İNTERVAL KOŞULARDA AKUT OLARAK DAHA FAZLA MI KALORİ TÜKETİLİR İNTERVAL KOŞULARDA AKUT OLARAK DAHA FAZLA MI KALORİ TÜKETİLİR? Mehmet YILDIZ1, Zeki AKYILDIZ1 Afyon Kocatepe Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu ÖZET İnterval antrenmanlar fitnes ve sağlık düzeyini hızla arttırmasından dolayı günümüzde daha çok popüler hale gelmektedir. Bu durum özellikle fitnes salonlarına fazla zaman ayıramayanlar için çok önemlidir. Aynı şekilde bu tip kişiler için bir diğer önemli konuda kısa sürede fazla kalori yakımıdır. İnterval koşular aralıklı olarak hızın değiştiği koşu şekilleridir. Sporcular ve antrenörler tarafından kondisyonel özellikleri istenilen düzeyde geliştirmesinden dolayı yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı interval koşunun akut kalori yakımı üzerine etkisini araştırmaktır. Bu çalışmaya on üç bayan ve on erkek (yaş: 19.48±1.64, boy: 171.95±8.14, kilo: 65.91±14.69) sedanter üniversite öğrencisi katılmıştır. Tüm katılımcılar koşu bandı üzerinde farklı günlerde 30dakika 8 km/s hızında ve 30 dakika İnterval koşu (1’er dk. Aralıklarla 6 km/s ve 10 km/s) gerçekleştirmiştir. Kalori yakımı, gaz değişimi ve kalp atım verileri gaz analizörü (Medgraphic, ABD) ile test edilmiştir. Verilerin homojenliği Levene, Normal dağılım gösterip göstermediği Kolomogorov-Smirnov testleri ile değerlendirilmiştir. Verilerin normal dağılım gösterip, homojen olduğu belirlendikten sonra parametrik testlerin kullanılmasına karar verilmiştir. İki protokol arasındaki farkı belirlemek için eşleştirilmiş t testi kullanılırken, cinsiyetler arasındaki farkı belirlemek için bağımsız değişken t testi kullanılmıştır. Çalışma sonunda her iki protokol arasında kalori yakımı, CO2(ml/dk) üretimi ve RER değerleri arasında anlamlı bir fark bulunmazken, klasik koşuda 02(ml/dk) tüketimi (p<0.01) ve kalp atım hızının (p<0.05) anlamlı olarak fazla olduğu görülmüştür. Ayrıca her iki protokolde de O2(ml/dk) yakımı, CO2(ml/dk) üretimi ve kalp atım değerlerinin erkeklerde anlamlı olarak bayanlardan daha fazla olduğu gözlenmiştir (p<0.01). Sonuç olarak, klasik koşularla karşılaştırıldığında interval koşuların her ne kadar akut olarak gaz değişim ve kalp atım değerlerinin bazılarında değişime neden olsa da, kalori yakımı üzerine herhangi bir etkisi tespit edilememiştir. Bu alanda daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Anahtar Kelimeler: İnterval, Aerobik, RER,O2,CO2 BULGULAR Tablo 1: Katılımcıların(n:23) klasik ve interval koşu esnasındaki kalori yakımları, gaz değişim ve nabız değerlerinin karşılaştırılması Test Grup Χ± SS Kalori yakımı(kk) KLASİK 293.87±64.66 İNTERVAL 295.13±63.41 Oksijen tüketimi(ml/dk) 1975.60±420.86* 1864.26±398.99 Karbondioksit üretimi(ml/dk) 1911.00±440.50 1837.22±385.28 RER 0.95±4.63 0.97±6.34 Nabız(bpm) 165.30±15.79** 156.57±13.05 *P<0,01,**P<0,05,RER:Respiratory exchange ratio Tablo 2:Cinsiyetler arası Erkek(n=10) bayan(n=13) klasik ve interval koşu sürecinde gaz,nabız ve kalori kullanımlarının karşılaştırması TEST GRUP Χ± SS Klasik (kalori yakımı)(kk) ERKEK 333.50±78.09** BAYAN 263.38±27.83 Klasik(oksijen tüketimi)(ml\dk) 2257.80±479.9** 1758.53±185.88 Klasik(karbondioksit üretimi)(ml/dk) 2178.80±518.33* 1705,00±220,15 Klasik RER 0,93±4,86 0,96±4,32 Klasik NABIZ(bpm) 157,80±11,18 171,07±16,73** İnterval (kalori yakımı)(kk) 345,70±66,45* 256,23±16,97 İnterval(oksijen tüketimi)(ml/dk) 2180,20±424,41** 1621,23±97,93 İnterval(karbondioksit üretimi)(ml/dk) 2145,90±397,01** 1599,76±115,89 İnterval RER 0,98,50±5,75 0,97,23±6,91* İnterval nabız(bpm) 148,20±10,08 163,00±11,51** GİRİŞ Egzersiz sürecinde enerji metabolizması inceleyen çalışmalar, egzersiz başlangıcında yağ oksidasyon oranının artığını fakat egzersiz şiddetinin artmasıyla karbonhidrat oksidasyon oranının daha fazla arttığını ortaya koymuştur(1-2) Egzersiz sürecinde yağ oksidasyon oranlarındaki değişim çoğunlukla egzersiz şiddeti ve süresi ile bağlantılı olsa da uygulanan egzersizin tipi de önemlidir(3). İnterval antrenmanlar fitnes ve sağlık düzeyini hızla arttırmasından dolayı günümüzde daha çok popülera hale gelmektedir. Bu durum özellikle fitnes salonlarına fazla zaman ayıramayanlar için çok önemlidir. Aynı şekilde bu tip kişiler için bir diğer önemli konuda kısa sürede fazla kalori yakımıdır. İnterval koşular aralıklı olarak