İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Havadaki Bakteri, Küf ve Maya Konsantrasyonu Analizi Hakkında Genel Bilgi

HAZIRLAYANLAR 05130000573-AYŞENUR DENİZOĞLU 05130000497-UMUT ÖZYETKİN

İÇİNDEKİLER YÖNETMELİKTE KONU İLE İLGİLİ MADDE BAKTERİ NEDİR? KÜF NEDİR? MAYA NEDİR? BAKTERİ-KÜF-MAYA VE HAVA İLİŞKİSİ ÖLÇÜM YAPILMASI KAYNAKÇA

YÖNETMELİKTE KONU İLE İLGİLİ MADDE İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi: Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik (virüs, bakteri, mantar, vb.) etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılması.

Konunun Genel Tanımı Mikroorganizmalar gözle görülemedikleri için varlıkları laboratuar ortamı dışında gıdaya verdikleri fiziksel, kimyasal ve biyolojik bozulmalar ile insanlarda neden oldukları hastalıklarla hissedilir. Mikroorganizmalar yine aynı sebeple halkın çoğu tarafından soyut bir kavram olarak algılanır.

BAKTERİ NEDİR? Tek hücreli mikroorganizma grubudur. Tipik olarak birkaç mikrometre uzunluğunda olan bakterilerin çeşitli şekilleri vardır, kimi küresel, kimi spiral şekilli, kimi çubuksu, kimi virgül şeklinde olabilir.

Yeryüzündeki her ortamda bakteriler mevcuttur Yeryüzündeki her ortamda bakteriler mevcuttur. Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda, deride, hayvanların bağırsaklarında, asitli sıcak su kaynaklarında, radyoaktif atıklarda büyüyebilen tipleri vardır.

Polimerleri ve tekstil ürünlerini bakteri ve mantar büyümelerine karşın korumak amacıyla biyosidal ürünler kullanılır. Son dönemde gelişen teknoloji ile birlikte daha kapsamlı ürünler elde edilmiştir.

KÜF NEDİR? Mantar türünden çok küçük canlı varlıklar. Çok sayıda olunca kadife gibi manzara arz ederler. Bozulmaya yüz tutan organik maddeler üzerinde nem ve ısı etkisiyle meydana gelirler. 

Bakteri ve mayalar tek hücreli olduğu halde küfler çok hücrelidir Bakteri ve mayalar tek hücreli olduğu halde küfler çok hücrelidir. Hemen bütün küfler aerobiktir, atmosfer oksijenine ihtiyaçları vardır. Geniş asidik ve sıcaklık sınırı içinde gelişebilirler.

Çoğalma genellikle sporlar ile olur Çoğalma genellikle sporlar ile olur. Bunlardan spor, bakterilerinkinin aksine olarak gerçek çoğalma organıdır. Bu sporlar mikroskobik boydadırlar. Sporlar, havaya yayıldıkları zaman beslenmeye elverişli bir yer bulduklarında oraya yerleşerek gelişirler.

MAYA NEDİR? Mayalar tek hücreli canlılardır ve ökaryot hücre yapısına sahiptirler. Mantarlar içinde yer almaktadırlar. Günümüzde birçok alanda mayaların kullanılabilir olduğu görülmektedir.

Mayalar ; toprak, su ve havadan izole edilebilirler Mayalar ; toprak, su ve havadan izole edilebilirler. Bunlar genellikle gıda bozucu mayalar olarak bilinirler. Ayrıca enfeksiyonlara sebep olan birçok maya türü de bulunmaktadır.

BAKTERİ-KÜF-MAYA VE HAVA İLİŞKİSİ Hava, içerisinde nefes alabilmemiz ve hayatta kalabilmemiz için gerekli bir takım maddeleri barındırırken, aynı zamanda, irili ufaklı partiküller halinde yabancı maddeleri ve mikroorganizmaları da içermektedir.

Hava içerisinde serbest halde veya maddelere bağlı şekilde bulunan bu mikroorganizmalar, Bioaerosol olarak da adlandırılırlar. Havanın, her yerde bulunduğu düşünüldüğünde, havadan meydana gelebilecek mikrobiyal kontaminasyon ürünler, çalışan kişiler için risk oluşturmaktadır.  

Bu mikroorganizmaların çeşitlerine ve yoğunluğuna bağlı olarak, üretim personeli veya tüketicilerde çeşitli enfeksiyonik hastalıklar oluşabilir. Bu nedenle, depolama alanlarında ortam havasının kontrolü çok önemlidir.

Üretim yapılan veya depolama alanlarında dışarıdan hava girişi çeşitli yollarla azaltılabilir veya içeriye temiz hava girmesini sağlayacak önlemler alınabilir. Bu arada içeride var olan havanın da mikrobiyal yükünü düşürebilmek için yapılabilecek çalışmalar vardır.

