Habibe GÜLER1, Nazan ÜZÜM1, Kurtuluş OLGUN1 Lissotriton vulgaris (Linnaeus, 1758)’in Türkmen Köyü (Manisa) Populasyonunda Vücut Büyüklüğü ve Yaş Yapısının İncelenmesi Habibe GÜLER1, Nazan ÜZÜM1, Kurtuluş OLGUN1 1Adnan Menderes Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, AYDIN habibegler@yahoo.com.tr GİRİŞ İskelet kronolojisi, günümüzde bireylerin yaşını belirlemede ve özellikle amfibi ve sürüngenlerin demografik incelemelerinde kullanılan en uygun ve güvenilir metottur. Bu metot kemik enine kesitlerinde kolayca görülebilen büyüme halkalarının varlığı esasına dayanır. Bu çalışmamızdaki amaç, Lissotriton vulgaris populasyonuna ait temel demografik parametreleri (boy, yaş) ortaya koyarak yaşam periyodları hakkında bilgi sahibi olabilmektir. Anahtar kelimeler: Lissotriton vulgaris, iskelet kronolojisi, yaş, büyüklük. GEREÇ VE YÖNTEMLER Bu çalışmada, materyal olarak Manisa ilinin Türkmen Köyü’nden 2000-2001 yıllarında toplanmış Lissotriton vulgaris örnekleri (25 ♂♂, 25 ♀♀) kullanılmıştır. Populasyonun yaş yapısı ‘iskelet kronolojisi’ yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Analizler için “SPSS 2.0” ve “Microsoft Office Excel” programları kullanılmıştır. Şekil 3. 6 yaşında dişi bir bireye ait parmak enine kesiti ve LAG’ların genel durumu (m.ç: metamorfoz çizgisi k.i.b.: kemik iliği boşluğu, p: perifer) Şekil 4. 7 yaşında erkek bir bireye ait parmak enine kesiti ve LAG’ların genel durumu ( m: metamorfoz çizgisi, p: perifer) Şekil 1. Lissotriton vulgaris’e ait bireyin genel görünüşü BULGULAR Çalışılan bireylerde, maximum yaş erkek bireyler için 8, dişi bireyler için 7; minimum yaş hem erkek hem de dişi bireyler için 3 olarak hesaplanmıştır. Populasyondaki erkek bireylerin yaş (5.25 yıl) ve boy ortalamasının (38.57 mm), dişi bireylerin yaş (4.43 yıl) ve boy ortalamasından (36.27mm) daha büyük olduğu saptanmıştır. Analiz sonucunda, erkek ve dişi bireylerin hem vücut büyüklüğü (t=69.573; p<0.001) hem de yaş (t=18.971; p<0.001) bakımından önemli derecede farklılık gösterdikleri görülmüştür. Yaş ve boy arasında dişi bireyler için anlamlı bir ilişki tespit edilememişken (R=0.599; p>0.001), erkek bireyler için anlamlı ve zayıf bir ilişki tespit edilmiştir (R=0.402; p<0.001). Şekil 5. Dişi ve erkek bireylerde yaş dağılım grafiği SONUÇ VE TARTIŞMA Bu çalışma sonucunda, iskelet kronolojisi dişi bireylerde %92, erkek bireylerde %96 başarı ile uygulanmıştır. Manisa/Türkmen de yaşayan Lissotriton vulgaris populasyonunda ortalama yaş ve boy dağılımı ile ilgili veriler elde edildiği gibi vücut büyüklüğü ve yaş arasındaki ilişkide test edilmiştir. Ayrıca populasyondaki erkek bireylerin dişi bireylere göre daha uzun yaşadığı ve daha büyük vücuda sahip oldukları da gözlenmiştir. Lissotriton vulgaris için elde edilecek yaş dağılımı, ergenliğe ulaşma yaşı, ömür uzunluğu gibi demografik veriler, bu canlının korunması ve üzerindeki çevresel ve insan kaynaklı etkilerin anlaşılmasında yardımcı olacaktır. Sonuç olarak, bu tarz veriler, hayvanların yaşam öyküleri ile ilgili bilgi verdikleri gibi farklı ekolojik şartlardaki başka populasyonlarla da karşılaştırma olanağı sağlamaktadır. KAYNAKLAR [1] Altunışık, A., Kalaycı, T., Gül, Ç., Özdemir, N., Tosunoğlu, N., A skeletochronological study of the smooth newt Lissotriton vulgaris (Amphibia:Urodela) from an island and mainland population in Turkey. Italian Journal of Zoology, 381-388.Vol. 81, 2014. [2] Taşkın, N., Olgun, K., Morphological comparison of two population of the Smooth Newth, Triturus vulgaris, from Anatolia. Zoology in the Middle East 28,61-66, 2003. Şekil 2. Manisa/ Türkmen köyünün haritadaki konumu