hızın değiştiği koşu şekilleridir. Uzun süreli aerobik egzersizlerin vücut kompozisyonu ve aerobik kapasite üzerine etkilerinin incelendiği çok sayıda araştırma olmasına rağmen hangi egzersiz türünün yağ yakımın da daha etkili olduğu konusunda henüz ortak bir kanıya varılmamıştır(4). Bu çalışmanın amacı interval koşunun akut kalori yakımı üzerine etkisini araştırmaktır. *P<0,01,**P<0,05,RER:Respiratory exchange ratio MATERYAL VE METOT Katılımcılar Bu çalışma Afyon Kocatepe Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulun da öğrenim görmekte olan, her hangi bir sağlık problemi bulunmayan 13 Bayan ve 10 Erkek toplam 23 sedanter Üniversite öğrencisi (yaş: 19.48±1.64, boy: 171.95±8.14, kilo: 65.91±14.69) üzerinde yapılmıştır (n=23). Araştırma grubu rastgele yöntemle seçilmiştir Tüm katılımcılar gönüllü olur formunu imzalamıştır. Prosedür Tüm katılımcılar koşu bandı üzerinde farklı günlerde 30 dakika 8 km/s hızında ve 30 dakika İnterval koşu (1’er dk. Aralıklarla 6 km/s ve 10 km/s) gerçekleştirmiştir. Her iki protokolde 30 dk.’da toplamda 4 km. mesafe kart edilmiştir. Kalori yakımı, gaz değişimi ve kalp atım verileri gaz analizörü (Medgraphic, ABD) ile test edilmiştir İstatistiksel Analiz Verilerin homojenliği Levene, Normal dağılım gösterip göstermediği Kolomogaorov-Smirnov testleri ile değerlendirilmiştir. Verilerin normal dağılım gösterip, homojen olduğu belirlendikten sonra parametrik testlerin kullanılmasına karar verilmiştir. İki protokol arasındaki farkı belirlemek için eşleştirilmiş t testi kullanılırken, cinsiyetler arasındaki farkı belirlemek için bağımsız değişken t testi kullanılmıştır. Tablolarda ortalama ve standart sapma değerleri gösterilmiştir. Anlamlı fark olarak p<0.005 değeri alınmıştır TARTIŞMA ve SONUÇ Çalışma sonunda her iki protokol arasında kalori yakımı, CO2(ml/dk)üretimi ve RER değerleri arasında anlamlı bir fark bulunmazken, klasik koşuda 02(ml/dk) tüketimi (p<0.01) ve kalp atım hızının (p<0.05) anlamlı olarak fazla olduğu görülmüştür. Ayrıca her iki protokolde de O2(ml/dk) yakımı, CO2(ml/dk) üretimi ve kalp atım değerlerinin erkeklerde anlamlı olarak bayanlardan daha fazla olduğu gözlenmiştir (p<0.01). Buna karşın yüksek şiddette yapılan aralıklı egzersizlerin, orta şiddette yapılan aralıksız egzersizlerden daha fazla yağ asidi oksidasyonu meydana getirdiği bilinmektedir(5). Eşit oksijen tüketiminde yapılan aralıklı ve sürekli egzersiz uygulamalarında toplam enerji harcamasında bir farklılık tespit edilmemesine rağmen kullanılan substrat oranlarında farklılık olduğu, sürekli egzersiz uygulamasına karşın aralıklı egzersiz uygulamasında yağ oksidasyon hızının hemen hemen 3 kat daha az gerçekleştiği buna karşın CHO kullanım hızının yaklaşık 1.5 kat artış görterdiği tespit edilmiştir(6). Sonuç olarak, klasik koşularla karşılaştırıldığında interval koşuların her ne kadar akut olarak gaz değişim ve kalp atım değerlerinin bazılarında değişime neden olsa da, kalori yakımı üzerine herhangi bir etkisi tespit edilememiştir. Bu alanda daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. KAYNAKÇA Brooks, G. A., & Mercier, J. (1994). Balance of carbohydrate and lipid utilization during exercise: the" crossover" concept. Journal of applied physiology, 76(6), 2253-2261 Jeukendrup AE, Achten J. Fatmax: A new concept to optimize fat oxidation during exercise. European Journal of Sport Science 2001;1:1-5 Talanian, J. L., Galloway, S. D., Heigenhauser, G. J., Bonen, A., & Spriet, L. L. (2007). Two weeks of high-intensity aerobic interval training increases the capacity for fat oxidation during exercise in women. Journal of applied physiology, 102(4), 1439-1447. Hamdi, S. R. Ş. S. B., & Aydoğmuş, P. M. Sürekli Ve İnterval Koşu Antrenmanlarının Vücut Kompozisyonu Ve Aerobik Kapasite Üzerine Etkileri. Chilibeck, P. D., Bell, G. J., Farrar, R. P., & Martin, T. P. (1998). Higher mitochondrial fatty acid oxidation following intermittent versus continuous endurance exercise training. Canadian journal of physiology and pharmacology, 76(9), 891-894 Christmass, M. A., Dawson, B., Passeretto, P., & Arthur, P. G. (1999). A comparison of skeletal muscle oxygenation and fuel use in sustained continuous and intermittent exercise. European journal of applied physiology and occupational physiology, 80(5), 423-435