GÜVENLİ ÇEVRE SAĞLAMA VE SÜRDÜRME ASEPSİ-ANTİSEPSİ GÜVENLİ ÇEVRE SAĞLAMA VE SÜRDÜRME Öğr. Görevlisi Canan ERAYDIN BEÜ BEÜ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı

AMAÇ; Tıbbi ve cerrahi asepsi tekniklerini uygulayarak enfeksiyonu önlemeye yönelik hemşirelik uygulamalarında bulunabilme.

İÇERİK Enfeksiyon nedir? Enfeksiyon zinciri Nazokomiyal enfeksiyon Asepsi/Antisepsi -Medikal asepsi/Cerrahi Asepsi El yıkama İzolasyon Yöntemleri Dezenfeksiyon-Sterilizasyon Sterilizasyon Yöntemleri

Enfeksiyon, mikroorganizmaların vücuda girerek yerleşmesi, çoğalması ve hastalık meydana getirmesidir.Bazı mikroorganizmaların organizmaya faydası vardır.Hastalık yapan mikroorganizmalara patojen, hastalık yapmayan mikroorganizmalara non patojen denir.Patojen mikroorganizmaların harekete geçmesi ile enfeksiyon oluşur.

ENFEKSİYON SÜRECİ /ZİNCİRİ Etkeni Virüs, mantar, parazit, bakteri Uygun konakçı Kronik hastalık Dengesiz beslenme Yaşlılık, çocuk Kaynak Enfekte canlı, su,toprak Giriş kapısı Ağız, burun, göz, kulak, deri, vajen Çıkış kapısı Balgam, tükrük, idrar, dışkı, kan, meni, vajen sekresyonu Taşınma yolu Hava, toz, araçlar, portör, vektör

Enfeksiyon etkeni Tüm Mikroorganizmalar (sayısı, virulansı, bireyin bağışıklık sistemi, m.o ile temas süresi, yakınlığı) (normal flora) Kaynak m.o’ların büyüyüp çoğaldığı ortamdır (insan, hayvan, toprak, su, süt, cisimler) Çıkış kapısı m.o’ların ana kaynaktan çıkma kapısı (insanda solunum, boşaltım sistemi gibi) Taşınma yolu Direkt (dokunma, öpme, cinsel ilişki, plesanta yolu ile) ya da indirekt (Çeşitli taşıyıcı araçlar,sivrisinek gibi) Giriş kapısı m.o’ların başka bir canlıya girdiği yol(solunum,sindirim,genital yol,deri,mukoza çatlakları,invaziv girişimler,plasenta) Uygun konakçı m.o’ların varlığını sürdürebilmek için yerleştiği konakçı

Enfeksiyon Etkeninin Bulaşma Yolları Hava yolu ile bulaşma:Bu yolla bulaşmaya damlacık yolu ile bulaşma denir.Birçok hastalık(nezle, grip, suçiçeği) damlacık yolu ile geçmektedir. Kan yolu ile bulaşma:İki şekilde olur. -Doğrudan;Hasta bir kişinin kanının sağlam bir kişinin çatlamış cildine teması ile olur.Hamile bir kadının vücudunda bulunan bir enfeksiyonu fetüse plasenta yolu ile geçirmesi ile olur. -Dolaylı;Kan transfüzyonu, kontamine iğne batması veya uygun steril edilmemiş aletler aracılığı ile bulaşır.

Enfeksiyon Etkeninin Bulaşma Yolları Oral yol ile bulaşma:Bulaşmış yiyecek ve içeceklerin yenme/içilmesi ile bulaşır. Temas ile bulaşma:Aksırığı ve öksürüğü olan bireyin ellerinin teması, öpme, bardak kullanımı, ruj gibi eşyaların enfekte kişi ile ortak kullanımı ile bulaşır. Gebelikte ve doğum sürecinde bulaşma:Anne gebelikte enfekte olmuş ise plasenta aracılığıyla kan yolu ile fetüse gecebilir.

HASTANE ENFEKSİYONLARI Nazokomiyal Enfeksiyon Birey hastaneye başvurduğunda olmayan, kaynağını hastaneden alan, hasta kabulünden 72 saat sonra gelişen, hastanede edinilmiş enfeksiyondur

Nazokomiyal enfeksiyonlar endojen eksojen Endojen yolla bulaşma; bireyin kendi florasında bulunan mikroorganizmanın enfeksiyon oluşturması ya da bireyin enfekte dokusundan sağlam dokusuna mikrobik yayılma olması. Eksojen yolla bulaşma; bir bireyden diğerine (çapraz) ya da çevreden bulaşma olması. Mikroorganizmalar sağlam/hasta bireye besinler, eller, gereçler, hava ve su, çıkartı ve salgılar aracılığı ile bulaşmaktadır.

