OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE GELİŞİM ORTA ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM

Bu bölüm; Baran, G., 2011. Çocuk Gelişimine Giriş. Çocuk Gelişimi (Edit:N. Aral ve G. Baran),17-51, İstanbul: Ya-Pa Yayınları. kaynaklarından yararlanılarak hazırlanmıştır.

İLK ÇOCUKLUK Okul öncesi yılları içine alan ilk çocukluk dönemi, çocuğun aktif olarak çevresine yöneldiği, uyarıcılarla dolu dış dünyayı keşfetmeye çalıştığı, insan yaşamının en temel becerilerinin kazanıldığı bir dönemdir.

Bu dönemde bedensel gelişme hızı, bebeklik dönemine oranla yavaşlamıştır. Giyinme, tuvaletini yapma gibi özbakım becerileri ile dilin kullanımı bu dönemde günlük yaşamın bir parçası haline gelir.

Bu dönemde arasında motor becerilerin gelişimi, özellikle fiziksel gelişimle yakından ilgilidir. Kilo artışı, boy uzaması, kemik ve kas gelişimine paralel olarak hareket becerilerinin kazanılmasında beyin, omurilik ve sinir sisteminin gelişimi önemli rol oynamaktadır

Bu dönemde özellikle koşma, atlama, sıçrama, yakalama, fırlatma ve topa vurma gibi hareket becerileri kazanılır.

Çocuk üç yaş civarında cinsiyetini öğrenir. Kız ve erkek kelimelerinin ne ifade ettiğini anlamaya başlar. Ancak bu anlayış bedensel görünüş farklılıklarına dayalıdır. Bu dönemin sonunda cinsel kimliğine ilişkin gelişimi cinsiyetin kalıcılığı ve sürekliliği konusunda bir ilerleme gösterir.

Çocuğun bu dönemde aile dışındaki dış çevreye açılması ile birlikte sosyalleşme gündeme gelir. Sosyalleşmede arkadaş grubuna yönelme önemlidir. Üç yaş çocukları yaşıtlarıyla ilişki kurmada zorlanmazlar, ancak ilişkiyi sürdürmede başarısız olabilir. Dört-beş yaşlarında çocuk kuralları öğrenmeye ve uymaya başlar

Dört-beş yaşlarında çocuk kuralları öğrenmeye ve uymaya başlar. Örneğin; deneyimleri sonucunda arkadaşına oyuncağını vermediğinde, arkadaşının da kendisine oyuncağını vermediğini görür.

Beş-altı yaşlarında kurallı grup oyunlarına yönelir. Arkadaşlarının duygularını paylaşmaya başlar. Onlara espri yapmaktan hoşlanır.

Bu dönemin sonunda dikkat süresi önemli ölçüde genişler. Kelime dağarcığındaki somut kelimelerin sayısı daha fazladır. Anlama yeteneği konuşma yeteneğinden daha ileri düzeydedir.

Hergün yeni birşeyler keşfeder ve bundan heyecan duyar. Giderek artan merakını sürekli olarak “neden?” sorusuyla dile getirir.

Oyun, bu dönemdeki çocuklar için en önemli etkinliktir. Zamanının büyük bölümünü oynayarak geçiren çocuk daha çok hayal gücüne dayalı oyunlar oynar.

Çocuğun kendi cinsiyetinden olan ebeveyniyle kurduğu özdeşim, oyunlarına da yansır. Kız çocuk oyununda annesinin davranışlarını taklit eder.

Bu yıllar çocuğun aile ortamından çıkıp, dış dünya ile daha iç içe olduğu bir dönemdir. Çocuğa en uygun oyun ortamı sağlayan anaokulları çocuğun bağımsızlık kazanmasını, sosyal ve zihinsel gelişimini sağlarken, motor gelişimini de destekler

İKİNCİ ÇOCUKLUK (7-11 YAŞ) Bu dönemin başlangıcı ilkokula yeni başlama, son yılları ise çocuğun ergenlik dönemine girmeye başlaması açısından son derece önemlidir. Okul yılları olarak adlandırılan bu dönemde fiziksel, motor, bilişsel ve sosyal becerilerin artması, çocukların daha da bağımsız olmalarını sağlar.

Ailelerinden ayrılıp okula başlamak pekçok yeni fırsat yaratır ve bu fırsatlar çocuğu heyecanlandırır. Bu dönemde fiziksel olarak büyür ve yeni beceriler kazanırlar. Okumayı, yazmayı, problem çözmeyi, dünyayı daha iyi anlamayı öğrenirler. Yeni arkadaşlar edinirler.

Bu dönemde okul yaşantısı ile daha çok arkadaş edinme fırsatı bulurlar. Okula başladıkları ilk yıllarda sosyal ve duygusal açıdan bazı sorunlar yaşarlar, ancak gelişim yavaş ve düzenlidir.

Okul yılları, insan yaşamının en sakin ve uyumlu geçen yılları olarak değerlendirilir. Bu dönemde fiziksel yeteneklerinin farkına varırlar ve bedenleri üzerindeki kontrolleri artar. Oyunlarında bedensel etkinlikler ağırlık kazanır.

Arkadaşlarıyla gerçekleştirdiği etkinlikler, yaşıtlarıyla geçinme becerisini gerektirir. Bu beceriler, sonraki yıllarda sosyal ilişkilerine yön verir.

Temel eğitimin verildiği bu yıllarda, çocuk hayatı boyunca ihtiyaç duyacağı okuma-yazma ve hesap becerilerini edinir. Konuşma yeteneği ve kelime dağarcığı oldukça gelişmiştir.

Kız ve erkek çocuklar kendi aralarında gruplaşarak oynarlar. Çocuk yaşıtlarıyla bir arada olmaktan hoşlanır

İlk yıllarda anne babasına bağlı olan çocuklar, okul yıllarında ebeveynleri ile daha az zaman geçirmeye başlarlar.

Bu dönemde ebeveynler için en zor görev, çocuklara sorumluluk duygusu kazandırmak ve okul problemleriyle baş etmelerini sağlamaktır.