MODİFİYE MORİSKY SKORU İLE HİPERLİPİDEMİ KONTROLÜ İLİŞKİSİ DR MODİFİYE MORİSKY SKORU İLE HİPERLİPİDEMİ KONTROLÜ İLİŞKİSİ DR.BURCU KÖKOĞLU

Sunum Planı Hiperlipidemi tanımı ve çalışmanın amacı Hiperlipidemi prevalansı Materyal-metod Bugular Sonuçlar Tartışma ve öneriler Teşekkür

Hiperlipidemi nedir? Kardiyovasküler hastalıkların en önemli etkenlerinden birisidir(NCEP/ATP 3- lipid risk faktörleri-non lipid risk faktörleri). Framingham çalışması gibi epidemiyolojik birçok çalışma göstermektedir ki atheroskleroz ve koroner olayların gelişiminde etyolojik faktörler arasında LDL yüksekliği ön plana çıkmaktadır. HDL-K seviyesinde %1’lik azalma KAH riskini yüzde 2-3 artırmaktadır.

Üst sınırlar(NCEP/ATP 3)

Çalışmanın amacı Türkiye’de lipid düşürücü tedavi suboptimal şekilde uygulanmaktadır. Bu çalışmada amacımız; hiperlipidemik hasta popülasyonunda tedavi başarısı ve Morisky ölçeği arasında ki ilişkiyi; ve düşük motivasyon ve bilgi düzeyine etki eden faktörleri incelemektedir.

Materyal-metod Kesitsel çalışma Eskişehir genelinde 3 farklı merkezde toplam 351 adet hastanın labaratuvar değerleri(LDL,HDL,Tg,) ,boy-kilo-vki değişkenleri, fiziksel aktivite düzeyleri, sigara içim durumları ve önerilen diete gösterilen uyum düzeyleri kaydedildi.

Hastalara 6 soruluk Morisky ölçeği uygulandı. Ölçeğin parametreleri ile hedef değerlere ulaşma oranları kıyaslandı. Tg≤150, LDL≤100, HDL≥40(erkek için); ≥50(kadın için) hedef değerler olarak kabul edildi. Hastaların VKİ değerleri hesaplandı ≥30 olanlar obez olarak kabul edildi.

Morisky 6 soruluk ölçek:

Morisky ölçeği puanlama evet hayır 1.soru 1 2.Soru 3.Soru 4.Soru 5.soru 6.soru 1,2 ve 6. Sorulardan hastanın aldığı toplam puan 0 veya 1 ise düşük motivasyon düzeyini, >1 ise yüksek motivasyon düzeyini göstermektedir. 3,4 ve 5. sorulardan aldığı toplam puan 0 veya 1 ise düşük bilgi düzeyini, >1 ise yüksek bilgi düzeyini göstermektedir.

Bulgular Çalışmaya toplam 351 kişi dahil edildi.

Bulgular

Bulgular eğitim durumuna göre dağılım

Bulgular Eşlik eden kronik hastalık; 132 kişide hipertansiyon(%37,7); 53 kişide koroner arter hastalığı (%15,1); 6 kişide iltihaplı romatizma (%1,7); 4 kişide kanser(%1,2); 6 kişide KOAH(%1,7); 17 kişide osteoporoz (%4,8); 8 kişide astım (%2,2) 20 kişide psikiyatrik hastalık (%5,7)

Bulgular

Bulgular

Bulgular

Bulgular Spor yapanlar arasında haftada bir gün spor yapan 62 kişi(%17,7); haftada iki gün spor yapan 12 kişi(%3,4); haftada 3 gün spor yapan 30 kişi (%8,5); haftada 4 gün spor yapan 6 kişi(%1,7); haftada beş gün spor yapan 2 kişi (%0,6 )

Bulgular Günlük egzesiz süreleri 15dk ile 120 dk arasında değişmekteydi. Egzersiz sürelerine göre gruplandığında en büyük çoğunluk günlük 30 dk ile 1 saat arasında dağılım göstermekteydi.

Bulgular(ortalama değerler) Ortalama değer±SD Yaş 52,16 ± 11,90 Cockcroft-gault 145,49±74,82 ml/min SKB 128,61± 14,91mm-hg LDL 120,7±33,01 DKB 81,64± 10,73 mm-hg Kollesterol 213,75±39,81 boy 165,68±10,15 cm HDL 45,53±6,63 kilo 81,36±13,96 kg SİGARA 16,14±12,30 paket/yıl akş 166,80±57,41 mg/dl bun 22,35±10,91 MDRD 124,07±65,46 mil/min cr 0,72±0,26

Bulgular Elde edilen ortalama değerler ile Morisky skalasının sonuçları (düşük motivasyon- düşük bilgi düzeyi- yüksek motivasyon-yüksek bilgi düzeyi ) kıyaslandı (Bacward stepwise Analizi).