Hastane Enfeksiyonlarının Önlenmesi Hastane ortamının sistemik dezenfeksiyonunun Hasta ve ziyaretçilerinin kontrolü Hasta odalarının havalandırılması, uygun ısı ve aydınlatmasının olması Tüm hastane personelinin hijyen kurallarına uymaları için hizmet içi eğitim Ellerin yıkanması Uygun sterilizasyon yöntemleri Tek kullanımlık malzemenin tercih edilmesi Enfeksiyon kontrol komitelerinin kurulması(EKH-Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi) Tıbbi atık kontrolü Uygun izolasyon tekniği kullanımı

Hastane Atıkları Ev atıkları Tıbbî atıklar Radyoaktif atıklar Tehlikeli kimyasal atıklar(Farklı renklerdeki polietilen torbalarda toplanır)

Tıbbi Atıklar İnsan doku ve organları Kan ve vücut sıvısı bulaşmış atıklar Hastalarla temas etmiş yemek artıkları İntaniye (bulaşıcı hastalık) ve acil servis atıkları İdrar ve dışkı kapları, dışkı ile bulaşmış eşyalar, Tek kullanımlık çamaşırlar Ameliyat önlükleri, eldivenler, maskeler, drenaj tüpleri, entübasyon setleri İzolasyon atıkları Sargılar, bandajlar, pansuman atıkları Zamanı dolmuş ilâçlar Laboratuar ve deney hayvanları atıkları

Tıbbî atıklar; kırmızı renkli, 150 mikron kalınlığında, üzerinde "Dikkat Tıbbî Atık" ibaresi ve uluslararası klinik atıklar amblemi bulunan özel torbalarda toplanır. Delici ve kesici atıklar (enjektör vs gibi) sarı renkte özel kovalarda toplanarak kırmızı renkli torbalar içine atılır

Kesici Delici Atık

Tıbbi Atık Kutuları

Kesinlikle Enfeksiyonlardan Korunması Gereken Alanlar Yoğun bakım üniteleri, transplantasyon ve yanık bakım üniteleri, ameliyathaneler, doğum birimleri ve sterilizasyon üniteleridir Enfeksiyonun kolayca yayılabileceği alanlar Septik ameliyathane birimleri, yoğun bakım üniteleri, diyaliz üniteleri ve çocuk poliklinikleridir.

ASEPSİ NEDİR? Belirli bir alan ya da kullanılacak araç-gereçleri hastalığa neden olan mikroorganizmalardan yani, patojenlerden arındırma durumudur.

ANTİSEPSİ Özellikle vücudun yüzeysel doku (deri, mukoza) ve lezyonlarda(yara vb)bulunan patojen mikroorganizmaların kimyasal maddeler kullanılarak öldürülmesidir. Antisepsi için kullanılan bu maddelere Antiseptikler denir.

ASEPSİ Patojenlerin sayısını CERRAHİ ASEPSİ MEDİKAL ASEPSİ (STERİL TEKNİK) Cisimleri ve bölgeyi bütün mikroorganizmalardan arıtmayı ve bu koşulları devam ettirmeyi sağlayan uygulamaları içerir. MEDİKAL ASEPSİ (TEMİZ TEKNİK) Patojenlerin sayısını azaltan ve yayılımını engelleyen uygulamaları içerir.

Mikroorganizmalar her zaman her yerde vardır ve hastalık yapabilirler. Bu nedenle tıbbi asepsi kurallarına her zaman ve her yerde uyulmalıdır !!!!!!!!

Cerrahi asepsi uygulamalarında; Bireyin doğal savunma sisteminin zayıfladığı göz önünde bulundurularak çalışılır.Bu nedenle cerrahi asepsi ilkeleri son derece katıdır ve bu ilkelere kesinlikle uyulması gerekir. Uygulandığı yerler; Ameliyathane ve doğumhanelerde yoğun olarak uygulanır. Enjeksiyon yapma, mesaneye sonda yerleştirme gibi, derinin bütünlüğünün bozulduğu veya vücut boşluklarına girildiği durumlarda kullanılır. Ayrıca premature yeni doğanlarda, yanıklı hastalarda, kemoterapi ve radyoterapi alan hastalarda ve organ nakli yapılan hastalarda cerrahi aseptik teknik kullanılmalıdır.