Ortam havasının mikrobiyel kontrolü manuel olarak veya cihaz yardımı ile yapılabilir. Cihaz yardımı ile yapılan mikrobiyolojik ölçümler, cihazdan her seferinde geçen hava miktarı standart olacağından, daha doğru sonuçlar verecektir.

Havada bulunan mikrobiyal kaynaklı kontaminantlar bakteriler, mantarlar (küf-maya), virüsler, bakteriler vb canlılardır. Hepsinin içerisinde en büyük çoğunluğu bakteriler ve mantarlar oluşturur. Özellikle fungal etkenler; yani mayalar ve küf sporları, hava kontaminasyonu açısından çok önemlidir.

Bu etmenler iç ve dış ortamlarda, özellikle nemli ortamlarda rahatlıkla yaşar ve çoğalırlar. Yaşamaları ve üremeleri için gereki pH ve su aktivitesi aralığı da oldukça geniştir. Genel yaşam alanlarında oda sıcaklığı olarak kabul edilen 18-25°C’lik ısı, fungal etmenlerin gelişimi için oldukça uygun sıcaklıklardır.

İç ortam havasında bulunan küf konsantrasyonu için bir standart olmamakla birlikte, 150-1000 kob/m3 miktarında koloni tespit edilmesi, insan sağlığı için zararlı olabilir. Yine ortamda yoğun olarak bulunan küflerin sporları, maddeler üzerinde salgıladıkları sindirici enzimler ve mikotoksinler yoluyla bozulmalara yol açabilirler.

Mikotoksin olarak bilinen bu toksik metabolitler, solunum veya ağız yoluyla yüksek dozda alındıklarında, akut toksik etki sonucunda, kısa sürede ölümle sonuçlanabilecek rahatsızlıklar gelişebilir. Düşük dozda uzun süre mikotoksinlere maruz kalındığında ise, iç organlarda kronik hastalıklar görülebilmektedir.

ÖLÇÜM YAPILMASI Havanın mikrobiyal yoğunluğunu ölçmek için kullanılan çeşitli sistemler mevcuttur. Test cihazları ile mikrobiyel yükün ölçülmesi, açık petri yöntemi ile mikrobiyel olarak ölçülmesi, mikroorganizma hücrelerinin kimyasal bileşenlerini (ATP, DNA, enzim) m3 hacimde ölçme ve mikroskop altında sayım yapmak gibi yöntemler kullanılmaktadır.

Havanın yük ölçümleri yapıldıktan sonra, kullanılan her yöntemin gerektirdiği şekilde sayımlar yapılır ve m3 hacimdeki yoğunluk belirlenir. Daha sonra bu yoğunluğu düşürmek ve havanın kalitesini yükseltmek için gerekli uygulamalar yapılmalıdır. Her uygulama sonrasında tekrar hava örneklemesi yapılması önerilmektedir.

İç ortamlarda tespit edilen hava yoğunluğu için bir standart olmamakla birlikte, genel üretim alanlarında standart alınan toplam canlı bakteri ve küf-maya yoğunluğu en fazla 1000 kob/m3 olarak kabul edilmektedir. Bu durum genel üretim ve depolama alanları için geçerli olup, özel koşullar ve hava şartları gerektiren bölüm veya depoların standardı ayrıca oluşturulabilir.

Hava ölçümünü takiben yapılan inkübasyon sonucunda sayılan koloniler ile m3 hacimdeki bakteri sayısı hesaplanır. Sonraki aşamada, bakteri yoğunluğuna göre havanın dezenfeksiyonu gerçekleştirilir.

Uygulanacak dezenfeksiyon işlemi hem havanın, hem de temas ettiği yüzeylerin mikrobiyolojik yükünü azaltabilen, kullanımı kolay, en uzak ve ulaşılması güç noktalara bile nüfuz edebilen, insanlarda yan etkisi olmayan, kalıntı bırakmayan, etki spektrumu geniş bir ürün olmalıdır.

Gerek kimyasal, gerekse doğal dezenfeksiyon ürünleri mevcuttur Gerek kimyasal, gerekse doğal dezenfeksiyon ürünleri mevcuttur. Kimyasal ürünlerin kanserojen etkileri ve kalıntı bırakma riski vardır. Bu sebeple, son yıllarda ortam ve yüzey dezenfeksiyonunda doğal çözümlere yönelme başlamış ve çeşitli ürünler piyasaya sürülmüştür.

KAYNAKÇA http://www.diatek.com.tr/Makale-Yontem/Mikrobiyolojik-Analiz/Havanin-Mikrobiyal-Yuku-ve-Ortam-Havasi-Dezenfeksiyonu-Nedir_256.htm http://www.nonwoventechnology.com/tr/this-is-a-test/ http://biyolojikmucadele.dergipark.gov.tr/download/article-file/208600