Bulgular Yüksek motivasyonda sistolik ve diyastolik kan basıncı ,kilo, Bun, GFR değerlerinin Mdrd ve Cockcroft-gault formülüne göre hesaplanan sonuçlarının ortalaması,trigliserid, kolesterol ortalama değerleri istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulundu(p<0,001; p<0,001; p=0,041; p=0,002; p=0,014; p=0,009; p=0,023; p=0,020; p=0,048)

Bulgular Motivasyonu yüksek olanlarda, daha düşük olarak beklediğimiz halde, içilen sigara miktarının paket /yıl cinsinden ortalaması düşük motivasyonlu gruba oranla daha yüksek bulundu. Ve bu durum istatistiksel olarak anlamlı idi(p=0,048).

Bulgular Yüksek bilgi düzeyinde sistolodiyastolik kan basıncı ,kilo,vücut kitle indexi, açlık kan şekeri, Bun,trigliserid, kolesterol ortalama değerleri istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulundu (p=0,011, p=0,001, p=0,045, p=0,005, p=0,03, p=0,006, p=0,004, p=0,002).

Bulgular Bilgi düzeyi yüksek olanlarda, daha düşük olarak beklediğimiz halde, içilen sigara miktarının paket /yıl cinsinden ortalaması düşük bilgi düzeyli gruba oranla daha yüksek bulundu. Ve bu durum istatistiksel olarak anlamlı idi(p=0,025).

Sonuçlar

Bulgular Hedef değerler ve modifiye morisky ölçeğinin değişken parametreleri kıyaslandı.

Yapılan çalışmalarda da gösterildiği üzere hastalarda tedaviye uyum arttıkça metabolik hedeflere ulaşma oranları artmakta, komplikasyon riski, yan etki ve tedavi maliyetleri ise düşmektedir.

Hiperlipidemi tedavisinde NCEP/ATP 3 gibi klavuzların önerisi ilk basamakta hastayı yaşam tarzı değişiklikleri (spor, beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, sigarayı bırakması vs.) için motive edilmesi ve 12 hafta süre tanıyıp sonuçların yeniden değerlendirilmesi ve eğer değerlerde düşüş olmazsa medikal tedavi başlanması

Tedavi uyumunu etkileyen etmenler OKUR-YAZARLIK Unutkanlık İş yükü fazlalığı Evden uzakta olma Psikiyatrik sorunlar Tedavinin ekili olmayacağı inancı Bilgi yetersizliği Alternatif tedavilerin daha cazip gelmesi Çoklu ilaç kullanımı Tedavi yan etkileri nedenli tedaviyi kesme

Türkiye istatistik kurumu 2013 verileri

Çalışmamızda okur-yazar olmayan 6 kişi vardı ve bunların tamamı kadındı. Spor yapma oranıları %0.0’dı ve diğer gruplarda %27.0-%40.5 düzeylerindeydi. Bu sonuçlara göre; Kadın ve okuryazar olmayan hastalar okuryazar hale getirilmeli, diğer kurum ve kuruluşlarla bu konu için işbirliği yapılmasını öneriyoruz(halk eğitim merkezleri).

Uyumu arttıracak öneriler Hastalara yeterli vakit ayırmak Hastalara önerileri yazılı olarak vermek Hastalık hakkında detaylı bilgilendirme yapmak, geri bildirim almak İlaç almalarını hatırlatıcı metodlar Kronik hastalıklarda psikiyatrik profesyonel destek Ailenin diğer bireylerini tedavi sürecine ortak etmek Uyum ölçekleri ile takip(subjektif )

Kaynaklar Leichter, Steven B. "Making outpatient care of diabetes more efficient: analyzing noncompliance." Clinical Diabetes 23.4 (2005): 187-190. Türkiye istatistik kurumu 2013 yılı verileri NCEP/ATP3 klavuzu-2001 İ.Tamer, R. Dabak ve ark.“Güncel klavuzlar ışığında hiperlipidemi” Aile Hekimliği Dergisi(2013)2:3:6-10 Vural B, Acar OT, Topsever P, Filiz TM Reliability And Validity Of Turkish Version Of Modified Morisky Scale. Tur Fam Physician. Vol: 3(4);17-20 Türkiye kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışması- Türkiye Halk Sağlığı Kurumu-2013