Kontaminasyon Steril bir cismin kirlenmesi veya sterilitesinin bozulmasıdır. Tıbbi asepside cismin patojenlerle bulaşması veya bulaştığı şüphesi kontaminasyon anlamına gelir. Cerrahi asepside ise, steril bir cismin steril olmayan bir cisme değmesi veya değdiği şüphesi kontaminasyona neden olur.

MEDİKAL ASEPSİNİN TEMEL KURALLARI (1) Eller sıklıkla ve özellikle gıdalar ellenmeden, yemeklerden önce, mendil kullandıktan sonra, tuvalete girdikten sonra ve her hastayla temastan önce ve sonra yıkanmalıdır. Kirli araçlar, gereçler ve çarşaflar üniformaya değdirilmeden taşınmalıdır. Kirli yatak çarşafları ve diğer gereçler yere konulmamalıdır. Aksi halde her iki yüzey de daha fazla kirlenir. Hastaların öksürük, hapşırık ve solunumu ile yüz yüze gelinmemelidir. Onlara gerektiğinde, kağıt mendillerle ağız ve burunlarını kapamaları öğretilerek damlacıkların havaya karışması engellenmelidir. Araç ve gereçler yıkanırken, fırçalanırken veya tozu alınırken vücuttan uzakta tutulmalıdır. Böylece kirli maddelerin saça, yüze ve üniformaya sıçraması engellenir.

MEDİKAL ASEPSİNİN TEMEL KURALLARI (2) Toz kaldırmaktan kaçınılmalıdır. Çarşaflar silkelenmemelidir. Aksi halde organizmalar, bir yerden başka yere hava yoluyla taşınırlar. En az kirli bölge önce, çok kirli bölge sonra temizlenmelidir. Bu şekilde kirli bölgenin pisliği temiz olan bölgeye taşınmamış olur. Kirli veya kullanılmış araç ve gereçler doğrudan doğruya, onlara özel uygun kapların içine konmalıdır. Vücut atıkları ve akıntılarıyla bulaşmış ıslak gereçler, naylon torbalar içine konulduktan sonra kirli arabasına atılmalıdır. Böylece işçiler, onlarla doğrudan temas etmezler. Banyo suyu, gargara suyu gibi kirli sular, küvetin kenarına ve üniformaya sıçratılmadan doğrudan kanala dökülmelidir. Patojenlerle kirletildiğinden şüphe edilen gereçler sterilize edilmelidir. Sterilizasyondan sonra bunlar temiz gereç gibi kullanılır.

MEDİKAL ASEPSİNİN TEMEL KURALLARI (3) Mikroorganizmaların yayılmaması için bireysel temizlik ve düzene dikkat edilmelidir. Örneğin; saçlar düzenli bir şekilde yıkanmalı, ya kısa ya da mikroorganizmaların kolayca yerleşemeyeceği şekilde toplu olmalıdır. Tırnaklar kısa, kütiküller sağlam ve tırnak uçları pürüzsüz olmalıdır. Mikroorganizmalar için yerleşim yeri olacağından taşlı yüzükler takılmamalıdır. Kuruluşun öngördüğü izolasyon tekniklerine ve atık yönetimi prosedürlerine uyulmalıdır.

TIBBİ ASEPSİ TEKNİKLERİ Tıbbi asepsiye uygun el yıkama, İzolasyon teknikleri, Dezenfekte taşıyıcı forseps kullanmadır.

1.El yıkama El yıkama mikroorganizmaların yayılımını engelleyen basit ve son derece etkili bir işlemdir. Enfeksiyon süreci döngüsünü kırarak nazokomiyal enfeksiyonları engeller.

