet siteleri için içerik şikayetlerine ilişkin bilgilendirme

TEŞEKKÜRLER