EĞİTİM VE FELSEFE İLİŞKİSİ ÇAĞDAŞ EĞİTİM YAKLAŞIMLARI YRD. DOÇ. DR. HALİSE KADER ZENGİN

Eğitim Felsefesi nedir? Felsefe, bilgelik sevgisi demektir. Felsefe gerçeği bir bütün olarak her yönü ile araştırmaktadır. Diğer bilimler ise toplu gerçeğin bazı yönlerini araştırmaktadır. Felsefe evrensel bir bilimdir; gerçeğin bütününü, en son ve asli temellerini araştırır. Felsefe, insanın aklı vasıtasıyla dünyayı ve evreni anlamaya ve aydınlatmaya çalışmasıdır. Felsefe ilk bilimdir. Önceleri bütün bilimler felsefe içinde iken daha sonra her bilim kendi konusu ve metodunu sınırlayarak felsefeden ayrıldı.

Eğitim Felsefesi nedir? Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Eğitim, insanları belli amaçlara göre yetiştirme sürecidir. İdealizm’e göre eğitim; insanın bilinçlice ve özgürce Allah’a ulaşmak için sürdürdüğü biteviye çabalarıdır. Realizm’e göre eğitim; yeni kuşağa kültürel mirası aktararak, onları topluma uyuma hazırlama sürecidir Pragmatizm’e göre eğitim; kişiyi yaşantılarını inşa yoluyla yeniden yetiştirme sürecidir. Marxizme göre eğitim; insanı çok yönlü eğitme, doğayı denetliyerek onu değiştirecek ve üretimde bulunacak biçimde yetiştirme sürecidir. Naturalizm’e göre; kişinin doğal olgunlaşmasını artırma ve onun bu özelliğini göstermesini sağlama işidir.

Eğitim Felsefesi nedir? Eğitim felsefesi, eğitimi engelleyen sorunları, eğitime yön veren kavram, düşünce ve ilkeleri açıklamaya çalışmaktadır. Eğitim felsefesi, eğitim politikalarına ve uygulamalarına yön veren varsayım, inanç, karar ve ölçütleri inceler, tutarlık ve anlam yönünden kontrol eder. İnsan anlayışlarını değerlendirir. Eğitimde kullanılacak yeni hipotezler oluşturmaya çalışır. İnsanın tabiatı, toplum, öğrenme gibi konulardaki felsefi ve eğitsel yaklaşımları bir araya getirir; bunlardan bir bütün çıkarmaya çalışır.

Eğitim ve Felsefe İlişkisi Hedefler/ amaçlar/kazanımlar Kişide gözlenmesi kararlaştırılan istendik özelliklerdir. İstendik davranışı kim belirleyecek? Ölçü nedir? Hedef davranışların ölçütleri her felsefi akıma göre değişiklik göstermektedir. İçerik Hedef ve davranışların açıklandığı, ilgili örnek ve sorunların sunulduğu; tutarlı dirik bir bütün olarak betimlenir. Okutulacak dersleri ve sınıflara dağılımını kapsar. Temel alınan felsefeye göre içerik belirlenmektedir. Eğitim ve sınama durumu İstendik davranışları her bir öğrenciye kazandırmak için, işe koşulan her türlü zihinsel ve işlemsel faaliyetler olarak tanımlanır. Sınama durumlarıyla felsefi görüşler arasında olumlu ilişki söz konusudur.

FELSEFE AKIMLARI-EĞİTİM AKIMLARI F. AKIMLARI E. FELSEFESİ AKIMLARI - İDEALİZM - PROGRESSİVİZM (İLERİCİLİK) - REALİZM - DEĞİŞMEZCİLİK (PERENNİYALİZM) - PRAGMATİZM - ÖZCÜLÜK (ESSENTİYALİZM) - VAROLUŞÇULUK (EXİSTANTİALİZM) - YENİDEN KURUCULUK (REKONSTRUKSİYONİZM) ÇAĞDAŞ EĞİTİM AKIMLARI - SANAT EĞİTİMİ AKIMI - ÇOCUKTAN HAREKET AKIMI - KIR EĞİTİMİ YURDU AKIMI - İŞ EĞİTİMİ AKIMI