Ellerde iki tip bakteri florası bulunur Geçici Flora Kalıcı Flora Derinin kıvrımları arasında bulunur. Tipi ve miktarı sabittir. Bunları deriden uzaklaştırmak için elleri fırçalamak gerekir. Aynı zamanda antiseptiklere karşı geçici floraya göre daha dirençlidir. Derinin bakterilerden tümüyle arındırılması olanaksızdır. Gün boyunca ellerin dokunduğu yerlerden alınır. Yağ ve kirler arasına ve çok miktarda tırnaklar arasına girerek deri yüzeyine gevşekçe tutunurlar. Patojen ve non-patojen mikroorganizmaları taşımaktadır. Yeterli ve sık yıkama sonunda ellerden kolaylıkla uzaklaştırılabilirler. Ellerde iki tip bakteri florası bulunur

ÖNCELİKLE KENDİ SAĞLIĞIMIZ İÇİN DİKKAT !!! Geçici flora, çok miktardaysa ve uzun süre eller üzerinde kalırsa, deriye yerleşir ve kalıcı flora haline gelerek eller bunların taşıyıcısı olur. Bu nedenle kontamine madde ile temas eden eller, patojenlerden arındırılmak için derhal YIKANMALIDIR.

El yıkama Sosyal el yıkama Hijyenik el yıkama Cerrahi el yıkama

SOSYAL EL YIKAMA Yemekten önce sonra, İlaç dağıtımından önce, En az 25 sn sabunla bol akarsu altında yıkama. Geçici floranın çoğu, kalıcı floranın bir bölümü yok olur. Yemekten önce sonra, İlaç dağıtımından önce, Eller belirgin kirliyken, Bir hasta ile temastan önce ve sonra, Tuvaletten sonra.

HİJYENİK EL YIKAMA Antiseptik bir solüsyon ile 1 dakika süre ile ellerin yıkanması. Geçici floranın hepsi, kalıcı floranın bir kısmı yok olur. Göreve başlarken ve görev sonrası, Antiseptik tekniğin gerektiği her işlemden önce ve sonra, İleri derecede riskli yerlere girip çıkarken, Kontamine olmuş bir malzeme ile temastan sonra.

CERRAHİ EL YIKAMA Antiseptik bir madde ve su ile elleri 3 dakika ovarak yıkama. Geçici floranın hepsi, kalıcı floranın çoğu yok olur. Ameliyatlar ve lokal uygulamalardan önce uygulanır.

Özellikle Ellerin Yıkanması Gereken Diğer Durumlar Şunlardır; İnvaziv (steril vücut boşluklarına girme) işlemlere başlamadan önce, İmmün sistemi baskılanmış hastalar ve yenidoğanlara temastan önce, cerrahi, travmatik veya invaziv olarak uygulanmış cihazlara bağlı yaralara temastan önce ve sonra, Eldiven kullanımı, maketlerin ele alınması, temiz veya steril malzemelerin ele alınması ve herhangi bir işlemin yerine getirilmesinden önce ve sonra, Aynı hastanın farklı bölgelerine yapılacak uygulamalar arasında, Aksırma, öksürme veya sümkürme sonrası her zaman el yıkanmalıdır.

2. İzolasyon Koruyucu bir yöntem olup, hastanede yatan hastalar,hastane personeli ve ziyaretçiler arasında mikroorganizmaların yayılmasını önleyen korunma yöntemidir. Kan, tüm vücut sıvıları, akıntı ve tümörlerde, kanlı olup olmadığına bakılmaksızın kirlenmiş tüm malzemelerde, bütünlüğü bozulmuş deri ve mukozada uygulanmaktadır.

İzolasyon Önlemleri 1.Standart önlemler 2.Bulaşma yoluna yönelik önlemler Temas önlemleri Damlacık önlemleri Solunum önlemleri

Standart önlemler El hijyeni; Eldivenli olsun olmasın, kan, vücut sıvıları, salgılar,kontamine alanlara dokunduktan sonra, -Aynı hastanın farklı vücut bölümlerine dokunduktan sonra, -Hastadan hastaya geçerken, -Eldivenler çıkarıldıktan sonra eller yıkanır. Eldiven; kan, vücut sıvıları, salgılar,kontamine alanlara ve bütünlüğü bozulmuş deriye dokunmadan önce giyilir. Gömlek; Hastaya uygulanacak işlemler sırasında, kan, vücut sıvıları, sagıların sıçrama olasılığı olan durumlarda giyilir Maske yüz göz koruyucu; İşlemler sırasında endotrakeal entübasyon ve aspirasyon sırasında, vücut sıvıları, salgılar,kan sıçrama olasılığı varsa göz burun ve ağız mukozasını korumak için kullanılır.

Hasta bakım malzemeleri: –Başka hastalar ve çevre kontamine edilmeden eldiven giyilerek uzaklaştırılmalıdır. Çevre kontrolü: – özellikle hasta bakımı alanlarında sık temas edilen çevresel yüzeylerin rutin bakımı, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu ile ilgili prosedürler geliştirilmelidir. İğneler hiçbir zaman yeniden kılıfına geçirilmemeli, ucu bükülmemelidir. Kullandıktan sonra delinmeye dirençli kaplar içinde biriktirilerek uzaklaştırılmalıdır. Yatak çarşafları: –Çevreyi ve diğer insanları kontamine etmeden uygun şekilde çamaşırhaneye gönderilmelidir. Doğrudan ağızdan ağıza resüsitasyon yaptırılmamalıdır.

Bulaşma yoluna yönelik önlemler Damlacık Önlemleri -Hasta yerleştirme; hasta özel bir odaya alınır.Özel oda yoksa başka enfeksiyonu olmayan bir hastanın yanına alınır. -Maske kullanımı; standart önlemlere ek olarak hastaya bir metreden yakın çalışırken maske kullanılmalıdır.

Bulaşma yoluna yönelik önlemler Solunum Önlemleri -Hasta yerleştirme; hasta özel bir odaya alınır.Özel oda yoksa başka enfeksiyonu olmayan bir hastanın yanına alınır. -Korunma; akciğer tüberkülozu olduğu bilinen yada şüphelenilen bir hastanın odasına girerken özel maske(N-95) kullanılmalıdır.Duyarlı kişilerin hastanın odasına girmesine izin verilmemelidir.

Bulaşma yoluna yönelik önlemler Temas önlemleri MRSA – Acinetobacter – P. aeruginosa – ESBL-pozitif Klebsiella, E.coli, vb. Tek kişilik oda Hasta ile veya çevresindeki cansız yüzeylerle temas ederken steril olmayan temiz eldiven giyilmesi

Hasta ile veya odasındaki yüzeylerle temasın fazla olmasının beklendiği durumlarda, hastada idrar veya gaita inkontinansı olması, ileostomi, kolostomi veya açık drenaj varlığında odaya girerken eldivene ek olarak steril olmayan temiz bir önlük giyilmesi. Eldiven ve önlüğün hasta odasını terk etmeden önce veya hasta başından ayrılırken çıkarılması El hijyeni Eldiven ve önlük çıkarılıp el hijyeni sağlandıktan sonra hastanın yakın çevresindeki yüzeylerle temas edilmemesi Odalar veya hastalar arasında eşya ve tıbbi malzeme transferinin önlenmesi

İzolasyonda; Koruyucu önlemler; gömlek giyme, eldiven giyme, maske takma gibi koruyucu giysilerden oluşur ve mikroorganizmalar ile kişi arasında bir bariyer oluşturur.

İzole edilmiş hasta; Endişe, depresyon, Red edilme, Suçluluk, Yalnızlık yaşayabilir.

3. Dezenfekte Taşıyıcı Forseps

DEZENFEKTE TAŞIYICI FORSEPS KULLANMA Tek bir steril forseps içinde dezenfektan solüsyon bulunan steril bir cam kavanoza konur. Forsepsin 2/3’si kavanoz içine girmelidir. Forsepsin uçları dikkatle kavanoz kenarlarına değdirilmeden çıkarılır. Forseps bel seviyesinin üstünde ve görüş alanının içinde tutulur. Forsepsin ucu aşağıya doğru tutulur ve ucundaki solüsyon damlacıkları düşürülür. Almak istenen steril ya da dezenfekte edilmiş cisim forsepsle tutularak taşınmak istenen yere taşınır. İşlem bitince forsepsin uçları bir birine yaklaştırılarak kavanoz içine bırakılır. Forseps kaza ile steril olmayan cisme değdirilirse yeniden dezenfekte edilmelidir. Belli zaman aralıkları ile kavanoz ve forsepsin temizliği yapıldıktan sonra yeniden steril edilmelidir.

CERRAHİ ASEPSİNİN TEMEL İLKELERİ (1) Steril bir cisim, sadece steril bir cisme değebilir. Steril olmayan bir cisim, steril cisme değdiğinde onu kontamine eder. Steril bir paketin dışı steril değildir. Hemşire paketi açarken, önce kendinden uzak tarafını açmalıdır. Paket yakın taraftan açılırsa, paketin içi hemşirenin giydiği üniformadan kontamine olur. Steril bir kumaş veya kağıt üzerine herhangi bir sıvı sıçratılmamalıdır. Mikroorganizmalar, ıslak kumaş ve kağıtta kapiller olay ile steril olmayan alandan steril alana taşınırlar ve kontaminasyona neden olurlar. Hemşire, steril cismi bel düzeyinin üzerinde tutmalıdır. Böylece, cismin görüş açısı içinde kalması sağlanır ve kaza ile kontamine olması engellenir.