EĞİTİM AKIMLARI VE SAVUNUCULARI DAMİCİLİK: İdealizm’e ve Realizm’e dayanır. Eflatun, Aristo, Locke, Herbart, Comenius, Kant, Hegel ESASİCİLİK: İdealizm’e ve Realizm’e dayanır. William Bagley, Isaac Kandel, Herman H. Horne’dur İLERLEMECİLİK: Pragmatizm’e dayanır. Heraclitus, Francis Bacon, William James, John Dewey YENİDEN KURMACILIK: Pragmatizm’e dayanır. Dewey, W.Killpatrick

İDEOLOJİ VE EĞİTİM İdeoloji, bugün yaşayan, geçmişi anlatan ve geleceğe işaret eden bir grubun benimsediği düşünceler bütünüdür. Bir ideoloji tarihi yorumlayarak belli bir zaman ve yerde ortaya çıkan bir gruba belirli bir yön verir İdeoloji grubun şu anki sosyal, ekonomik, siyasal ve eğitimsel şartlarını tanımlar Geçmişin yorumu sosyal değişim kavramını ortaya çıkarır ki bu da geçmişi doğrulayabilecek ve gelecekte ortaya çıkması olası olayların öngörülmesini sağlar İdeoloji genel politikasını gelecekte uygulanacak proje olarak ortaya koyar ki bu politika gereksinim duyulan amaçlara veya hedeflere ulaştırmaya yöneliktir; bu yolla ideoloji, programlı veya eylem merkezli bir olgu haline gelir.

İDEOLOJİ VE EĞİTİM Egemen olan grubun ideolojisi eğitim ve öğretimde şu boyutları etkiler: Eğitim politikaları, hedefleri, amaçları ve sonuçlarını belirler. Okul çevresindeki davranış ve değerleri belirleyip, kuvvetlendirir. Okulun resmi müfredatını oluşturan bilgi ve yetenekler üzerinde etkili olur.

İdeolojiler ve savunucuları Liberalizm – john Locke Konservatizm – Edmunde Burke Marksizm – Karl marx Milliyetçilik – Johan Gottlieb Fichte

ÇAĞDAŞ EĞİTİM AKIMLARI SANAT EĞİTİMİ AKIMI: Güzel sanatların ruhundan hareket ederek bütün eğitimin yenileştirilmesi gerektiğini savunur. Bu anlayışa göre eğitimdeki temellerden biri de insanın estetik duygularıdır. İnsan bir bütün olarak içten şekillendirilmelidir. Bu da ancak sanatla mümkün olur. ÇOCUKTAN HAREKET AKIMI: Eğitimin merkezine çocuğu almaktadır. Eğitimin amaç ve konularının çocuğa göre düzenlenmesini savunmaktadır. Eğitim öğrenciyi aktif hale getirmeli, ona müdahale etmemeli, onun gelişmesine destek olmalıdır.

ÇAĞDAŞ EĞİTİM AKIMLARI KIR EĞİTİMİ YURDU AKIMI: 19. yüzyılın büyük şehir kültürüne ve entelektüalizmine karşı insanın tabiat içinde yetiştirilmesi gerektiğini savunur. Karakter şekillendirmek birinci planda yer alırken bilgi ikinci plandadır. Gençlerin kır eğitimi yurdlarında yetiştirilmesi bu akımda savunulmaktadır. İŞ EĞİTİMİ AKIMI: İnsanın zihni ve manevi hayatını belirleyen en önemli unsurun «iş» olduğu belirtilmektedir. «iş okulu», «üretim okulu» olarak tarihte yer bulmuştur. İş okulu kişinin karakter gelişimini elişi ve zihni işin birlikte sağlanması gerektiği anlayışıdır. Çocuğun şahsiyetinin iş ile yoğrulması esastır.

KAYNAKÇA Mustafa Ergün, Eğitim Felsefesi, 3. baskı, Pegem A yay., Ankara 2011. Gerald Gutek, Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar, çev: Nesrin Kale, Ütopya yay., Ankara 2001. Veysel Sönmez, Eğitim Felsefesi, 11. baskı Anı Yay., Ankara 2012.