CERRAHİ ASEPSİNİN TEMEL İLKELERİ (2) Steril bir alan veya cisim üzerine doğru konuşmaktan, öksürmekten, hapşurmaktan ve üzerinden el ve kol geçirmekten sakınılmalıdır. Bu şekilde ağız ve burundaki damlacıkların veya koldaki herhangi bir parçacığın alan üzerine düşmesi engellenir. Hemşire steril alandan uzaklaşmamalıdır veya alana sırtını dönmemelidir. Görüş açısı içinden çıkan alan kontamine olabilir. Kesilmiş deriden içeri sokulan veya deriyi delerek içeri giren veya normalde steril olan vücut boşluklarına yerleştirilen her şeyin steril olması gerekir. Gerektiğinde kuru steril forseps kullanılmalıdır. Dezenfektan solüsyon içine konulan forseps steril kabul edilmez. Eğer cismin sterilitesinden en ufak bir şüphe duyuluyorsa cisim kontamine kabul edilmelidir.

CERRAHİ ASEPSİ TEKNİKLERİ Cerrahi asepsiye uygun el yıkama, Steril eldiven giyme, Steril gömlek giyme, Bir alanı steril kompresle örtme, Steril taşıyıcı forseps kullanma, Steril set veya paket açma, Steril bir gereci steril bir ortama bırakma, Steril sıvıları steril bir alandaki kaba dökme ve Tromel kullanma başlıca cerrahi asepsi teknikleridir.

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril eldiven giyme

Steril Gömleğin Giyilmesi

Maske kullanımında dikkat edilecekler Maske asla boyuna gevşek olarak indirilmemelidir. çıkarılan maske hemen tıbbi atık kutusuna atılmalıdır. Maske ıslak yada nemli ise her 30 dk bir değiştirilmelidir. Ameliyathanede vakalar arasında mutlaka maske değiştirilmelidir. N-95 solunum maskesi aynı hasta için bir vardiya boyunca kullanılabilir.Eğer kirlendiği düşünülüyorsa hemen değiştirilmelidir.

Steril Paket Açma

Steril Paket Açma

Steril Paket Açma

Steril Kapak Açma

DEZENFEKSİYON Hastalık yapabilen mikroorganizmaların öldürülmesi, üremelerinin durdurulması veya ortamdan uzaklaştırılmasıdır.Dezenfeksiyon, mikroorganizmaların spor şekillerini her zaman öldürmeyen bir işlemdir. Uygulandığı yerler; El antisepsisi, Yer, duvar, eşya, çamaşır dezenfeksiyonu, Oda dezenfeksiyonu, Yara temizliği, deri antisepsisi.

STERİLİZASYON Mikroorganizmaların, vejetatif ve spor şekillerinin, fiziksel veya kimyasal yöntemlerle, tüm mikrobiyal yaşamının tamamen yok edilmesidir. Kesinlik ifade eder. Bir madde ya sterildir ya da değildir. Sterilliğinden şüphe varsa malzeme kesinlikle kullanılmamalıdır. Hastane ortamında kullanılan bakım malzemelerini, taşıdıkları enfeksiyon riskine göre,kritik, yarı kritik, kritik olmayan malzemeler olarak üç grupta toplanır.

Kritik malzemeler; Deri ve mukoza bütünlüğünün bozulduğu bölgelere, steril vücut alanlarına, vücut sıvılarına doğrudan temas eden malzemeler bu grupta yer alır. Yarı kritik malzemeler; Steril vücut bölgelerine girmeyen, bütünlüğü bozulmamış mukozalara temas eden malzemeler bu gruptadır. Kritik olmayan malzemeler; Sağlam deriyle temas eden, mukozalarla teması olmayan malzemeler bu gruptadır.

Dezenfeksiyon Ve Sterilizasyon Yöntemleri I.FİZİKSEL YÖNTEMLER A.Isı ile sterilizasyon A.1.Nemli ısı ile sterilizasyon; en sık kullanılan yöntem su buharı ve sıcak sudur. A.2.Basınçlı buhar ile sterilizasyon(otoklav) A.3.Kaynatma B.Kuru sıcak ısı ile sterilizasyon C.Süzme/filtrasyon ile sterilizasyon D.İyonize ışın ile sterilizasyon E.Mikrodalga ile sterilizasyon G.Hidrojen peroksit gaz plazma ile sterilizasyonu

Otoklava malzeme yerleştirirken dikkat edilmesi gereken noktalar Steril edilecek malzeme çok iyi temzilenmeli ondan sonra paketlenmelidir. Paketleme için buhar geçirgenliğine sahip malzeme kullanılmalıdır. Her bir paket etiketlenerek otoklava yerleştirilir. Buharın girmesini ve havanın vakum edilmesini engelleyecek kadar büyük paketleme yapılmamalıdır. Malzemeler otoklava çok sıkı yerleştirilmemelidir. Otoklavın ısısı, basıncı ve süresi doğru ayarlanmalıdır. Otoklavdan malzemeler kurumadan çıkarılmalıdır.

Pastör Fırınının Görünümü (Kuru sıcak hava yönteminde)

Benmarinin Görünümü (Tindalizasyon yönteminde)

Otoklavın Görünümü (Basınçlı buhar yönteminde)

II. Kimyasal Yöntemler A.Etilen oksit gazı B.Kimyasal solüsyonlar (Genellikle araçların dezenfeksiyonunda ve oda temizliğinde kullanılırlar).

Dezenfektan Cansız maddelerdeki patojen mikroorganizmaların etkilerini durduran ya da öldürülmeleri için kullanılan kimyasal maddelerdir. Dezenfektan maddeler sulandırılıp yoğunluğu azaltılarak antiseptik solüsyon haline getirilerek canlı yüzeylere uygulanabilir. Kullanılan maddenin dezenfektan etkisi; Bakterisit - Bakteriler üzerine Virüsit - Virüsler üzerine Fungusit - mantarlar üzerine etkilidir Sporosit - Mikroorganizmaların sporlu şekilleri üzerinde

Seçilen solüsyonda bulunması gereken özellikler; Bir çok mikroorganizma üzerinde etkili olmalı Etki süresi mümkün olduğu kadar kısa olmalı Suda veya kullanılan çözücüde kolay erimeli Canlı doku üzerine toksik etkileri olmamalı veya az olmalı Kullanılan malzemenin yapısını bozmamalı ve leke yapmamalı Kokusu rahatsız edici olmamalı Ekonomik olmalı ve kolay bulunmalı Çok amaçlı kullanılabilmelidir(hem dezenfektan hem antiseptik olarak)

Solüsyon Çeşitleri 1. Dezenfektanlar - Fenol türevleri - Hipoklorid dezenfektanlar Gluteraldehit 2. Antiseptikler İyot bileşikleri Klorheksidin Hidrojen peroksit Yüzeysel etkili maddeler Alkoller

Dezenfektan kullanımında dikkat edilecek noktalar; Saf dezenfektan solüsyonlar kullanılmadan önce sulandırılmalıdır. Sulandırma bir miktar suya göz kararı ile ya da kapak sayısı ile değil, ölçü kullanılarak yapılmalıdır. Kullanım amacına göre aynı dezenfektan farklı dozlarda dilüe edilmesi gerekebilmektedir. Malzemelerin öncelikle kaba temizliği yapılmalı ve ayrılabilen parçaları ayrılmalıdır. Dezenfekte edilecek madde ıslaksa kuruduktan sonra solüsyona atılmalıdır. Solüsyonlar uzun süre bekletilmemeli, günlük tüketilecek miktarlarda hazırlanmalı, hazırlandığı kaplar önceden temizlenmeli ve mümkünse steril olmalıdır.

Dezenfektan kullanımında dikkat edilecek noktalar; Dezenfektanların etki edeceği süreyi iyi bilmek gerekir. Sulandırılmış dezenfektan uzun süre beklerse patojen mikroorganizmaların üremesi için iyi bir ortam oluşur. Dezenfektan solüsyon eksildikçe üzerine ilave yapılmamalıdır. Solüsyonların saklandıkları kapların kapakları mantar içermemeli (mantar kapaklarda mikroorganizmalar hızla ürdeğinden), kapaklar ya metal ya da plastik olmalıdır. Solüsyon güneş ışığından korunmalı ve havayla uzun süre temas etmemeli, solüsyonlar şeffaf olmalı ve ağzı sıkıca kapalı kaplarda saklanmalıdır.